Jak zdobyć prawo jazdy - przedstawiamy poszczególne kategorie

Jak widać, trzeba być czujnym i uważnym, bo nigdy nie wiadomo, kiedy urzędnicy przygotują kolejną niespodziankę. Przy okazji zmian przypominamy zatem, do czego uprawniają poszczególne kategorie prawa jazdy. Wyjaśniamy też, jak wyglądają oraz ile kosztują poszczególne kursy i egzaminy. Podane przez nas ceny kursów można nieco obniżyć – wystarczy zdecydować się na samodzielne przygotowanie do egzaminu teoretycznego (trzeba odbyć 4-godzinny kurs pierwszej pomocy). Co prawda, ośrodki szkolenia kierowców twierdzą, że kursanci rzadko korzystają z tej opcji, ale może dlatego, że samodzielni klienci płacą niewiele mniej.

Aktualnie prawo jazdy wydaje się na określony czas – maksimum 15 lat. Kierowcy mający stare, bezterminowe dokumenty będą musieli je wymienić na nowe w latach 2028-33.

Kategoria A: motorowery i motocykle

AM - Prawko na motorowery (pojazdy dwu- lub trójkołowe zaopatrzone w silnik spalinowy o pojemności skokowej do 50 ccm lub elektryczny o mocy do 4 kW, których konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h) oraz czterokołowce lekkie (m.in. quady, których masa własna nie przekracza 350 kg i konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h).

Wymagania: ukończone 14 lat.

Kurs: składa się z 5 godz. teorii i 5 godz. praktyki. Koszt: 350-500 zł.

Egzamin: teoretyczny (30 zł) oraz praktyczny (140 zł) – obejmuje manewry na placu (5 zadań) i jazdę w ruchu miejskim, trwającą min. 10 minut.

A1 - Pozwala prowadzić motocykle o pojemności do 125 ccm, mocy nieprzekraczającej 11 kW i stosunku mocy do masy własnej do 0,1 kW/kg oraz trójkołowce o mocy do 15 kW i pojazdy kategorii AM.

Wymagania: ukończone 16 lat (wymagana zgoda rodziców lub opiekuna).

Kurs: składa się z 30 godz. teorii i 20 godz. praktyki. Koszt: 1000-1250 zł.

Egzamin: teoria (30 zł) i praktyka (180 zł): manewry na placu (6 zadań) i jazda w ruchu drogowym (min. 25 min).

A2 - Motocykle o mocy do 35 kW i stosunku mocy do masy 0,2 kW/kg, motocykle trójkołowe o mocy do 15 kW.

Wymagania: ukończone 18 lat.

Kurs Składa się z 30 godz. teorii i 20 godz. praktyki. Koszt: 1000-1400 zł. e

Egzamin: teoria (30 zł) i praktyka (180 zł): manewry na placu (6 zadań) i jazda w ruchu drogowym (min. 25 min).

A - Motocykle bez ograniczenia pojemności skokowej silnika ani mocy.

Wymagania: ukończone 24 lata lub 20, jeśli kierowca posiada od co najmniej 2 lat prawo jazdy kategorii A2.

Kurs: składa się z 30 godz. teorii i 20 godz. praktyki. Koszt: 1000-1400 zł.

Egzamin: teoria (30 zł) i praktyka (180 zł): manewry na placu (6 zadań) i jazda w ruchu drogowym (min. 25 min). Uwaga: Na egzaminie (kat. A1, A2, A) niezbędne jest posiadanie ubrania i obuwia motocyklowego!

Kategoria B: auta o dmc do 3,5 t

B1 - Pozwala prowadzić czterokołowce (pojazdy przeznaczone do przewozu osób lub ładunków, z wyłączeniem samochodu osobowego, ciężarowego i motocykla, których masa własna nie przekracza: 550 kg w przypadku przewozu rzeczy lub 400 kg, gdy chodzi o przewóz osób) oraz pojazdy z prawa jazdy kategorii AM.

Wymagania: do egzaminu można przystąpić w wieku 16 lat (wymagana zgoda rodziców lub opiekuna). Kurs: składa się z 30 godz. zajęć z teorii i 30 godz. praktyki.

Koszt: ok. 700 zł (mały wybór ośrodków prowadzących kursy tej kategorii).

Egzamin: teoria (30 zł) oraz egzamin praktyczny (170 zł): manewry na placu i jazda w ruchu drogowym (min. 40 min).

B - Kategoria ta uprawnia do prowadzenia wszystkich aut o dmc do 3,5 t wraz z przyczepą lekką, czyli o dmc do 750 kg (masa zestawu nie może przekroczyć 4250 kg), lub zespołu pojazdów z przyczepą inną niż lekka, o ile dmc zestawu nie przekracza 3500 kg.

Wymagania: do egzaminu można przystąpić w wieku 18 lat (możliwość rozpoczęcia kursu na 3 miesiące przed osiemnastką).

Kurs 30 godz. teorii (osoby z kat. B1 zwolnione) i 30 godz. praktyki. Koszt: 1200-1500 zł.

Egzamin: kandydaci muszą zaliczyć teorię (30 zł) oraz egzamin praktyczny (170 zł): manewry na placu, w tym pytania z wiedzy o podstawowej obsłudze i budowie auta oraz jazda w ruchu drogowym (min. 40 min).

BE - Uprawnienia do prowadzenia samochodów o dmc do 3,5 t, razem z przyczepą o dmc do 3,5 t (łącznie do 7 t).

Wymagania: do egzaminu można przystąpić w wieku 18 lat (wymagana kategoria B).

Kurs Składa się z 15 godz. praktyki. Koszt: 700-1200 zł.

Egzamin: tylko praktyczny (200 zł): manewry na placu – 4 zadania, w tym sprzęgnięcie z przyczepą i jazda w ruchu drogowym (min. 25 minut).

B96 - Uprawnia do prowadzenia samochodu o dmc do 3,5 t wraz z przyczepą inna niż lekka, o ile masa zestawu nie przekracza 4250 kg.

Wymagania: prawo jazdy kat. B. Egzamin jak w kategorii BE.

Kategoria C: auta o DMC pow. 3,5 t

C1 - Uprawnia do prowadzenia pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 t do 7,5 t z przyczepą lekką (z wyłączeniem autobusów). Rzadko kiedy WORD-y posiadają odpowiednie auta – jest możliwość zdawania na pojeździe szkoły nauki jazdy.

Wymagania: do egzaminu mogą przystąpić osoby, które ukończyły 18 lat i posiadają prawo jazdy kategorii B.

Kurs: składa się z 20 godz. teorii i 20 godz. praktyki.

Egzamin: teoria (30 zł) oraz egzamin praktyczny (170 zł): manewry na placu i jazda w ruchu drogowym (min. 45 minut).

C - Pozwala prowadzić pojazdy o dmc pow. 3,5 t, poza autobusami. Żeby zostać kierowcą zawodowym, trzeba przejść tzw. kursy kwalifikacji. Prawo jazdy wydaje się na 5 lat, po czym trzeba odnowić badania i zaliczyć szkolenie okresowe (350-400 zł). Nie dotyczy starszych, bezterm. dokumentów.

Wymagania: ukończone 21 lat i prawo jazdy kategorii B.

Kurs: 20 godz. teorii (osoby z C1 zwolnione) i 30 godz. praktyki. Koszt: 1800-2100 zł.

Egzamin: teoria (30 zł), praktyka (200 zł): manewry na placu i jazda w ruchu drogowym (min. 45 minut).

C1E - Można prowadzić zespół pojazdów o dmc nieprzekraczającej 12 t. W praktyce nie prowadzi się kursów na tę kategorię prawa jazdy.

CE - Pojazdy bez górnego limitu dmc wraz z przyczepą/przyczepami.

Wymagania: ukończone 21 lat i prawo jazdy kategorii C lub 18 lat dla osób z kwalifikacją wstępną.

Kurs: składa się z 25 godzin zajęć praktycznych. Koszt: 1800-2000 zł.

Egzamin: praktyczny (245 zł) składa się z wylosowanych przed egzaminem manewrów i jazdy w ruchu miejskim (min. 45 minut).

Kategoria D: autobusy i autokary

D1 - Uprawnienie D1 pozwala prowadzić autobus przeznaczony do przewozu nie więcej niż 17 osób (łącznie z kierowcą), o długości do 8 m z przyczepą lekką. Podobnie jak w przypadku kategorii C1, znalezienie ośrodka prowadzącego kursy z tej kategorii jest dość problematyczne.

D - Pozwala prowadzić autobusy z przyczepą lekką.

Wymagania: ukończone 24 lata i prawo jazdy kategorii B, 21 lat dla osób, które uzyskały kwalifikację wstępną, czyli kurs dla kierowców zawodowych (lub tzw. kwalifikację wstępną przyspieszoną, przy założeniu, że kierowca będzie wykonywał przewozy osób na krótkich trasach, do 50 km), albo 23 lata dla osób, które zdobyły klasyfikację wstępną przyspieszoną.

Kurs: składa się z 20 godzin teorii i – w zależności od posiadanych uprawnień – 40 (kat. C) lub 60 godz. (kat. B) praktyki. Koszt: 2600-4800 zł (w zależności od ośrodka i posiadanych wcześniej kategorii prawa jazdy).

Egzamin: teoria (30 zł) oraz egzamin praktyczny (200 zł): manewry na placu i jazda w ruchu drogowym (czas trwania egzaminu praktycznego min. 45 minut).

D1E - Uprawnia do prowadzenia autobusów o długości do 8 m, do przewozu maksymalnie 17 osób, z przyczepą inną niż lekka.

DE - Pozwala na prowadzenie autobusów z przyczepą i aut osobowych z przyczepą. Te same uprawnienia ma kierowca z kat. D wraz z C+E.

Wymagania: prawo jazdy kat. D. Kryteria wiekowe jak w przypadku D.

Kurs: 25 godz. praktyki. Koszt w zależności od posiadanych kategorii (B lub C): 1750-2000 zł.

Egzamin: tylko praktyczny (245 zł): manewry i jazda w ruchu drogowym.

Kategoria T: ciągniki ronicze i pojazdy wolnobieżne

T - Kategoria uprawniająca do prowadzenia ciągników rolniczych i pojazdów wolnobieżnych wraz z przyczepami (ciągnikami bez przyczep można kierować w ramach kat. B) oraz motorowerów i czterokołowców lekkich. Egzamin na ciągniki rolnicze może odbyć się poza terenem WORD-u.

Wymagania: do egzaminu można przystąpić w wieku 16 lat (wymagana zgoda rodziców lub opiekuna).

Kurs: składa się z 30 godz. teorii i 20 godz. praktyki. Koszt: ok. 700 zł.

Egzamin: kandydaci muszą zaliczyć teorię (30 zł) i egzamin praktyczny (170 zł): manewry na placu, w tym sprzęgnięcie z przyczepą i jazda w ruchu drogowym.

Teoria i praktyka: Jak wyglądają egzaminy?

Egzamin teoretyczny

Punktacja: część teoretyczna egzaminu obejmuje 20 pytań z wiedzy podstawowej i 12 pytań specjalistycznych (odmienne dla poszczególnych kategorii). Pytania podzielone są na 3 grupy: istotne, o średnim i o niskim znaczeniu dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. W zależności od klasyfikacji za odpowiedzi przyznaje się od 1 do 3 punktów. Maksymalnie można uzyskać 74 punkty, a żeby zaliczyć egzamin trzeba zdobyć co najmniej 68 punktów.

Forma egzaminu: egzamin odbywa się w wojewódzkich ośrodkach ruchu drogowego w formie elektronicznej. Pytania są wyświetlane na ekranach komputerów. W przypadku 20 pytań z wiedzy podstawowej należy udzielić odpowiedzi „tak” lub „nie”. Kandydat ma 20 s na przeczytanie pytania i 15 s na udzielenie odpowiedzi. Do pytań specjalistycznych są wyświetlane 3 sugerowane odpowiedzi (A, B, C) i tylko jedna z nich może być prawidłowa. Na przeczytanie pytania i udzielenie odpowiedzi egzaminowana osoba ma 50 s. Niestety, nie można cofnąć się i poprawić udzielonych już odpowiedzi. Łącznie egzamin trwa 25 minut (dla każdej kategorii).

Egzamin praktyczny

Plac manewrowy: egzamin praktyczny rozpoczyna się na placu WORD-u (wyjątek: kat. AM i T). W przypadku kategorii AM, A1, A2, A, B1 i B przed przystąpieniem do jazdy egzaminator sprawdza wiedzę na temat kontroli stanu technicznego podstawowych elementów pojazdu, m.in. sprawdzenie poziomu oleju w silniku, płynu hamulcowego i chłodzącego oraz kontrola oświetlenia. Następnie egzaminator ocenia przygotowanie egzaminowanego do jazdy i obowiązkowe dla danej kategorii manewry.

Jazda w ruchu ulicznym: poza teren WORD-u mogą wyjechać wyłącznie te osoby, które zaliczą plac manewrowy. W ruchu miejskim osoby egzaminowane muszą m.in. zatrzymać się w wyznaczonym przez egzaminatora miejscu, zaparkować i wykazać się umiejętnościami ekonomicznej jazdy (hamowanie silnikiem, jazda w odpowiednim zakresie prędkości obrotowej silnika). Rozporządzenie określa też minimalny czas trwania tej części egzaminu – zależy on od kategorii (od 10 do 45 minut).

Wciąż daleko do normalności - Katarzyna Szutowicz, Akademia Auto Świat Koszalin

Kosmetyczne zmiany wprowadzone niedawno nie zaskoczyły moich kursantów, bo od wielu lat uczę ich, żeby włączali światła dopiero po uruchomieniu silnika i zawsze rozglądali się na boki, zanim rozpoczną jazdę po łuku. Słyszałam jednak, że w ostatnich dniach wiele osób nie zdało z powodu takich uchybień. Nie popieram takiego uszczegółowienia procedur egzaminacyjnych, bo to wymusza na instruktorach nadmierne skupianie się na przygotowywaniu swoich uczniów „pod egzamin”, a nie na nauce naprawdę przydatnych odruchów za kierownicą. Moim zdaniem problem nie leży jednak w samych przepisach, lecz raczej w egzaminatorach – to w końcu od nich zależy ostateczna interpretacja wytycznych.

Jak założyć profil kandydata na kierowcę

Żeby ubiegać się o prawo jazdy, trzeba założyć tzw. profil kandydata na kierowcę.

Niezbędne dokumenty:

- orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do kierowania pojazd.,

- orzeczenie psychologiczne (nie dotyczy prawa jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E, T), • kolorowa fotografia o wymiarach 35 x 45 mm (ujęcie na wprost, a nie półprofil – zmiana przepisów),

- dowód osobisty (do wglądu),

- kserokopia dokumentu tożsamości (w przypadku osób bez polskiego obywatelstwa: karty pobytu, wizy pobytowej lub innego dokumentu potwierdzającego prawo pobytu na terenie Polski),

- pełnomocnictwo (jeśli dokumenty będzie składała inna osoba niż kandydat na kierowcę),

- pisemna zgoda rodzica lub opiekuna, jeżeli kandydat nie ukończył 18 lat (przy kat. AM, A1, B1).

Krok 1. Wypełnij wniosek o wydanie prawa jazdy – gotowy druk można dostać w ośrodku szkoleniowym lub pobrać ze strony internetowej wydziału komunikacji. Dokumenty w urzędzie może też złożyć w imieniu kandydata szkoła jazdy (opłata skarbowa w wysokości 17 zł).

Krok 2. Złóż dokumenty w wydziale komunikacji, w referacie do spraw praw jazdy urzędu właściwego względem miejsca zamieszkania. Na podstawie danych przydzielane są profil kandydata na kierowcę (PKK) i indywidualny numer identyfikacyjny (generowany na poczekaniu; w przypadku konieczności dodatkowych wyjaśnień – do 2 dni roboczych).

Krok 3. Po uzyskaniu numeru identyfikacyjnego można zapisać się na kurs w dowolnie wybranym OSK – najwcześniej 3 miesiące przed osiągnięciem minimalnego wieku.

Naszym zdaniem

Kiedyś było znacznie prościej. Historia polskiego prawa jazdy ma już blisko 100 lat. Na początku nie dzielono uprawnień na kategorie – w książeczce znajdowały się tylko dane kierowcy, a raczej szofera, i najważniejsze przykazania „automobilisty”. Następnie przez wiele lat były 4 kategorie – od motocykla do autobusu (od 4 do tzw. jedynki). Dziś lista kategorii jest już znacznie dłuższa, nawet zbyt długa. Niektóre z nich to czysta fikcja – znalezienie kursu na kategorie C1, C1+E, D1 i D1+E graniczy z cudem, także WORD-y zastrzegają, że nie mają odpowiednich aut do przeprowadzenia egzaminów ze wspomnianych kategorii.