- Kwestia dotycząca pierwszeństwa pieszych jest bardzo precyzyjnie opisana przepisami, ale i skomplikowana
- Szczegóły wydają się nieistotne, jednak gdy dojdzie do kolizji albo pojawia się zagrożenie mandatem, wtedy stają się ekstremalnie ważne
Wypadki na przejściach dla pieszych, do jakich dochodzi rok w rok, liczy się nie w setkach, lecz w tysiącach – w 2022 r. (to najnowsze dostępne zestawienia policji) było ich 2693, na przejściach zginęło 161 osób, a ponad 2700 osób zostało rannych. Mandatów wystawionych za nieprawidłowe zachowanie się kierowców i pieszych w obrębie przejść, jak łatwo się domyślić, było więcej. Kierowcy dostają po 1500 zł mandatu i 15 punktów karnych za nieprawidłowe zachowania wobec pieszych czy np. za wyprzedzanie w pobliżu przejścia. Błędy popełniają też piesi, bo przepisy, choć w teorii jasne, dla niektórych są zaskoczeniem. Wyjaśniamy.
Pierwszeństwo pieszego na przejściu
W większości przypadków pieszy nabywa pierwszeństwo przed pojazdem w chwili wchodzenia na przejście. Nie wtedy, gdy się do niego zbliża i nie wtedy dopiero, gdy już jest na środku przejścia. Przepis brzmi:
Kierowcy muszą więc uznać pierwszeństwo pieszego w chwili, gdy ten wchodzi na przejście. Nie oznacza to wprawdzie, że w każdym wypadku kierowca ma obowiązek zatrzymać się na widok pieszego zbliżającego się do przejścia, jednak należy brać pod uwagę taką możliwość, że pieszy dotrze do przejścia przed pojazdem i wówczas będzie miał pierwszeństwo.
Wyjątek dotyczy tramwaju: w hipotetycznej sytuacji, gdy pieszy i tramwaj pojawią się na przejściu w tym samym momencie, jest duże prawdopodobieństwo, że winnym (a co najmniej współwinnym) tego zdarzenia zostanie uznany pieszy.
Kto ma pierwszeństwo na przejściu dla pieszych
Przed zmianą w Kodeksie drogowym obowiązek zmniejszenia prędkości przed przejściem dla pieszych był "ukryty" w rozporządzeniu i budził liczne wątpliwości, obecnie ma on rangę zapisu ustawowego i nie ma wątpliwości, że obowiązuje:
I znów pojawia się kwestia tramwaju, o czym powinni wiedzieć piesi poruszający się w większych miastach, gdzie działają linie tramwajowe: motorniczy tramwaju także ma obowiązek zwolnić podczas zbliżania się do przejścia dla pieszych, ale co do zasady ustępuje jedynie tym pieszym, którzy już są na przejściu.
Pieszy nie może "ładować się" przed maskę jadącego samochodu
Jest jeszcze jeden ważny przepis, który ma charakter "bezpiecznika": gdyby był w pełni przestrzegany, wypadki na przejściach zdarzałyby się rzadziej. Chodzi o to, że pieszy nie jest zwolniony z obowiązku oceny sytuacji na jezdni, którą zamierza przekroczyć. Trzeba mieć na uwadze, że kierowcy są różni, mają różny refleks, niektórzy wbrew zakazowi korzystają z telefonów i innych rozpraszaczy itp.
Przejście z wysepką to osobna kwestia
Ważna rzecz: jeśli kierowca jedzie drogą dwujezdniową i zbliża się do przejścia dla pieszych, widząc, że pieszy wchodzi na przejście po drugiej stronie drogi, a ma jeszcze spory kawałek do "naszej" jezdni, nie musi się zatrzymywać. Nie popełni wykroczenia, ponieważ przejście rozdzielone wysepką to – formalnie – dwa osobne przejścia:
Na przejściu sugerowanym pieszy nie ma pierwszeństwa przed pojazdem
Aktualne przepisy drogowe wprowadziły pojęcie "przejście sugerowane" i takie przejścia pojawiły się już na drogach. Różnią się one tym od zwykłego przejścia dla pieszych, że... są nieoznakowane.
W praktyce na takim przejściu nie ma zazwyczaj tzw. zebry, nigdy nie ma też znaków pionowych mówiących o obecności przejścia dla pieszych. To co jest? To może być wyniesienie na jezdni albo obniżenie krawężnika po obu stronach drogi, albo np. do jezdni dochodzi droga dla pieszych z jednej strony i z drugiej, a z "okoliczności" wynika, że ktoś zakłada, iż piesi tu będą przechodzić.
Pieszy więc ma pełne prawo korzystać z takiego przejścia, nie ma mowy o mandacie za skorzystanie z niego, nie ma jednak pierwszeństwa przed pojazdem. Pieszy ma przejść tak, aby nie zakłócić w żaden sposób ruchu pojazdów.
Uwaga: przejście sugerowane może być umieszczone na jezdni, ale też np. na drodze dla rowerów.
Pieszy na przejściu nie rozmawia przez telefon
Piesi co do zasady mają zakaz korzystania z telefonu podczas przechodzenia przez jezdnię, także na przejściu. Zasada jest dziurawa, ponieważ jeśli telefonowanie pieszego nie rozprasza, to ma prawo z niego korzystać. Jeśli spowoduje zagrożenie, to nie ma prawa. Przepis zawarty w taryfikatorze mandatów brzmi:
Nie wyprzedzamy na przejściu i bezpośrednio przed nim, chyba że...
Nie wolno wyprzedzać na przejściu dla pieszych i bezpośrednio przed tym przejściem, chyba że ruch na przejściu jest kierowany. Kierowany, czyli ruchem kieruje policjant albo działa sygnalizacja świetlna. Jeśli jedziemy dwupasmówką, świeci zielone, nie musimy przejmować się wyprzedzaniem na przejściu. Jeśli jednak jedziemy dwupasmówką i zbliżamy się do przejścia bez świateł, warto bardzo uważać: wysuniemy "nos" przed jadące obok auto – i już to wystarczy, by dostać mandat 1500 zł i 15 punktów karnych. Takie mamy prawo – lepiej być ostrożnym.