Podczas wyburzania ostatniej istniejącej hali dawnej Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu odkryto niewielkie pomieszczenie bez okien, w planach oznaczone jako kompresorownia (miejsce gdzie stały kompresory podające powietrze pod dużym ciśnieniem do wszystkich hal).
Okazało się jednak, że nie ma tam żadnych kompresorów, tylko sporych rozmiarów 8 skrzyń z napisami w języku hiszpańskim.
Jakież było zdziwienie operatora koparki i majstra nadzorującego rozbiórkę hali, kiedy otworzyli wieko jednej ze skrzyń. Okazało się bowiem, że są tam części do samochodu osobowego.
Na szczęście osoby, które odkryły znalezisko zadzwoniły do redakcji „Auto Świat Classic". Początkowo myśleliśmy, że to jakiś żart. Jednak gdy pojawiliśmy się na terenie byłego FSO przekonaliśmy się, że odkryto prawdziwy skarb.
Części z otwartej skrzyni okazały się bowiem podzespołami do Warszawy M20 rocznik 1962! Był tam kompletny silnik 4-cylindrowy o pojemności 2120 ccm (dolnozaworowy), 3-biegowa skrzynia biegów, chłodnica, osprzęt, przewody.
W kolejnej skrzyni, do której zajrzeliśmy odkryliśmy kolejny skarb: kompletne nadwozie Warszawy M20 z zamontowanym zawieszeniem i na kołach. Lakier na nadwoziach zachował się dobrze, tylko zmatowiał – wystarczy go przepolerować. To samo dotyczy elementów chromowanych, jak atrapa i zderzaki.
Natychmiast skontaktowaliśmy się ze znajomym – byłym pracownikiem FSO. Gdy pan Edward przyjechał na miejsce, otworzyliśmy pozostałe skrzynie. W jednych były 4 kompletne nadwozia do Warszawy M20, a w drugich – podzespoły.
Z napisów na skrzyniach i z dokumentów znalezionych wewnątrz nich wynikało, że skrzynie miały być przetransportowane do Gdynii, a stamtąd statkiem handlowym popłynąć do... Hawany na Kubie.
Pan Edward potwierdził nasze przypuszczenia, że w skrzyniach znajdują się Warszawy przeznaczone na eksport na Kubę. – O ile dobrze pamiętam, to na Kubę wysłaliśmy około tysiąc Warszaw – powiedział.
Te cztery Warszawy w skrzyniach prawdopodobnie nie zostały wysłane w związku z tzw. kryzysem kubańskim w 1962 roku i blokadą kubańskich wód terytorialnych, jaką ogłosili Amerykanie (Rosjanie transportowali wtedy statkami na Kubę rakiety z głowicami nuklearnymi, a prezydent Kennedy zagroził, że jeśli radzieckie statki wpłyną na wody terytorialne Kuby, to zaatakuje je).
Gdy kryzys w końcu minął o 8 skrzyniach zapomniano, a potem zastawiono je innymi skrzyniami i sprzętem w kompresorowni, gdzie przetrwały do dziś.
Co dalej z sensacyjnym znaleziskiem w FSO?
Formalnie rzecz biorąc 4 Warszawy są własnością ukraińskiego właściciela FSO. Kupił on fabrykę po upadku Daewoo i po zaprzestaniu produkcji burzy hale przygotowując teren dawnej fabryki do innych celów.
Warszawy znalezione w burzonej hali powinny jednak zostać w Polsce. Tak uważa były pracownik FSO pan Edward oraz dyr. Muzeum Techniki. Muzeum Technik już wyraziło chęć nabycia co najmniej jednego egzemplarza Warszawy M20 z 1962 roku.
Na pewno wielu kolekcjonerów również chciałoby mieć w swoich zbiorach taki oryginalny rarytas.
Redakcja Auto Świat Classic już skontaktowała się z ukraińskim właścicielem dawnej FSO. Mamy obietnicę, że jeden egzemplarz odnalezionej Warszawy M20 zostanie przekazany redakcji bezpłatnie, pod warunkierm, że zostanie profesjonalnie zmontowany, a potem nie będzie odsprzedany, tylko wystawiany i udostępniany kolekcjonerom jako model porównawczy.
Jaka może być wartość oryginalnej Warszawy M20 z 1962 roku? Biorąc pod uwagę 100-procentową oryginalność, dobrze zachowany lakier nadwozia, oryginalne chromy, silnik bez przebiegu – po zmontowaniu Warszawa M20 rocznik 1962 będzie warta co najmniej 150 tys. zł. Nie mówiąc o bezcennej wartości historycznej.
W galerii prezentujemy odrestaurowaną Warszawę M20 – tak będą wyglądały egzemplarze odnalezione w FSO po zmontowaniu.