Coraz więcej urządzeń zabieramy do samochodu podczas wakacyjnych wojaży. Oprócz radia CB, nawigacji satelitarnej czy przenośnego zestawu Bluetooth, wozimy wiele innych odbiorników prądu, takich jak lodówka turystyczna, ładowarka do telefonu czy zasilacz do przenośnego odtwarzacza DVD.
W wielu samochodach znajdziemy także laptopy, konsole do gier, transmitery FM, a także przetwornice 12 V/230 V, przeznaczone do zasilania sprzętu, który nie jest przystosowany do pracy przy napięciu 12 V. I jak to wszystko podłączyć?
Rozdzielacze wkładane do gniazda zapalniczki
W podstawowej wersji są to jedynie wtyki z kilkoma gniazdami. Zajmują sporo miejsca, co bywa szczególnie kłopotliwe, gdy gniazdo zapalniczki znajduje się w pobliżu dźwigni zmiany biegów, bowiem duży rozdzielacz i podłączone do niego kable mogą utrudniać operowanie przekładnią.
Lepszym rozwiązaniem będzie więc zastosowanie rozdzielacza wyposażonego w przedłużacz. Można go umieścić w schowku, tak by dodatkowe wtyki i kable nie przeszkadzały kierowcy.
Niezależnie od konstrukcji, rozdzielacze mają jedną istotną wadę: bardzo często powodują uszkodzenie instalacji elektrycznej w samochodzie! Przewody zasilające doprowadzone do gniazda zapalniczki mają bowiem zazwyczaj niewielki przekrój.
Przy większym obciążeniu (czyli gdy większy jest pobór prądu) przewody te silnie się nagrzewają, co w konsekwencji prowadzi do uszkodzenia izolacji, zwarcia i przepalenia bezpiecznika obwodu zapalniczki.
Nadmierne nagrzewanie się tworzywa bywa również spowodowane marnym stykiem. Wtyki do gniazd zapalniczki są zwykle kiepsko wykonane. Środkowy styk nie zapewnia wtedy wystarczająco dobrego kontaktu, czego konsekwencją są także niepożądane spadki napięcia.
W najgorszym wypadku, jeśli wtyk nie jest odpowiednio dopasowany, może nawet dochodzić do jego wypadania z gniazda podczas jazdy. Często zdarza się też, że producenci aut montują płytkie gniazda marnej jakości.
Problemów tego rodzaju można uniknąć
Skuteczne rozwiązanie alternatywne to przygotowanie oddzielnego gniazda zasilającego 12 V. Szczególnie dobrze sprawdzi się ono, gdy zamierzamy korzystać z przetwornicy napięcia 12 V/230 V w celu zasilania wymagającego napięcia sieciowego (jak laptopy, niektóre odtwarzacze DVD czy telewizory turystyczne).
W przypadku droższego sprzętu elektronicznego warto jednak rozważyć zakup odpowiedniego zasilacza samochodowego. Część producentów laptopów (m.in. Dell) oferuje akcesoria, które chronią delikatny sprzęt przed uszkodzeniem (np. na skutek spadku napięcia) lepiej niż przy podłączeniu go do przetwornicy.
Oprócz gniazda zapalniczki i przetwornicy w samochodzie może być jeszcze jedno źródło zasilania, które przyda się do naładowania baterii w telefonie komórkowym: zestaw głośnomówiący. W nowych modelach zestawów Bluetooth dostępne są przewody do zasilania telefonu. Kabel można umieścić w schowku.
Przetwornica w samochodzie
Wybierając przetwornicę, należy przede wszystkim uwzględnić zapotrzebowanie na energię. Wystarczy sprawdzić, jaką moc mają zasilacze laptopa i innych urządzeń, które zamierzamy do niej podłączać. Maksymalna moc jest jednak uzależniona od parametrów akumulatora w samochodzie. Im mniejsza jego pojemność, tym słabszy musi być konwerter napięcia.
W przypadku baterii o pojemności do 50 Ah można stosować przetwornice o mocy do 300 W. Do akumulatorów o pojemności 60 Ah zaleca się konwertery o mocy nie większej niż 400 W. Do dużych baterii możemy podłączyć bez ryzyka nadmiernego rozładowania nawet konwerter o mocy 2000 W. W szczególności dotyczy to pracy przetwornicy w sytuacji, gdy silnik jest wyłączony i alternator nie pracuje.
Na co zwrócić uwagę
Jednak to nie wszystko, co powinniśmy uwzględnić przed zakupem przetwornicy. Bardzo istotne jest napięcie wejściowe: 12 V lub 24 V (te drugie urządzenia przeznaczone są do samochodów ciężarowych i autobusów). Dobre modele, niezależnie od marki i miejsca produkcji, powinny być odpowiednio zabezpieczone, tzn. mieć ochronę przed przeciążeniem, rozładowaniem akumulatora, zwarciem oraz zbyt wysoką temperaturą.
Zwróćmy uwagę na głośność pracy, a także na oddziaływanie na inne urządzenia, z których korzystamy. Kiepska przetwornica może bowiem zakłócać pracę przenośnych transmiterów FM, radia CB, a nawet radioodtwarzacza. Dlatego też zaleca się podłączenie przetwornicy w samochodzie przed zakupem, by przetestować jej wpływ na inny sprzęt. Kupując przetwornicę na aukcji w internecie, nie mamy zwykle takiej możliwości!
Przetwornice najczęściej oferowane są z wtykiem do gniazda zapalniczki. Jednak by uniknąć przeciążenia fabrycznej instalacji, najlepiej zasilać przetwornicę bezpośrednio z akumulatora, korzystając ze specjalnie wykonanego przyłącza.
Dodatkowe gniazdo 12V
Nowych samochodach dodatkowe gniazdo 12 V to już standard. Podobne możemy jednak zainstalować sami lub zlecić jego wykonanie elektrykowi samochodowemu lub warsztatowi car audio. Samo gniazdo kosztuje zaledwie kilka złotych.
Po montażu należy zapewnić mu zasilanie przez bezpośrednie podłączenie do akumulatora. Wystarczy do tego tani przewód o przekroju 4,5 mm² (koszt za metr: ok. 2,50 zł). Jeśli planujemy umieścić gniazdo w bagażniku samochodu kompaktowego, potrzeba będzie ok. 5 metrów kabla zasilającego.
Podobnie jak w przypadku instalacji samochodowych wzmacniaczy audio, na przewodzie zasilającym należy zamontować bezpiecznik (15 A lub mocniejszy, w zależności od zapotrzebowania na prąd). Oprawkę z bezpiecznikiem mocuje się w bliskim sąsiedztwie akumulatora.
W bardziej rozbudowanych instalacjach ze sprzętem car audio zalecane jest podłączenie bezpiecznika na przewodzie nie dłuższym niż 40 cm od dodatniego zacisku baterii.