- Najtańsze szlifierki oscylacyjne kupimy już za kilkadziesiąt zł
- Szlifierka mimośrodowa to narzędzie bardziej zaawansowane niż szlifierka oscylacyjna, ale nie w każdej sytuacji do zastosowania
- Oba typy maszyn warto mieć w domowym warsztacie – one się świetnie uzupełniają, ale nie zastępują
Zarówno w szlifierce mimośrodowej jak i szlifierce oscylacyjnej korzystamy z papieru ściernego lub podobnych materiałów, które należy dobrać do rodzaju szlifowanej powierzchni. Nieco innego papieru ściernego używa się do szlifowania szpachli, innego do delikatnego naprawiania lakieru, innego do drewna choć niektóre materiały szlifierskie są dość uniwersalne. Jednak już na oko łatwo odróżnić szlifierkę mimośrodową od szlifierki oscylacyjnej: szlifierka oscylacyjna ma stopę kwadratową lub prostokątną (czasem trójkątną), a szlifierka mimośrodowa ma stopę okrągłą. Papier ścierny (czy też np. specjalną siatkę ścierną) do szlifierki oscylacyjnej docinamy najczęściej nożyczkami z arkusza lub z rolki (choć dostępne są też fabrycznie wycięte małe arkusze o rozmiarach pasujących do niektórych szlifierek) i mocujemy za pomocą różnego rodzaju sprężynek czy zatrzasków do stopy narzędzia.
W przypadku szlifierki mimośrodowej (orbitalnej) musimy zaopatrzyć się w specjalne krążki ścierne o odpowiedniej średnicy (125 mm, często 150 mm, w przypadku zastosowań budowlanych większe), które są zrobione albo z papieru ściernego, albo ze specjalnej siatki ściernej lub innego materiału. Krążki mocowane są do stopy szlifierki na rzep. Jest to i wada i zaleta, bo wprawdzie krążków nie wycina się samemu i trzeba kupić fabrycznie przycięty papier ścierny, ale krążki po pierwsze, wcale nie są drogie (od kilkudziesięciu groszy za sztukę), a po drugie, mocuje się je na stopie typowej szlifierki mimośrodowej znacznie łatwiej i szybciej niż papier ścierny docinany z arkusza na stopie szlifierki oscylacyjnej.
Szlifierka oscylacyjna i mimośrodowa: która szlifuje lepiej?
Szlifierka oscylacyjna wykonuje ruchy oscylacyjne, czyli jej stopa wprawiana jest w drgania lewo-prawo, lewo-prawo, przy czym częstotliwość drgań to zwykle kilka tys. na minutę. Jakkolwiek maszyna szlifuje znacznie szybciej niż zrobilibyśmy to ręką, to jednak spośród elektrycznych szlifierek jest to jedno z najmniej wydajnych narzędzi. Pewną wadą tego rodzaju szlifierki jest to, że pozostawia ono na szlifowanym materiale ślady, zarysowania w formie miniaturowych „sprężynek”, które są mniej lub bardziej widoczne w zależności od materiału – na szlifowanym tynku prawie wcale, na drewnie – bardziej, na szpachli samochodu albo na lakierze są nawet bardzo widoczne, dlatego do lakieru i szpachli tego rodzaju narzędzi się raczej nie stosuje. Ten efekt można minimalizować , przesuwając stopę szlifierki płynnie po szlifowanej powierzchni, w przypadku drewna trzeba przesuwać szlifierkę w odpowiednim kierunku dostosowanym do ułożenia słojów.
Szczególnym typem szlifierki oscylacyjnej jest maszyna typu „delta” z trójkątną stopą pozwalającą na dotarcie do rogów i zakamarków, na którą zakłada się fabrycznie docinane i dziurkowane arkusze papieru ściernego; niektóre szlifierki oscylacyjne mają wymienne stopy o różnych kształtach – kwadratowe, trójkątne, prostokątne.
Zalety szlifierek oscylacyjnych:
- prostokątna stopa pozwala na dotarcie do narożników
- możliwość szlifowania prawie do samej krawędzi
- niska cena (od kilkudziesięciu zł)
- łatwość prowadzenia maszyny
Wady szlifierek oscylacyjnych:
- umiarkowana wydajność
- mikrozarysowania na szlifowanej powierzchni
- uciążliwa wymiana papieru ściernego
Szlifierka mimośrodowa (orbitalna): narzędzie uniwersalne
Talerz szlifierki mimośrodowej nie tylko wykonuje ruchy orbitalne (odczuwalne jak drgania, kltórych skok może być niewielki, np. 1,5 mm albo większy np. 3-5 mm), lecz także obraca się. Dzięki ruchowi obrotowemu szlifowana powierzchnia jest wolna od wyraźnie widocznych mikrozarysowań. Narzędzie jest wyraźnie bardziej wydajne niż szlifierka oscylacyjna, ale też minimalnie trudniejsze w prowadzeniu (a jednak łatwiejsze niż jeszcze bardziej wydajna szlifierka taśmowa).
Przed nabraniem wprawy warto korzystać z drobniejszych papierów ściernych – dość łatwo bowiem wykonać niechciane wgłębienie na szlifowanej powierzchni. Szlifierek mimośrodowych, po założeniu odpowiedniego środka ściernego używa się często podczas napraw blacharsko-lakierniczych, są dostępne do nich także specjalne krążki ścierne o gradacji 3000-5000 na miękkiej podkładce, które umożliwiają bezpieczną likwidację niektórych skaz lakierniczych. Szlifierka tego typu doskonale nadaje się m.in. do drewna, a po założeniu odpowiedniego talerza, jeśli ma regulację prędkości obrotowej, także do polerowania lakieru.
Zalety szlifierek mimośrodowych:
- możliwość uzyskania bardzo dobrze wykończonej powierzchni
- wysoka wydajność
- szybka i łatwa wymiana krążków ściernych
Wady szlifierek mimośrodowych:
- Brak możliwości dotarcia do narożników
- Trudność ze szlifowaniem do samej krawędzi (talerz wykonuje ruch mimośrodowy, a nie tylko obrotowy)
- Wymaga pewnej wprawy w użytkowaniu
Jak wybrać szlifierkę oscylacyjną?
Szlifierki oscylacyjne to większości stosunkowo niedrogie narzędzia, zaś praktyczne różnice wychodzą na jaw przy dłuższej pracy - lepsze narzędzie jest cichsze i zostawia mniej śladów („sprężynek”) na szlifowanej powierzchni. Istotna różnica: zwróćcie uwagę, czy stopa szlifierki ma otwory do odprowadzania pyłu; wprawdzie papier do takiej szlifierki docinamy „z metra”, to jednak niektóre modele wyposażone są w specjalny plastikowy szablon, którym można po założeniu papieru ściernego szybko zrobić w papierze otwory – wtedy po podłączeniu szlifierki do odkurzacza będziemy mieli mniej pyłu w pomieszczeniu. Co do rozmiarów urządzenia, to im większe, tym szybciej szlifuje duże powierzchnie, ale też jest mniej poręczne przy niewielkich pracach – kupujemy więc to, co nam bardziej pasuje.
Bardziej zaawansowany i uniwersalny typ szlifierki oscylacyjnej to narzędzie z wymiennymi stopami o różnych kształtach. Warto jednak zwracać uwagę na ceną – czasem dwa narzędzia mogą być tańsze niż jedno uniwersalne.
Jak wybrać szlifierkę mimośrodową?
Szlifierka mimośrodowa to bardziej skomplikowane urządzenie, ma więcej opcji. Popularna wielkość talerza 125 mm jest typowa dla narzędzi jednoręcznych, jakkolwiek do większych powierzchni lepiej wybrać szlifierkę 150 mm. Różnica wydaje się niewielka, jednak szlifierka z talerzem 150 mm ma powierzchnię roboczą o połowę większą niż szlifierka 125 mm! Różnica jest też taka, że szlifierki 125 mm to narzędzia jednoręczne, a 150 mm – co do zasady dwuręczne. Większą szlifierką nie tylko szybciej, lecz także łatwiej szlifuje się duże płaskie powierzchnie.
Ruch obrotowy talerza może być niewymuszony (wtedy to, czy się obraca, zależy od naszej siły docisku i kąta przyłożenia siły) lub wymuszony. Dobra szlifierka bez wymuszonych obrotów też nie zatrzymuje się zbyt łatwo. O wydajności narzędzia decyduje nie tylko jego moc lecz także m.in. m.in. wielkość skoku.
Na przydatność i uniwersalność szlifierki ma wpływ też regulacja obrotów. W każdym razie profesjonalna szlifierka mimośrodowa z górnej półki, taka, która jest szybka, dokładna wygodna, cicha i potrafi wyłapywać większość produkowanego pyłu, kosztuje ponad 1000 zł. Dobre nieduże narzędzie półprofesjonalne kupimy za 300-400 zł. Skuteczność odsysania pyłu jest wbrew pozorom jedną z najważniejszych cech takiej szlifierki: wpływa nie tylko na czystość w pomieszczeniu lecz także radykalnie na trwałość papieru ściernego i szybkość działania.
Najlepsze szlifierki mimośrodowe mają tak wydajny system wyłapywania pyłu, że nie jest nawet konieczne podłączanie ich do odkurzacza, jakkolwiek możliwość podłączenia odkurzacza to ważna rzecz – jego podłączenie praktycznie eliminuje zapylenie pomieszczenia, w którym pracujemy.
I jeszcze jedna ważna rzecz: hamulec. Szlifierka z hamulcem elektrycznym zatrzymuje się po 2-3 sekundach od wyłączenia; szlifierka bez hamulca zwalnia, zanim się zatrzyma, przez nawet kilkanaście sekund, co jest dość irytujące – zanim ją odłożysz, musisz odczekać swoje albo ryzykować, że siłą rozpędu szlifierka po odłożeniu coś jeszcze przeszlifuje sama...