Wtrysk common rail to tylko jeden z elementów rewolucji, jaka dokonała się w silnikach wysokoprężnych w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Niestety, jest to też źródło częstych awarii i dużych kosztów, które są raczej nieuniknione po przebiegu 150-200 tys. km, a często znacznie wcześniej. Oto przykłady elementów, które z dużym prawdopodobieństwem mogą się zepsuć, oraz ich ceny: wtryskiwacz (850-6500 zł), pompa wysokiego ciśnienia (1600-5500 zł), zawór ciśnieniowy (150-900 zł).
Najbardziej typową usterką po wspomnianym przebiegu okazuje się zużycie wtryskiwaczy. Ich pogarszający się stan objawia się najczęściej problemami z rozruchem, zwłaszcza przy niskich temperaturach. Sprawny diesel z common railem powinien odpalić właściwie bez zwłoki. Jednak wraz ze spadkiem wydajności pompy i szczelności wewnętrznej wtryskiwaczy coraz trudniej osiągnąć niezbędne do szybkiego rozruchu wysokie ciśnienie. Oczywiście takie problemy mogą wynikać też z innych przyczyn, np. z uszkodzenia regulatora ciśnienia, a nawet zbyt długo niewymienianego filtra paliwa (brudny pracuje jak dławik ciśnienia).
Niestety, zdiagnozować może to tylko specjalistyczny warsztat. Zwykły serwis samochodowy na bazie obserwacji i odczytów z pokładowego systemu diagnostycznego powinien tylko zasygnalizować problem z układem wtryskowym. Jego dokładną weryfikacją, a tym bardziej regeneracją, powinien zająć się specjalistyczny warsztat naprawy układów wtryskowych. W ostatnich latach w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku powstało ich bardzo wiele.
Common rail - co można w nich naprawić?
Właściwie wszystko, pod warunkiem, że dostępne są części. Brakuje ich tylko w przypadku wtryskiwaczy piezoelektrycznych - z tego powodu niemożliwa jest naprawa wtryskiwaczy firmy Denso, stosowanych m.in. w dieslach Toyoty. Jednak większość wtryskiwaczy common rail I i II generacji (sterowanych elektromagnetycznie) można naprawić. Cena regeneracji typowego wtryskiwacza common rail zależy od stopnia uszkodzenia i waha się zazwyczaj od 150 do 700 zł - tylko wyjątkowe przypadki wykraczają poza tę sumę.
Prawidłowo wykonana regeneracja powinna przywrócić pierwotne parametry, jednak zależy to od uczciwości warsztatu, doświadczenia pracowników i dokładności sprzętu. Bardzo często można się spotkać z opiniami klientów, że regeneracja nic nie dała. Prawda jest jednak taka, że prawidłowo przeprowadzona naprawa powinna skończyć się przywróceniem parametrów fabrycznych. Razem z firmą Bosch sprawdziliśmy rzetelność jednego z wielu niezależnych warsztatów zajmujących się naprawą układów wtryskowych. Niestety, wyniki eksperymentu potwierdziły, że chęć łatwego zysku bywa ważniejsza niż dobro klienta, który na ogół nie ma możliwości zweryfikowania jakości naprawy.
Do sprawdzenia wytypowaliśmy popularny wtryskiwacz common rail pochodzący z diesla BMW 2.0d/150 KM. Model znany i łatwy w naprawie. Niestety, kontrola przeprowadzona po naprawie wykazała, że wtryskiwacz nie ma szans na uzyskanie poprawnej dawki przy pełnym obciążeniu i że nieco zawyżał dawkę przy wtrysku pilotującym - mimo to otrzymał kod potwierdzający uzyskiwanie właściwych parametrów. Gdybyśmy go zamontowali w silniku, nie moglibyśmy liczyć na uzyskanie pełnej mocy, ponadto niewłaściwa dawka pilotująca wpłynęłaby na głośniejszą pracę. Niestety, to i tak nie najgorszy przypadek - zdarza się, że warsztaty biorą pieniądze za regenerację, a tak naprawdę nic we wtryskiwaczach nie wymieniają, tylko np. czyszczą je myjką ultradźwiękową.
Common rail - jak uniknąć oszustów?
Warto korzystać z warsztatów autoryzowanych przez producentów układów wtryskowych - podlegają one kontrolom mającym na celu utrzymanie odpowiedniej jakości usług (odwiedza je „tajemniczy klient”). Kiepskim pomysłem jest zakup używanych wtryskiwaczy, zwłaszcza, że na ogół ich koszt jest podobny do kosztów regeneracji. Trzeba pamiętać, że każdy wtryskiwacz common rail podlega kalibracji, na podstawie której nadawany jest mu kod. Montując go w silniku, trzeba go wpisać do programu. Na podstawie kodu sterownik silnika „wie”, na jak długo uruchomić elektromagnes, żeby do cylindra trafiła odpowiednia dawka paliwa.
Na przypadkowych wtryskiwaczach silnik również będzie pracował, tyle tylko że nie osiągnie wzorcowych parametrów. Jeśli któryś z nich będzie wtryskiwał zbyt dużo paliwa, może się to skończyć nawet wypaleniem tłoka, a przynajmniej stałym rozrzedzaniem oleju silnikowego. Generalnie, regeneracja wtryskiwaczy to dobre rozwiązanie dla użytkowników kilkuletnich samochodów z układami common rail. Naprawiać można również pompy wysokiego ciśnienia.
Common rail - możliwość naprawy zależy tylko od dostępności części
-
Niewłaściwa szczelina elektromagnesu: jeśli wtryskiwacz ma niewłaściwie wyregulowaną szczelinę między rdzeniem zaworu a cewką elektromagnesu, dawki paliwa są inne, niż „myśli” sterownik silnika. Taki problem może być wyłącznie wynikiem niewłaściwego montażu i zdarza się raczej rzadko. Sporadycznie występują również awarie elektromagnesu.
-
Wyrobione gniazdo zaworu sterującego: maleńka kulka widoczna na zdjęciu w galerii to kluczowy element zaworu sterującego. Gdy się unosi, paliwo zaczyna płynąć przez przelew, a dzięki temu rozpoczyna się wtrysk paliwa do cylindra. Z czasem zużyciu ulega jej gniazdo i kulka nie zamyka dokładnie przepływu paliwa, co powoduje, że wtryskiwacz traci precyzję.
-
Zużyty trzpień zmienia dawkę paliwa: trzpień zaworu sterującego to, obok końcówki, najczęściej wymieniana część wtryskiwacza. Od jego precyzji zależy m.in. ilość paliwa trafiająca na przelew. Jeśli trzpień jest zużyty, zakłócony zostaje stosunek ciśnień wewnątrz wtryskiwacza, np. więcej paliwa trafia do przelewu niż do cylindra (silnik nie ma mocy lub trudno go uruchomić).
-
Nakrętkę wymienia się profilaktycznie: nakrętka końcówki wtryskiwacza może przeciekać, jeśli była zbyt wiele razy używana lub jeśli dokręcono ją z niewłaściwą siłą. Podczas regeneracji wtryskiwacza lepiej wymienić ją na nową - cena to 20-50 zł. Natomiast do montażu serwis powinien użyć specjalnego klucza z elektroniczną kontrolą momentu dokręcania.
-
Najczęściej zużywają się końcówki: podstawowym elementem końcówki wtryskiwacza jest iglica, która unosząc się, rozpoczyna wtrysk paliwa do cylindra. Z czasem zużywa się, a wtryskiwana dawka może być zbyt duża. Paliwo może wyciekać nawet po zamknięciu wtryskiwacza - powoduje to m.in. dymienie na siwo. Koszt końcówek CR waha się od 150 do 250 zł.
Common rail to najpopularniejszy system w dieslach aut osobowych
Obecnie system wtryskowy common rail zdominował silniki Diesla aut osobowych - zanim zaczęła obowiązywać norma czystości spalin Euro V, rywalizowały z nim jeszcze pompowtryskiwacze. Zasada działania jest prosta. Wstępna pompa paliwowa (elektryczna) podaje paliwo do pompy wysokiego ciśnienia. Po przejściu przez pompę paliwo pod wysokim ciśnieniem trafia do zasobnika, czyli listwy common rail, z którą połączony jest każdy wtryskiwacz.
Wtrysk następuje pod wpływem impulsu elektrycznego, którym uruchamia magnes lub materiał piezoelektryczny. Wtryskiwacze dzieli się na klasyfikowane lub nowsze, którym nadaje się kod IMA. Dzięki temu sterownik silnika „wie”, jaki powinien być czas otwarcia wtryskiwacza, by uzyskać wymaganą w danej chwili dawkę. Kody IMA otrzymują również wtryskiwacze po regeneracji. Nowoczesne urządzenia testujące nadają go automatycznie, co uniemożliwia oszustwa.
Common rail - niezbędny jest precyzyjny sprzęt
Do naprawy nowoczesnych układów wtryskowych niezbędny jest bardzo precyzyjny sprzęt. Natomiast niektóre firmy próbują tego, używając kilkunastoletnich, przestarzałych maszyn. Oczywiście laikowi trudno jest ocenić przydatność maszyn w warsztacie, zwłaszcza, że wcale nie musi ich widzieć. Na ogół warto z dystansem podchodzić do najtańszych ofert. Jeśli jakaś firma oferuje regenerację wtryskiwacza tylko za 150 zł, istnieje uzasadnione ryzyko, że użyje do tego nieoryginalnych części o wątpliwej trwałości.
Niestety, nasz test pokazał, że płacąc więcej, też można zostać oszukanym. Aby tego uniknąć, lepiej korzystać z usług warsztatów autoryzowanych przez głównych producentów układów wtryskowych. Wymogi autoryzacji narzucają im odpowiednie standardy i używanie nowoczesnych maszyn. Poza tym można liczyć na to, że ich wiedza jest stale aktualizowana, dzięki łatwiejszemu dostępowi do dokumentacji producentów.
Common rail - zdaniem eksperta
Ważne jest doświadczenie i maszyny. Wtryskiwacz common rail po profesjonalnej naprawie powinien mieć parametry nowej części i taką samą trwałość. Niestety, nie każdy warsztat dysponuje odpowiednimi maszynami i wystarczającą wiedzą. Nowoczesne układy wtryskowe najlepiej naprawiać w autoryzowanych serwisach, które używają oryginalnych części i stosują się do zalecanych przez producentów technologii napraw. Ponadto muszą one dbać o najwyższą jakość wykonywanych usług - Tomasz Miluski - specjalista techniczny Bosch.
