Amortyzacja samochodu - przepisy

Jeżeli samochód stanowi współwłasność podatnika - wartość początkowa wykazana w ewidencji środków trwałych powinna odpowiadać udziałowi we współwłasności. Nie dotyczy kwestii to współwłasności małżonków, wynikającej z ustawowej współwłasności małżeńskiej, jeżeli małżonek nie będzie wykorzystywał tego pojazdu w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Jeżeli samochód został wytworzony we własnym zakresie przez podatnika - wartość początkową stanowi koszt wytworzenia. Do jego wyliczenia przyjmuje się wartość zużytych bezpośrednio składników i materiałów oraz usług obcych. W ogóle nie jest brana pod uwagę wartość pracy własnej podatnika, jego małżonka, małoletnich dzieci oraz wszelkich tzw. kosztów ogólnych.

Jeżeli podatnik wprowadza do firmy samochód zakupiony uprzednio prywatnie - wyceniając wartość początkową do amortyzacji w pierwszej kolejności należy sięgnąć do wartości nabycia, czyli faktury zakupu na osobę fizyczną - nawet, jeżeli nabycie miało miejsce dawno.

Zalety rozwiązania: możliwość zgodnego z przepisami podwyższenia kosztów uzyskania przychodu. Jeżeli podatnik posiada fakturę zakupu auta, to pomimo upływu czasu i mniejszej wartości rynkowej może zastosować amortyzację od wartości historycznej - w tym wypadku wyższej.

W drugiej kolejności, dopiero jeżeli nie można ustalić ceny nabycia środka trwałego nabytego przez podatnika przed dniem założenia ewidencji środków trwałych, wartość przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika. Naturalnie z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego datę założenia ewidencji oraz stanu i stopnia ich zużycia.

Dwa warunki

Samochód wprowadzony do firmy, będący składnikiem jej majątku, podlega przepisom o amortyzacji jeżeli jego wartość przekracza 3500 złotych i będzie używany dłużej niż rok. Jeżeli auto nie spełnia pierwszego warunku, sprawa dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub zaliczenia w koszty jednorazowo pozostaje decyzją podatnika.

Zalety rozwiązania: Decyzja o rozpoczęciu amortyzacji w tym wypadku może okazać się korzystna dla podatników rozpoczynających działalność i wykazujących w pierwszych latach straty. Pozwala to przerzucić koszty na lata następne, w których będzie wykazywany zysk podatkowy.

Jeżeli samochód nie spełnia drugiego warunku, tj. podatnik nie przewiduje użytkowania pojazdu w firmie dłużej niż rok, niezależnie od wartości auta można zaliczyć go do kosztów jednorazowo.

Zalety rozwiązania: Możliwość łatwego obniżenia dochodu do opodatkowania dla każdego podatnika.

Wady rozwiązania: Po upływie roku należy pamiętać o wyprowadzeniu samochodu z firmy. Jeżeli auto byłoby nadal w przedsiębiorstwie, dalsze użytkowanie powoduje konieczność dokonania dość kłopotliwej korekty kosztów oraz naliczenia i odprowadzenia do urzędu odsetek.

Na czym polega amortyzacja?

Wartość nabytego środka trwałego staje się kosztem nie w momencie poniesienia tego wydatku, lecz w ratach adekwatnych do stopniowego zużywania się majątku trwałego. Okres amortyzacji powinien więc być zbliżony do okresu użyteczności danego środka trwałego, a kwota odpisu amortyzacyjnego powinna odzwierciedlać zużycie tego środka w danym okresie.

Ustawy podatkowe nie zezwalają jednak podatnikowi na dowolne ustalanie wysokości odpisów amortyzacyjnych. W każdym przypadku punktem wyjścia do zastosowania określonej metody jest pozycja danego środka trwałego w Klasyfikacji Środków Trwałych oraz wykaz stawek amortyzacyjnych załączony w ustawach podatkowych: o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz o podatku dochodowym od osób prawnych. Wykaz podaje podstawową roczną stawkę amortyzacyjną dla każdej grupy środków trwałych.

Samochód osobowy a samochód ciężarowy

Przez podatkowe ustawy, samochody są dzielone na osobowe oraz inne - ciężarowe. Podział ten ma ogromne znaczenie dla ustalenia obowiązków podatkowych.

Samochód osobowy (definicja obowiązująca pojazdy nabyte od dnia 1. stycznia 2007 r.) to zasadniczo każde auto, którego dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 tony i konstrukcyjnie jest przeznaczone do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą. Od tej reguły istnieje kilka wyjątków. Niezależnie od powyższej definicji zawsze za samochód ciężarowy, w rozumieniu ustaw o podatkach dochodowych (od osób fizycznych i od osób prawnych) uważane są auta będące pojazdami specjalnymi w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym (agregaty elektryczne/spawalnicze, bankowozy, pojazdy do prac wiertniczych, koparki, koparko-spycharki, ładowarki, pojazdy do oczyszczania dróg, podnośniki do prac konserwacyjno-montażowych, pomoc drogowa, pojazdy do zimowego utrzymania dróg, żurawie samochodowe).

Druga grupą pojazdów uznawanych za samochody ciężarowe, nawet gdy nie spełniają warunków ogólnej zasady, są auta zaliczane do jednej z czterech grup:

1. pojazdy mające jeden rząd siedzeń - tzw. VAN

2. pojazdy mające więcej niż jeden rząd siedzeń oraz część ładunkową - jeżeli część ładunkowa przekracza 50% długości pojazdu (obliczane według wzoru w ustawie)

3. pojazdy mające otwartą część ładunkową

4. pojazdy, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu.

Aby skorzystać z preferencji przewidzianych dla samochodów ciężarowych dla pojazdów z tej grupy właściciel musi posiadać:

1. zaświadczenie ze stacji diagnostycznej wydane po przeprowadzeniu przez tę stację dodatkowego badania technicznego, w którym stwierdzono iż samochód spełnia wymagania określone w ustawie

2. adnotację w dowodzie rejestracyjnym o spełnianiu tych wymagań

Kopię zaświadczenia należy dostarczyć w terminie 14 dni od dnia otrzymania tego zaświadczenia do urzędu skarbowego właściwego dla rozliczeń podatku dochodowego.

Jeszcze jedna bardzo ważna kwestia. Pojazdy nabyte przed dniem 1 stycznia 2007 r. w dalszym ciągu obowiązują przepisy w starym brzmieniu, a więc za pojazd ciężarowy uważane jest auto posiadające homologacje producenta lub importera wymaganą dla samochodów ciężarowych, a jego dopuszczalna ładowność przekracza 500 kg.

Ograniczenia dla aut osobowych

1. Odpisy amortyzacyjne w części ustalonej od wartości samochodu osobowego przewyższającej równowartość 20 000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro NBP z dnia przekazania samochodu do używania nie stanowią kosztu podatkowego.

2. Nie stanowią kosztu uzyskania przychodu składki na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość 20000 euro przeliczona według kursu NBP z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia.

3. Nie ma możliwości zastosowania amortyzacji degresywnej dla aut osobowych.

4. Nie ma możliwości zastosowania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego dla aut osobowych.

Jak dokonywać odpisów amortyzacyjnych?

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej wprowadzonych do ewidencji poszczególnych środków trwałych w równych ratach, co miesiąc, poczynając od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji środków trwałych. Można także je dokonywać w równych ratach miesięcznych, co kwartał lub jednorazowo na koniec roku podatkowego. Częstotliwość zaliczania odpisów do kosztów pozostawiono więc decyzji podatnika.

Jeżeli ktoś przyjmie środek trwały do ewidencji w maju i zdecyduje się na naliczanie amortyzacji na koniec roku, będzie mógł zaliczyć odpisy amortyzacyjne przypadające od czerwca do grudnia. Nie wolno przyjąć wartości odpisu za cały rok.

Odpisów dokonuje się do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową, kiedy postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono niedobór. Co istotne, suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy nie uważane za koszty uzyskania przychodu. W przypadku sprzedaży środka trwałego, niezamortyzowana część stanowi koszt uzyskania przychodu jednorazowo w dacie sprzedaży.

Amortyzacja liniowa

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się przy zastosowaniu stawek określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych w równych ratach. Auta osobowe posiadają numer 741 w Klasyfikacji środków trwałych, samochody ciężarowe - numer 742. W obu przypadkach stawka podstawowa wynosi 20%. Podane stawki określają wysokość rocznego odpisu amortyzacyjnego dla danego środka trwałego.

Podane w wykazie stawki, mogą zostać podwyższone przez podatnika. Stawki ulegają podwyższeniu lub obniżeniu od miesiąca następującego po miesiącu, w którym wystąpiły okoliczności uzasadniające zmianę. Dotyczy to maszyn, urządzeń i środków transportu z wyjątkiem morskiego transportu pływającego, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności. Czyli korzysta się z nich w pracy na trzy zmiany, w warunkach terenowych, leśnych, pod ziemią lub innych wskazujących na bardziej intensywne zużycie. Warunkiem jest zastosowanie w danym okresie współczynników nie wyższych niż 1,4.

Istnieje również szansa na obniżenie stawek amortyzacyjnych - zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym te środki zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Stawki indywidualne

Podatnicy mogą także indywidualnie ustalić stawkę amortyzacyjną dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika. Środki trwałe uważa się za używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy. Zaś za ulepszone - jeżeli podatnik udowodni że przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Ustawa określa okres amortyzacji takich środków trwałych. Dla samochodów, w tym także samochodów osobowych, okres ten nie może być krótszy niż 30 miesięcy.

Amortyzacja degresywna

Odpisów amortyzacyjnych można dokonywać od wartości początkowej między innymi środków transportu, za wyjątkiem samochodów osobowych, w pierwszym roku ich używania przy zastosowaniu stawek jak w amortyzacji liniowej podwyższonych o współczynnik nie wyższy niż 2,0. W następnych latach podatkowych odpisy ustalane są przy zastosowaniu stawek jak w amortyzacji liniowej, ale podwyższonych o współczynnik nie wyższy niż 2,0. Ustaloną w ten sposób stawkę oblicza się od  ich wartości początkowej, pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek każdego z kolejnych lat ich używania.

Począwszy od roku podatkowego, w którym tak określona roczna kwota amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, podatnicy dokonują dalszych odpisów amortyzacyjnych metodą liniową.

Jednorazowy odpis amortyzacyjny

Podatnicy, którzy w roku podatkowym rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej oraz mali podatnicy, mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej. Między innymi środków transportu, za wyjątkiem samochodów osobowych, w roku podatkowym, w którym te środki zostały wprowadzone do ewidencji do wysokości nie przekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 100 000 euro łącznej wartości odpisów amortyzacyjnych (limit dla wszystkich środków trwałych podatnika).

Kwota limitu przeliczana jest według kursu średniego NBP z pierwszego dnia roboczego października roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym nastąpiło to zdarzenie w zaokrągleniu do 1000 zł - czyli na rok 2010 jest to kwota 442 000 zł.

Przepisy podatkowe dają możliwość, po spełnieniu odpowiednich, opisanych powyżej  warunków, wyboru jednej spośród pięciu metod amortyzacji.  Podatnik dokonuje wyboru w momencie wprowadzenia środka trwałego do ewidencji środków trwałych. Moment wyboru tej metody powinien być poprzedzony namysłem, ponieważ raz wybrany sposób nie może zostać zmieniony podczas amortyzacji danego środka trwałego.

Definicje

Podatnik rozpoczynający działalność gospodarczą - podatnik, który w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie dwóch lat licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia nie prowadził samodzielnie działalności gospodarczej. Nie prowadził też przedsiębiorstwa jako wspólnik spółki nie mającej osobowości prawnej lub działalności gospodarczej nie prowadził małżonek tej osoby, jeżeli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa.

Mały podatnik - podatnik, u którego wartość przychodu ze sprzedaży brutto (wraz z kwotą należnego podatku VAT) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro. Przeliczenie tej kwoty dokonuje się według średniego kursu NBP dla euro na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego w zaokrągleniu do 1 000 zł (czyli na rok 2010 limit według kursu z dnia 1. października 2009: 5 067 000 zł).