Co najmniej cztery firmy roszczą sobie prawo do miana pierwszego samochodu osobowego z napędem 4x4. To Jensen, Subaru, AMC i Audi. Historycy uzupełnią tę listę również o rosyjskiego GAZ-a 61, którego pierwsze egzemplarze powstały przed wojną! I w pewnym sensie wszyscy mają rację. Rosjanie wprowadzili tylko krótką serię niewiele ponad 200 aut, podobnie jak brytyjska firma Jensen (320 egzemplarzy). Subaru rzeczywiście produkowało Leone w dużych seriach, ale model ten miał sztywno dołączany tylny napęd.
Debiutujący w 1979 r. AMC Eagle nie był typowym modelem osobowym – to klasyczny przykład crossovera (kombi-SUV). Audi natomiast debiutowało z osobowym modelem ze stałym napędem. Każdy z tych producentów dołożył cegiełkę do rozwoju segmentu 4x4. Bez względu na to kto był pierwszy, wkład Subaru w rozwój aut 4x4 jest olbrzymi.
Aby poznać historię Subaru, musimy cofnąć się do początku XX w. W roku 1917 Chikuhei Nakajima zarejestrował firmę Nakajima Aircraft Company. Myśliwce tej firmy były wysoko cenione, ale po wojnie przedsiębiorstwo zajmujące się militariami zostało podzielone na kilkanaście oddziałów. Z kolei w 1953 r. sześć tych filii połączyło się ponownie pod nazwą Fuji Heavy Industries.
Prototyp pierwszego auta zaprezentowano tuż po powstaniu firmy, w 1954 r. To model P-1, nazywany też 1500 od pojemności silnika. Auto było nowoczesne, a jego podobieństwo do modeli Peugeota – nieprzypadkowe (od Francuzów zapożyczono m.in. silnik). Na pierwsze produkcyjne auto trzeba było czekać jeszcze kilka lat. Model 360 to typowy mikrosamochód idealnie wpisujący się w japońskie przepisy podatkowe.
Maluch miał silnik umieszczony z tyłu i tylny napęd. W 1968 r. natomiast 20 proc. udziałów w Fuji Heavy przejął Nissan w reakcji na sugestie rządu, by rodzime firmy łączyły się i poprawiały konkurencyjność względem korporacji zagranicznych. Efektów fuzji można dopatrywać się już w modelu, który zainteresował nas najbardziej – to Leone, a konkretnie jego wersja debiutująca we wrześniu 1972 r. – kombi z napędem na wszystkie koła.
Trzeba jednak podkreślić, że auto kierowano głównie do służb wykorzystujących je podczas pracy w trudnych warunkach. Wyposażono go w prosty, mechaniczny system dołączania tylnych kół bez udziału mechanizmu różnicowego.
Zmiany techniczne pojawiły się w latach 80. Początkowo wprowadzono skrzynię redukcyjną, później mokre sprzęgło wielotarczowe zapewniające automatyczne działanie napędu 4x4 w połączeniu ze skrzynią automatyczną.
W roku 1983 w modelach Libero i Justy dźwignię załączania napędu zastąpiono przyciskiem (sterowanie pneumatyczne). Model XT otrzymał w 1987 r. stały napęd na wszystkie koła z wykorzystaniem centralnego dyferencjału. Dostępna blokada mechanizmu różnicowego była jednak optymalna do jazdy… w terenie, gdyż całkowicie blokowała mechanizm. Tę niedogodność wyeliminowano już w 1988 r. poprzez zastosowanie blokady wiskotycznej.
W modelu SVX Subaru wprowadziło również centralny mechanizm różnicowy o budowie planetarnej – z dystrybucją momentu pomiędzy przednią a tylną osią w stosunku 36:64. Model Leone występowałteż pod innymi nazwami – jako Loyale lub połączenie oznaczenia wersji wyposażeniowej i silnikowej, np. DL 1800. Początkowo miał on zostać zastąpiony przez model Legacy, ale ostatecznie zdecydowano, że wprowadzone w 1989 r. auto będzie większe i bardziej luksusowe, zaś jako następcę Leone zaprezentowano model Impreza.
Choć sportowe modele XT i SVX nie zdobyły popularności, bo ich konstrukcja była zapewne zbyt zaawansowana technicznie, to w latach 90. nastąpił rozkwit marki. Na początku firma poważnie zaangażowała się w sport samochodowy, a zastąpienie w roli rajdówki zbyt słabego Legacy kompaktową Imprezą okazało się fenomenalnym posunięciem.
Sukcesy na trasach rajdowych przełożyły się na wzrost świadomości klientów i zainteresowanie marką. Popularne modele: Justy, Impreza, Legacy pojawiały się w coraz to nowszych wersjach. Sportowe wersje Imprezy stały się kultowe. W naszym kraju to zasługa m.in. sukcesów Krzysztofa Hołowczyca i Leszka Kuzaja. Warto wspomnieć też o podwyższonej Imprezie – Outback Sport debiutował w 1994 r., podobnie jak uterenowiona wersja Legacy (Outback).
O ile jednak droższe, większe auto było dostępne niemal na wszystkich rynkach, o tyle offroadowa Impreza była zarezerwowana dla wybrańców – pojawiła się m.in. w USA i Japonii. W latach 90. gamę modeli uzupełniono o SUV-a Forester, choć ze względu na proporcje nadwozia niektórzy zaliczali go do kategorii kombi z mocno podwyższonym zawieszeniem.
W roku 1999 po przejęciu Nissana przez Renault 20 proc. udziałów Fuji trafiło do General Motors, by w 2005 r. (ale tylko 8,4 proc.) znaleźć się w Toyocie. Japoński koncern kilka lat później zwiększył swój udział do 16,7 proc.
W ostatnich latach po niepowodzeniach fabrycznego teamu w cyklu WRC ograniczono aktywność w obszarze sportu. Zadebiutował natomiast silnik Diesla w wersji bokser. Jego konstrukcja okazała się ciekawa, ale nie dopracowana i sprawia użytkownikom sporo kłopotów. Również niezawodność aut przestała być już legendarna – to znak, że z marki niszowej Subaru stało sie producentem popularnym.
„360” to odpowiedź Subaru na przepisy dotyczące kei car. W produkcji do 1970 r.
Produkcja modelu 360 została poprzedzona wykonaniem w 1957 r. prototypu K-10. Małe auto mieściło cztery osoby i miało nadwozia w różnych kształtach (również z wielkim odsuwanym dachem i dostawcze). Długość pojazdu to ok. 3 m, masa własna – 444 kg. Dwucylindrowe, dwusuwowe silniki (początkowo 356, później 423 ccm) zostały umieszczone
z tyłu i napędzały tylną oś. Auto miało mizerne osiągi. Powstało niespełna 400 tys. sztuk.
Pierwsze Subaru z silnikiem bokser i przednim napędem. Po kilku latach zastąpiony przez FF-1.
Większy i nowocześniejszy samochód pierwotnie miał mieć klasyczny układ napędu na tylne koła. Ostatecznie jednak konstruktorzy poszli dalej – zdecydowali się napędzać przednie koła, a litrowy silnik chłodzony był cieczą, dzieki czemu pracował ciszej. Mimo niskiego stopnia sprężania moc była przyzwoita – 55 KM. Model 1000 to małe auto. Ma długość 4 m i waży ok. 700 kg. Komfort miało zapewniać m.in. niezależne zawieszenie wszystkich kół.
Jako pierwsze zadebiutowało dwudrzwiowe coupé. W 1972 r. dołączyły kolejno: sedan oraz kombi z napędem 4x4 – pierwsze na świecie popularne auto z napędem na wszystkie koła.
Napęd 4x4 Subaru testowało już nieco wcześniej w prototypowych autach zbudowanych z użyciem podzespołów FF-1. Długość Leone I (w produkcji od 1971 do 1979 r.) niezbyt wielka, ok. 4 m. Stosowano silniki gaźnikowe 1.1-1.6 o mocach od 62 do 93 KM. Auto wniosło jeszcze jedną ciekawostkę – bezramkowe szyby w drzwiach.
Leone II (1979-89) wyraźnie urosło i otrzymało mocniejsze silniki 1.6 lub 1.8. W układzie przeniesienia napędu 4x4 pojawiły się reduktor oraz automatyczna skrzynia. Kolejna generacja (wprowadzana w 1984 r., równolegle z produkcją II) szczyciła się powiększonym nadwoziem (4,4 m) i świetnym dopracowaniem aerodynamiki (współczynnik oporu 0,35).
W produkowanym do 1994 r. aucie wprowadzono też stały napęd 4x4 oraz pneumatycznie sterowane zawieszenie.
Pierwotnie to Legacy miało zastąpić Leone, ale zdecydowano, że będzie to kompaktowa Impreza, którą wprowadzono w 1992 r.
Obok Imprez GT, Turbo i WRX STI oferowano auta cywilne z silnikami 1.5-2.5. Sedan, coupé lub kombi.
Początkowo kontrowersyjna, poprawiana w 2002 i 2005 r. Od 105 do 280 KM!
Podstawowa Impreza stała się hatchbackiem! W ofercie pojawił się też diesel.
Na bazie Imprezy IV generacji powstał też crossover XV (silniki 1.6, 2.0 i 2.0D).
Pikap opracowany na bazie Leone powstał z myślą o rynku amerykańskim. Baja to podobne auto, które zadebiutowało wiele lat później, w 2002 r.
Pikap Subaru stanowi odpowiedź na modele takie jak Chevrolet El Camino. Modele BRAT miały napęd 4x4 i korzystały z silników serii EA (1.6 lub 1.8, także doładowanych). Auto nie musi być 2-osobowe – niektóre wersje miały dwa pojedyncze fotele w części ładunkowej. Pikap przetrwał aż do 1993 r. Kolejny model z otwartą skrzynią to Baja opracowana na bazie Outbacka. Mimo czterech miejsc i ciekawej koncepcji zabudowy (m.in. otwierana przegroda między kabiną a skrzynią) auto produkowano tylko cztery lata. Silniki 2.5 (również turbo).
Użytkowe Subaru Sambar pojawiły się w 1961 r. i były oparte na modelu 360. W 1980 r. wprowadzono opcjonalny napęd 4x4. W Europie auta dostawcze stały się bardziej popularne w latach 80. (m.in. Libero).
Silnik z tyłu napędzający tylną oś – taka koncepcja napędu samochodu dostawczego w latach 60. nie była nowością. Auto miało niezależne zawieszenie kół i 18-konny silnik 356 cm3. Oferowano nadwozia typu van i pikap. W 1982 r. pojawiła się czwarta generacja modelu. Aby dostosować auto do europejskich i amerykańskich przepisów zderzeniowych oraz oczekiwań, podwyższono dach, zmieniono zderzaki i stylizację, a także silniki – pojawił się litrowy, 3-cylindrowy motor oferujący 50 KM (zamontowany z tyłu). Później zastosowano silnik o pojemności 1,2 l. Przy długości 3,4 m auto ważyło ok. 900 kg. Aby nie wchodzić w konflikt z Volkswagenem, zrezygnowano z nazwy Sambar (podobna do Samby). W zależności od rynku zmodyfikowana wersja występowała jako Domingo, Libero, Sumo czy Columbuss.
Pokazany w 1993 r. następca miał więcej interesujących rozwiązań we wnętrzu (składane fotele itp.). W układzie napędowym ciągle stosowano rzędowy silnik trzycylindrowy 1.2 z wtryskiem (54 KM).
Pierwszą generację Justy Subaru skonstruowało samodzielnie, w kolejnych modernizowało gotowe projekty – najpierw Suzuki, potem Daihatsu.
Subaru kontynuowało produkcję mikrosamochodów rozpoczętą wraz z modelem 360. Najpierw było to R-2, później Rex i Rex 2. Do modelu Rex 2 auta te miały silniki z tyłu i tylny napęd. W tym ostatnim motor trafił do przodu, jako opcję oferowano napęd 4x4. Auta były dostosowane do japońskich przepisów podatkowych i znajdowały uznanie głównie na rodzimym rynku. Rex 2 posłużył jako baza do opracowania modelu Justy. Został poszerzony i wydłużony, otrzymał też większe silniki – 1.0 lub 1.2 (rzędowe, trzycylindrowe). Dołączany na sztywno napęd na tylne koła pojawił się w 1985 r. (od 1988 r. również z przekładnią bezstopniową). Kolejne generacje modelu to Suzuki Swift (Justy II) oraz Ignis (Justy III) doposażone w napęd 4x4 realizowany za pomocą sprzęgła wiskotycznego. Najnowsza odmiana (od 2007 r.) powstała w kooperacji z Daihatsu. Niestety, w jej przypadku napęd 4x4 jest stosowany tylko w rzadkich wersjach.
Generacje druga i trzecia Justy są oparte na modelach Suzuki – pierwsza na Swifcie
Generacje trzecia Subaru Justy jest oparta modelu Suzuki Ignis. Subaru dodało napęd na wszystkie koła.
Alcyone to najjaśniejsza gwiazda plejad. W gamie Subaru oznaczała ekskluzywne coupé. To nazwa japońska, auto szerzej znane jest jako XT.
Początkowo za napęd odpowiadał silnik 1.8 (wolnossący lub turbo), później dołączył 6-cylindrowy bokser 2.7. Auto miało chowane reflektory i nisko poprowadzoną maskę, dzięki czemu współczynnik cx wynosił 0,29. Kierownica ma pionowe i poziome ramiona (dwukierunkowa regulacja wraz ze wskaźnikami), opcjonalnie stosowano elektroniczną deskę i pneumatyczne zawieszenie.
Model SVX (1991-97) zachował w Japonii nazwę Alcyone. Ciekawostką są dzielone szyby boczne. W układzie napędu tylko silnik 3.3 (H6, 24V) – początkowo o mocy 233 KM.
Legacy konkuruje z autami klasy średniej, takimi jak Audi A4 czy Honda Accord. Jest wygodnym, trwałym autem, oczywiście z silnikami typu bokser oraz napędem wszystkich kół. Obecnie oferowana jest V generacja.
Pierwsze Legacy przyniosły skok jakości w koncernie – nowocześnie zbudowane auto wykorzystywało nową generację silników EJ (cichsze i bardziej wydajne). Nie brakowało również ciekawostek technicznych, takich jak pneumatyczne zawieszenie z możliwością regulacji prześwitu (automatycznie obniżany do szybkiej jazdy i podwyższany do terenu). Do walki o klientów wystawiono zarówno sedana, jak i kombi. Do ciekawostek zaliczyć można wersje RS, GT czy Spec. B, które wykorzystują mocne, doładowane silniki i mają zmodyfikowane podwozia (oferowane od I generacji do teraz). Obok wersji 4x4 można spotkać również takie z napędem wyłącznie przedniej osi. Kolejne generacje wnoszą nie tylko mocniejsze silniki, lecz także lepsze wyposażenie – np. w autach drugiej serii pojawiły się poduszki dla pasażerów, zaś w 2008 r. – system dwóch kamer nadzorujących zachowanie kierowcy i sytuację na drodze. Podobnie jak w innych modelach w 2008 r. pod maskę trafił również silnik diesla. W 1994 r. ofertę uzupełniło podwyższone kombi, które początkowo występowało jako Legacy Outback, później zaś po prostu jako trochę wyżej pozycjonowany Outback z m.in. nieco inną gamą silników.
Subaru Legacy produkowane w Latach 1994-99
Subaru Legacy produkowane w latach 1998-2003
Subaru Legacy produkowane w latach 2003-09
Model Subaru Legacy produkowany od 2009 roku
Zalety modeli Outback – podwyższony prześwit, lepsze zabezpieczenie nadwozia i podwozia – pozwalają wykorzystywać je podczas jazdy po drogach o kiepskiej jakości. Nie są to jednak pojazdy terenowe.
Zalety modeli Outback – podwyższony prześwit, lepsze zabezpieczenie nadwozia i podwozia – pozwalają wykorzystywać je podczas jazdy po drogach o kiepskiej jakości. Nie są to jednak pojazdy terenowe.
Zalety modeli Outback – podwyższony prześwit, lepsze zabezpieczenie nadwozia i podwozia – pozwalają wykorzystywać je podczas jazdy po drogach o kiepskiej jakości. Nie są to jednak pojazdy terenowe.
Subaru pojawiało się na rajdach już wcześniej, ale dopiero debiut rajdowego Legacy zapoczątkował pełne zaangażowanie firmy w cykl WRC.
W latach 80. XX wieku za kierownicą rajdowego Leone zasiadał m.in. Ari Vatanen, ale auta nie odnosiły sukcesów (jednym z większych było 6. miejsce w Safari 1986). W 1990 r. wprowadzono na rajdowe trasy model Legacy, a firma mocno zaangażowała się w sport motorowy. Największe sukcesy przypadły na starty Imprezą w połowie lat 90. – w 1995, 1996 i 1997 r. firma zdobyła mistrzostwo świata producentów, zaś Colin McRae (1995 r.), Richard Burns (2001 r.) i Petter Solberg (2003 r.) wygrywali klasyfikację indywidualną.
Następca Rex-a – malutkie Vivio (3,3 m) – również korzystał z napędu 4x4. Silnik 660 (nazwa pochodzi z zapisu VI-VI-O).
Mimo że Subaru to lider wśród osobowych aut 4x4, w ofercie brakowało SUV-a. Pierwsza generacja Forestera pojawiła się trzy lata po RAV4.
W końcu 1995 r. pojawił się koncepcyjny model Streega, ale sprzedaż Forestera ruszyła w 1997 r. Auto otrzymało napęd 4x4 oraz typowe dla marki silniki bokser. Niektóre wersje miały też przekładnię redukcyjną o niewielkim przełożeniu. Do ciekawostek należała wersja S-Turbo z doładowaną dwulitrówką. Kolejna generacja zyskała bardziej agresywny wygląd i większy wybór silników (tylko benzynowe, również turbo). Największą nowością Forestera III był silnik wysokoprężny (również w układzie bokser!), nadwozie zaś zyskało na funkcjonalności i przestronności. Obecne auto rozwija cechy poprzednika.
Druga generacja Subaru Forester