Wtryskiwacze to kluczowe elementy układu paliwowego w silnikach Diesla – od tego, w jakim są stanie, zależą osiągi silnika i poziom spalania, ale też kondycja układów oczyszczania spalin, zwłaszcza filtra cząstek stałych. Wtryskiwacze paliwa w większości przypadków można regenerować, nie jest to jednak tania operacja. Znacznie bardziej opłaca się dbać o układ wtryskowy samochodu – przy odpowiednim serwisie wtryskiwacze będą działać jak nowe nie przez kilkadziesiąt, lecz nawet przez kilkaset tys. kilometrów.
Jeden problem wywołuje lawinę usterek
Cechą współczesnych silników wysokoprężnych jest to, że usterka jednego elementu pociąga za sobą kolejne. Jeśli wtryskiwacze paliwa w silniku naszego samochodu przestają działać z idealną precyzją, pojawiają się problemy z rozruchem, dymienie, rośnie zużycie paliwa, spadają osiągi. To wpływa na działanie wielu innych elementów układu napędowego: filtr cząstek stałych napełnia się sadzą w bardzo krótkim czasie, pojawiają się kłopoty z jego automatycznym oczyszczaniem. Nadmiar paliwa dawkowany do komór spalania spływa po ściankach cylindrów do miski olejowej i rozrzedza olej silnikowy. "Zakleja się" zawór recyrkulacji spalin. To, co w starszych samochodach prowadziło jedynie do stopniowego pogarszania się osiągów auta, w tych nowszych dodatkowo wywołuje lawinę kosztownych usterek.
Przy tym bardzo łatwo jest przegapić pierwsze objawy zużycia wtryskiwaczy. W starszych autach bez filtra cząstek stałych (filtr DPF od lat jest standardem) zużycie wtryskiwaczy było po prostu widoczne. Jeśli po wciśnięciu gazu samochód pozostawiał za sobą chmurę czarnego dymu, sprawa była jasna — należy zdiagnozować i naprawić układ wtryskowy. Dziś chmurę sadzy emitowanej przez silnik na bieżąco przechwytuje filtr cząstek stałych – czasem jest to widoczne, a czasem nie. Dopiero gdy nie daje sobie z tym rady, pojawiają się zauważalne dla kierowcy problemy: wyświetlają się komunikaty o usterkach, samochód przestaje jechać.
Więcej porad warsztatowych przygotowanych z ekspertami Q Service Castrol:
Wymieniasz opony? Pamiętaj o przeglądzie hamulców
Akumulatory w samochodach osobowych. Czym się różnią i jak o nie dbać?
Zima nie sprzyja zawieszeniu – jak je chronić w najbardziej wymagającym sezonie?
Usterki wtryskiwaczy to nie przypadek
Specjaliści sieci Q Service Castrol tłumaczą, że – wbrew pozorom – wtryskiwacze paliwa w silnikach Diesla, jeśli mają dobre warunki pracy, okazują się bardzo trwałe. Przebiegi aut rzędu 300-400 tys. km na pierwszym komplecie wtryskiwaczy wcale nie należą do rzadkości, bywa wręcz, że elementy te wystarczają na niemal całe życie auta. Jednocześnie jest bardzo wiele przypadków przedwczesnego zużycia, a nawet poważnych usterek tych elementów już po kilkudziesięciu tys. km. Zdarza się, że usterka dotyka jednocześnie wszystkich lub większości wtryskiwaczy i dodatkowo pompy wysokiego ciśnienia.
— Takie awarie – przestrzega Artur Czarnkowski, właściciel znajdującego się w Krzyżu Wielkopolskim warsztatu Czarnkowski Auto, który należy do sieci Q Service Castrol – oznaczają z reguły poważne wydatki sięgające kilku, kilkunastu tys. zł. To, co je łączy, to fakt, że usterka prawie nigdy nie jest dziełem przypadku i nie wynika z wady materiałowej czy produkcyjnej części. Przyczyną jest zwykle zaniedbanie serwisowe.
Wtryskiwacze są trwałe, ale jest jeden warunek
Wtryskiwacze paliwa w nowoczesnych silnikach wysokoprężnych to elementy wykonane z bardzo dużą dokładnością. Pracują one pod ciśnieniem rzędu 2000 bar, precyzyjnie rozpylając paliwo w taki sposób, aby dochodziło do "czystego" i efektywnego spalania. Praktycznie jakakolwiek fabryczna niedoskonałość takiej części prowadziłaby do niemal natychmiastowej awarii. Skoro zatem dochodzi do niej po przejechaniu kilkudziesięciu-stu tys. km, zwykle nie jest to przypadek.
Tym bardziej nie można mówić o przypadku, jeśli nagle psują się np. trzy z czterech wtryskiwaczy paliwa w silniku. Wtryskiwacze – w większości przypadków – psują się z powodu zanieczyszczeń, które trafiają do nich wraz z paliwem. Te zanieczyszczenia to np. mikroskopijne opiłki metalu.
Skąd opiłki metalu w paliwie? Problem zaczyna się zazwyczaj w niewymienionym na czas filtrze paliwa, który w miarę użytkowania wypełnia się zanieczyszczeniami. To prowadzi do jego zatkania. Usterka pojawia się w chwili, gdy zwiększa się zapotrzebowanie na paliwo: kierowca wciska gaz, np. podczas wyprzedzania, a tymczasem pompa wysokiego ciśnienia nie dostaje odpowiedniej ilości paliwa – z powodu filtra, który stawia nadmierny opór. Wystarczą milisekundy pracy na sucho, by opiłki metalu powstające w pompie wysokiego ciśnienia popłynęły w stronę wtryskiwaczy: mniejsze powodują częściowe mikrouszkodzenia, większe całkowicie niszczą wtryskiwacz. Najgorszy scenariusz obejmuje usterkę pompy i kompletu wtryskiwaczy.
Jednak nawet mikrouszkodzenia, które nie powodują natychmiastowej niesprawności wtryskiwaczy, prowadzą do dużych szkód. Wtryskiwacze zużywają się, zaczynają dawkować za mało albo za dużo paliwa, pojawia się dymienie prowadzące do kolejnych usterek osprzętu silnika.
Jak dbać o układ wtryskowy? Bardzo prosto
Ponieważ zarówno rozległe i gwałtowne usterki, jak i nienaturalnie szybkie zużycie wtryskiwaczy z reguły biorą się z zanieczyszczeń trafiających do listwy wtryskowej, zapobieganie problemom jest bardzo proste: wystarczy regularna wymiana filtra paliwa. Mechanicy sieci warsztatów Q Service Castrol w przypadku wielu samochodów zalecają wymianę filtra paliwa częściej, niż wynika to z fabrycznych interwałów serwisowych. Jeśli fabryczny interwał serwisowy wynosi 40 czy 50 tys. km, oznacza to z reguły, że duży dystans przebiegu auto pokonuje z wyeksploatowanym filtrem paliwa. Znacznie zdrowsze dla silnika jest skrócenie okresów międzyprzeglądowych do kilkunastu tys. km: jeśli zdecydujemy się na taką dodatkową wymianę oleju silnikowego oraz przy okazji filtra paliwa, zabieg ten z całą pewnością nie zaszkodzi, a bez wątpienia wydłuży żywotność elementów kluczowych dla pracy silnika – w tym wtryskiwaczy.
- Czasem trudno jest przekonać klienta do zamówienia dodatkowych czynności serwisowych, nawet jeśli wcale nie jest to duży wydatek. Ponadstandardowa wymiana filtra paliwa jest z punktu widzenia kierowcy niezauważalna, auto jedzie tak samo, jak przed serwisem. Jednak duża część właścicieli pojazdów, zwłaszcza tych, którzy zamierzają jeździć swoimi samochodami przez dłuższy czas, decyduje się na regularną wymianę filtrów paliwa. Ci praktycznie nigdy nie zgłaszają problemów z układem wtryskowym swoich aut – mówi pan Artur.
Rada: w samochodach z układem Common Rail wymiana filtra paliwa wymaga zachowania ścisłych procedur zapobiegających zapowietrzeniu się układu. To prosta czynność z punktu widzenia mechanika mającego odpowiednie narzędzia, jednak niemal niemożliwa do przeprowadzenia w warunkach garażowych.
Dymi, dużo pali, wyświetla komunikat o usterce – czy to na pewno wtryskiwacze?
Jeśli auto "przydymia", kierowcy domyślnie – często słusznie – "obstawiają" zużycie wtryskiwaczy paliwa. Błędem jest jednak demontaż wtryskiwaczy i oddawanie ich do regeneracji na własną rękę. Po pierwsze, już sam demontaż wtryskiwaczy bywa dużym wyzwaniem, a po drugie, przyczyn usterki może być bardzo wiele.
Aby obniżyć koszty naprawy i, przede wszystkim, niczego nie robić w ciemno, w dobrych warsztatach układy wtryskowe poddaje się drobiazgowej diagnostyce jeszcze przed demontażem. Zaczyna się od prostego testu przelewowego i diagnostyki elektronicznej, a dopiero potem demontuje zużyte wtryskiwacze – czasem wszystkie, a czasem np. tylko dwa. Bywa, że usterka dotyczy zupełnie innego elementu, np. jednego z czujników – tego jednak nie sposób stwierdzić na podstawie objawów usterki, które po prostu bywają mylące.
Wtryskiwacze można regenerować, ale taniej jest o nie dbać
Jeśli winne problemom są wtryskiwacze paliwa, zwykle nie trzeba kupować nowych. Stare wtryskiwacze, poza wyjątkowymi sytuacjami, podlegają regeneracji, która pozwala obniżyć koszty naprawy. Nie znaczy to, że naprawy układów wtryskowych są tanie – przeciwnie, takie remonty zawsze są nieprzyjemnym obciążeniem dla portfela.
Niewątpliwie najmniej problemów z układem wtryskowym silnika mają ci właściciele samochodów, którzy decydują się na – pozornie niepotrzebne – regularne wymiany filtra paliwa. A jeśli przy okazji ma miejsce wymiana oleju silnikowego, okazuje się, że nawet po dużym przebiegu nie są problemem ani turbosprężarka, ani inne potencjalnie awaryjne elementy silnika.