• Od mocy frezarki ważniejsze są dopracowane akcesoria
  • O ostatecznym efekcie pracy decyduje dobór odpowiednich frezów
  • Kupno najtańszej frezarki bez odpowiedniego oprzyrządowania zwykle nie opłaca się – za solidny zestaw akcesoriów, o ile da się go skompletować, zapłacimy znacznie więcej

Frezarką można wycinać okrągłe otwory, uzyskując nieporównywalnie lepszą jakość krawędzi niż np. za pomocą otwornic. Za pomocą frezarki można wyrównać daleką od ideału krawędź elementu (płyty, deski, sklejki, itp.), uzyskując linię prostą i powierzchnię gładką. W ogóle możliwości frezarki zależą mniej od zasadniczego urządzenia, a bardziej od akcesoriów, które jej towarzyszą: przystawek, prowadnic, frezów oraz... od własnej inwencji. Wiele akcesoriów do frezarki można bowiem wykonać samodzielnie, prowadnicą może być np. listwa i dwa ściski stolarskie.

Jak wybrać frezarkę?

Im więcej akcesoriów, tym lepiej – nigdy nie wiesz, co i kiedy będzie potrzebne. Możliwości frezarki zależą właśnie od kolekcji akcesoriów, które jej towarzyszą Foto: Maciej Brzeziński / Auto Świat
Im więcej akcesoriów, tym lepiej – nigdy nie wiesz, co i kiedy będzie potrzebne. Możliwości frezarki zależą właśnie od kolekcji akcesoriów, które jej towarzyszą

Nie do końca da się to zrobić na podstawie danych technicznych. Weźmy moc frezarki: w teorii im wyższa, tym lepiej (moc większości urządzeń mieści się w przedziale 1500W-2500W), ale w praktyce zdarzają się markowe malutkie frezarki o mocy zaledwie 700W – i zwłaszcza przy niezbyt obciążających pracach – sprawdzają się one znakomicie. Inne parametry frezarki to: zakres zmiany wysokości frezowania, co w praktyce oznacza „zasięg” urządzenia – ale dla większości użytkowników-amatorów nie ma to większego znaczenia, gdyż nawet niewielki zakres regulacji wystarcza do większości zastosowań, często da się ten problem rozwiązać, zmieniając frez..

No i obroty oraz regulacja prędkości obrotowej: frezarki rozpędzają się do ok. 30 tys. obr./min., ale (przynajmniej w teorii) nawet tanie frezarki osiągają takie wartości. Regulacja prędkości obrotowej przydaje się często, ponieważ frezy (zwłaszcza duże) mają w tej kwestii ograniczenia: zbyt wysoka prędkość obrotowa niszczy frez i przypala materiał, a zbyt niska sprawia, że jakość obrobienia krawędzi jest niedostateczna.

W praktyce (zwłaszcza na dłuższą metę) bardziej od teoretycznych parametrów urządzenia liczy się zatem jego jakość: ułożyskowanie, brak „bicia” przekładający się na precyzję działania, no i trwałość – to gwarantują urządzenia markowe.

Akcesoria przede wszystkim!

Skoro frezarki różnych marek (przynajmniej w teorii) są do siebie bardzo podobne, to co je różni? Akcesoria! Im więcej – tym lepiej (i trudno z góry przewidzieć, co się przyda). Do frezarek dostępne są m.in.: ograniczniki, prowadnice (najlepiej takie, które da się w różny sposób przestawiać), uchwyty kątowe, tzw. cyrkle (umożliwiają wycinanie lub żłobienie idealnie okrągłych otworów i rowków), przystawki do odsysania pyłu i in. No i najważniejsze: frezy.

Frezy: skąd te różnice w cenach?

Każdy frez żłobi charakterystyczny dla siebie wzór Foto: Maciej Brzeziński / Auto Świat
Każdy frez żłobi charakterystyczny dla siebie wzór

Pudełko frezów (od kilku do nawet 30 frezów) kupimy już za kilkadziesiąt-stokilkadziesiąt zł. Nie tak strasznie – prawda? Z drugiej strony jeden frez może kosztować 20 zł i więcej, zdarzają się nieduże frezy po 150-200 zł! 150 zł za element tnący wielkości małego wiertła do wiertarki! No cóż – może na początek taki wydatek nie ma sensu, ale z czasem każdy, kto przekona się do frezarki i nauczy się z niej korzystać, jednocześnie uzna, że zamiast dużego pudełka frezów, których w większości nigdy nie wykorzystamy, lepszy jest jeden frez w pasującym nam kształcie i o odpowiedniej jakości.

Wystarczy wyobrazić sobie, że dobry frez, wirując z prędkością rzędu 30 tys. obr./min. obrabia krawędź płyty meblowej albo grubej sklejki i może to robić godzinami, pozostając ostry; słaby frez zużyje się po obróbce kilku krawędzi, czasem od razu okazuje się, że nie jest dobrze wyważony. Co komu potrzebne – frezy po 150 zł nadają się do zastosowań profesjonalnych, wręcz fabrycznych, frezy amatorskie wystarczają raczej na krótko (ale czasem właśnie o to chodzi, a precyzja nie ma aż takiego znaczenia). Przy okazji warto wiedzieć, że choć frez przeznaczony do frezarki można zamontować w wiertarce, na nic się to nie zda: wiertarka ma za niskie obroty by taki frez spełnił swoją funkcję, zniszczymy w ten sposób frez i obrabiany element!

Jaki frez?

Krawędź nacięta frezem do ukosowania Foto: Maciej Brzeziński / Auto Świat
Krawędź nacięta frezem do ukosowania

Frezy mają różne kształty, po ich przejściu krawędź (lub inna część elementu) jest nacięta lub obrobiona w charakterystyczny dla tego frezu sposób: może to być krawędź zaokrąglona, ścięta skośnie, wyżłobiona ozdobnie – na opakowaniu każdego frezu pokazany jest zwykle wzór, jaki to narzędzie wycina. Przykładowo frez prosty (rowkowy) wycina prostokątny rowek albo na krawędzi elementu robi prostokątne nacięcie.

Frez może być też wyposażony w łożysko, które, poruszając się po krawędzi obrabianego elementu, zastępuje prowadnicę frezarki albo pozwala na bazie szablonu wyciąć wiele takich samych elementów. W przypadku frezu prostego z łożyskiem umożliwia on wykonanie szeregu idealnie powtarzalnych rzeczy o niemal dowolnie „zakręconych” kształtach, można za jego pomocą także wyrównać krzywo przyciętą krawędź – w tym przypadku szablonem będzie coś na kształt prostej listwy umocowanej do „naprawianego” elementu.

Ładowanie formularza...

Przydatne cechy frezarki

  • Automatyczna blokada wałka – ułatwia wymianę frezów, w takim wypadku wystarcza do tego jeden klucz (a nie dwa)
  • Oświetlenie linii cięcia – poprawia widoczność obrabianego elementu
  • Regulacja obrotów – pozwala dobrać szybkość narzędzia do cech frezu i materiału
  • Precyzyjny ogranicznik/regulator głębokości – pozwala precyzyjnie ustawiać narzędzie, bez tego funkcjonalność frezarki jest mizerna
  • Skrzynka i akcesoria w zestawie: stopy do różnych zastosowań – stopa kątowa, prosta, cyrkiel do wycinania okrągłych otworów, itp.

Warto wiedzieć

Wycinając rowek albo obrabiając krawędź, należy prowadzić frezarkę w kierunku „pod prąd” – najprościej rzecz ujmując, w kierunku, w którym stawia ona większy opór. To jedyny sposób, by zapanować nad urządzeniem i wykonać zadanie precyzyjnie.

Podobnie kierunek przesuwania maszyny jest ważny przy obrabianiu rogów elementu – inaczej frez ma tendencję do wyrywania materiału na końcu elementu. Trzeba to ćwiczyć – wszystko kwestia wprawy.