Sprawdź awers swojego prawa jazdy. Część kierowców musi wymienić dokumenty

Od 2013 r. w Polsce nie wydaje się już bezterminowych praw jazdy. Nowe dokumenty, w tym dla kategorii B, mają określony termin ważności, który wynosi maksymalnie 15 lat i zależy od stanu zdrowia kierowcy. Osoby posiadające starsze dokumenty muszą pamiętać o ich wymianie w wyznaczonym okresie.

• Przeczytaj też: Prawo jazdy ze sklepu w wersji premium. Jest szansa, że zadziała. Ale co ci zrobią, jak cię złapią?

Kto musi wymienić prawo jazdy?

Kierowcy, którzy otrzymali bezterminowe prawo jazdy przed 19 stycznia 2013 r., muszą przygotować się na jego obowiązkową wymianę. Dokumenty te zachowują ważność jedynie do 18 stycznia 2033 r., po czym nie będą już honorowane.

Kiedy trzeba wymienić prawo jazdy?

Proces wymiany bezterminowych praw jazdy rozpocznie się 19 stycznia 2028 r. i potrwa do 18 stycznia 2033 r. Obowiązek ten dotyczy dokumentów wydanych przed wspomnianym 19 stycznia 2013 r. Wymianie podlegać będą także prawa jazdy osób, które zmieniły nazwisko, zgubiły dokument lub których prawo jazdy uległo zniszczeniu. Szacuje się, że wymiana obejmie nawet 15 mln dokumentów.

• Przeczytaj też: Ile można jeździć po zatrzymaniu prawa jazdy? Przepisy przewidują wyjątki

Ile kosztuje wymiana prawa jazdy?

Za wydanie nowego prawa jazdy trzeba zapłacić 100,50 zł. Wniosek można złożyć osobiście w urzędzie lub przesłać pocztą.

Jakie dokumenty trzeba mieć, żeby wymienić prawo jazdy?

Wymagane dokumenty to:

• aktualne zdjęcie o wymiarach 35×45 mm,
• kopia obecnego prawa jazdy,
• potwierdzenie dokonania opłaty za nowe prawo jazdy,
• dowód osobisty lub paszport.

Dodatkowo należy złożyć oświadczenie o zapoznaniu się z art. 233 kodeksu karnego i treścią ustawy o kierujących pojazdami.

Ile będzie kosztować wymiana prawa jazdy w przyszłości?

W połowie 2024 r. Renata Rychter z Ministerstwa Infrastruktury poinformowała, że rozważane jest podwyższenie opłat za wydanie prawa jazdy. W przypadku dokumentów krajowych opłata miałaby wzrosnąć o 50 proc., a w przypadku międzynarodowych — o 100 proc. Resort planuje również zwiększenie kosztów za wydanie tablic rejestracyjnych i dowodów rejestracyjnych.

Co zmieni się w prawach jazdy po nowej dyrektywie UE?

Unia Europejska przygotowuje nową dyrektywę, która wprowadzi zmiany w przepisach dotyczących prawa jazdy. Wśród najważniejszych nowości znalazły się m.in. elektroniczne dokumenty, obowiązkowe badania lekarskie dla kierowców-seniorów oraz okres próbny dla nowych kierowców. Polska, dzięki już obowiązującym restrykcyjnym regulacjom, jest dobrze przygotowana na nadchodzące zmiany, które nie wpłyną znacząco na polskich kierowców.

• Sprawdź, czy zdałbyś dziś test na prawo jazdy. Mniej niż 14/15 to porażka

Nowe przepisy dotyczące prawa jazdy w UE

Dyrektywa ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa na drogach w całej Unii Europejskiej. W jej ramach przewidziano m.in. obowiązkową wymianę prawa jazdy co określony czas, wprowadzenie badań lekarskich dla seniorów, okres próbny dla młodych kierowców oraz cyfrowe prawo jazdy akceptowane w całej Wspólnocie. Polskie przepisy, już dostosowane do wielu z tych wymagań, ułatwią wdrożenie nowych regulacji.

Jednym z kluczowych punktów jest ograniczenie ważności prawa jazdy do maksymalnie 15 lat. Po tym czasie konieczne będzie przedłużenie dokumentu, co wiąże się z wizytą u lekarza w celu potwierdzenia zdolności do prowadzenia pojazdu. W Polsce takie rozwiązanie już funkcjonuje — kierowcy posiadają terminowe prawa jazdy, których okres ważności zależy od decyzji lekarza. W przypadku bezterminowych dokumentów, ich wymiana na nowe z okresem ważności 15 lat została zaplanowana na lata 2028-2033, bez konieczności dodatkowych badań lekarskich.

Szykuje się sporo zmian dotyczących praw jazdyStunningArt / Shutterstock

Prawo jazdy — obowiązkowe badania dla seniorów

Pomimo wcześniejszych spekulacji, Unia Europejska nie zdecydowała się na wprowadzenie obowiązku wymiany prawa jazdy przez osoby powyżej 70 roku życia co pięć lat. Państwa członkowskie będą mogły samodzielnie ustalić zasady dotyczące badań lekarskich dla starszych kierowców. W Polsce, gdzie obowiązują terminowe prawa jazdy, lekarze już teraz decydują o okresie ważności dokumentu, co w praktyce wymusza regularne badania u wszystkich kierowców, w tym seniorów.

Obecnie wielu starszych kierowców posiada bezterminowe prawa jazdy, które mają być wymieniane na dokumenty z okresem ważności 15 lat, bez dodatkowych badań lekarskich. W aktualnym kształcie dyrektywy nie przewidziano obowiązku przebadania wszystkich kierowców, jednak temat ten wciąż budzi dyskusje. Polskie władze mają czas do 2028 r., aby podjąć decyzję w tej sprawie.

• Przeczytaj też: Kto musi wymienić prawo jazdy jeszcze w 2025 r.? Zegar tyka. Wyjaśniamy krok po kroku

Okres próbny dla kierowców i cyfrowe prawo jazdy

Dyrektywa wprowadza także dwuletni okres próbny dla nowych kierowców. W tym czasie obowiązywać będzie zerowy limit alkoholu we krwi, co ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa na drogach. Kolejną innowacją jest jednolite cyfrowe prawo jazdy, które będzie akceptowane w całej Unii Europejskiej, ułatwiając podróżowanie między państwami członkowskimi.

Nowością będzie również możliwość zdobycia prawa jazdy kategorii B w wieku 17 lat. Młodzi kierowcy będą mogli prowadzić pojazdy pod warunkiem jazdy w towarzystwie doświadczonego dorosłego. Zmiana ta ma na celu lepsze przygotowanie młodych osób do samodzielnego prowadzenia pojazdów.

Co oznaczają kody w prawie jazdy? Policja wyjaśnia kwestie okularów i soczewek

Nowoczesne dokumenty prawa jazdy, przypominające karty kredytowe, nie zawierają już pieczątek informujących o wymaganiach dotyczących okularów czy soczewek. Zamiast tego w rubryce 12. znajdują się kody określające różne ograniczenia. Dla kierowców z wadami wzroku najważniejsze są kody 01.01 (okulary), 01.02 (soczewki kontaktowe) oraz 01.06 (okulary i soczewki kontaktowe). Policjanci, choć nie znają wszystkich kodów na pamięć, mają przy sobie ściągawki, które pomagają w ich interpretacji.

Soczewki kontaktowe zamiast okularów – czy to problem?

Teoretycznie tak, jeśli kierowca ma wpisany kod 01.01, co oznacza, że powinien prowadzić wyłącznie w okularach. Taka sytuacja spotkała czytelnika Marcina, który zaczął używać soczewek kontaktowych, choć w jego prawie jazdy widniał kod 01.01. Policjant uznał, że jazda w soczewkach zamiast w okularach to naruszenie przepisów, porównując to do prowadzenia pojazdu bez uprawnień. Zgodnie z Kodeksem wykroczeń, za takie przewinienie grozi kara grzywny nie mniejsza niż 1500 zł, a w skrajnych przypadkach także zakaz prowadzenia pojazdów.

Art. 94. § 1. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1500 zł.

Nowy kod w prawie jazdy

W przypadku kierowców korzystających z soczewek kontaktowych zamiast okularów, zaleca się aktualizację kodu w prawie jazdy. Wystarczy udać się na badania lekarskie, przypominając lekarzowi o konieczności wpisania kodu 01.06, który pozwala na zamienne używanie okularów i soczewek. Następnie należy złożyć wniosek o wymianę dokumentu, dołączając nowe zaświadczenie lekarskie.

Osoby, które dopiero starają się o prawo jazdy, powinny poinformować lekarza o używaniu zarówno okularów, jak i soczewek, aby od razu uzyskać kod 01.06. Dzięki temu unikną stresujących sytuacji podczas kontroli drogowej i będą mogły swobodnie korzystać z obu rozwiązań.

Dlaczego warto mieć właściwy kod w prawie jazdy?

Chociaż ryzyko poważnych konsekwencji za prowadzenie w soczewkach przy kodzie 01.01 jest niewielkie, lepiej zadbać o zgodność dokumentów z rzeczywistością. Problemy mogą pojawić się w przypadku kontroli drogowej lub w razie kolizji, gdy brak odpowiednich szkieł korekcyjnych mógłby zostać uznany za przyczynę zdarzenia.

Dbanie o aktualność wpisów w prawie jazdy to nie tylko kwestia formalności, ale także bezpieczeństwa i spokoju podczas prowadzenia pojazdu. Warto poświęcić czas na wymianę dokumentu, aby uniknąć niepotrzebnych kłopotów.

Kody w prawie jazdy — co oznaczają?

• 01 – wymagana korekta lub ochrona wzroku:
• 01.01 – okulary,
• 01.02 – soczewka(i) kontaktowa(e),
• 01.05 – przepaska na oko,
• 01.06 – okulary lub soczewki kontaktowe,
• 01.07 – indywidualna korekta lub ochrona wzroku;
• 02 – wymagana korekta słuchu lub wspomaganie komunikacji;
• 03 – wymagane protezy lub szyny ortopedyczne kończyn:
• 03.01 – proteza lub szyna ortopedyczna kończyny górnej,
• 03.02 – proteza lub szyna ortopedyczna kończyny dolnej;
• 10 – wymagane modyfikacje w układzie zmiany biegów:
• 10.02 – bez pedału sprzęgła (albo dźwigni ręcznej dla prawa jazdy kategorii AM, A1, A2 i A),
• 10.04 – zmodyfikowana dźwignia zmiany biegów;
• 15 – wymagana modyfikacja sprzęgła:
• 15.01 – zmodyfikowany pedał sprzęgła,
• 15.02 – sprzęgło sterowane ręcznie,
• 15.03 – sprzęgło automatyczne,
• 15.04 – składany lub odkręcany pedał sprzęgła za przegrodą;
• 20 – wymagane modyfikacje w układzie hamulcowym:
• 20.01 – zmodyfikowany pedał hamulca,
• 20.03 – pedał hamulca dostosowany do obsługi lewą stopą,
• 20.04 – pedał hamulca pod całą stopę,
• 20.05 – wychylny pedał hamulca,
• 20.06 – ręcznie sterowany hamulec roboczy,
• 20.07 – możliwość efektywnego użycia pedału hamulca z określoną siłą … N (np. 20.07 (300N)),
• 20.09 – zmodyfikowany hamulec postojowy,
• 20.12 – składany lub odkręcany pedał hamulca za przegrodą,
• 20.13 – hamulec obsługiwany kolanem,
• 20.14 – elektrycznie sterowany hamulec roboczy;
• 25 – wymagane modyfikacje w układzie przyspieszenia:
• 25.01 – zmodyfikowany pedał przyspieszenia,
• 25.03 – wychylny pedał przyspieszenia,
• 25.04 – przyspieszenie sterowane ręcznie,
• 25.05 – przyspieszenie sterowane kolanem,
• 25.06 – serwoprzyspieszacz (w tym elektroniczny, pneumatyczny),
• 25.08 – pedał przyspieszenia po lewej stronie,
• 25.09 – składany lub odkręcany pedał przyspieszenia za przegrodą;
• 31 – wymagane modyfikacje pedałów:
• 31.01 – pedały równoległe,
• 31.02 – pedały na tym samym lub prawie na tym samym poziomie,
• 31.03 – składane lub odkręcane pedały hamowania i przyspieszenia,
• 31.04 – wypiętrzona podłoga;
• 32 – wymagane wspólne modyfikacje układów hamowania i przyspieszenia:
• 32.01 – obsługa układów przyspieszenia i hamowania jedną ręką,
• 32.02 – obsługa układów przyspieszenia i hamowania z użyciem zewnętrznego wspomagania;
• 33 – wymagane wspólne modyfikacje układów hamowania, przyspieszenia i kierowania:
• 33.01 – obsługa układów przyspieszenia, hamowania i kierowania z użyciem zewnętrznego wspomagania jedną ręką,
• 33.02 – obsługa układów przyspieszenia, hamowania i kierowania z użyciem zewnętrznego wspomagania dwoma rękami;
• 35 – wymagane modyfikacje urządzeń sterowania (przełączniki świateł, wycieraczki szyby przedniej, spryskiwacz, sygnał dźwiękowy, kierunkowskazy):
• 35.02 – urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów (w tym gałek, dźwigni),
• 35.03 – urządzenia sterowania obsługiwane lewą ręką bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów,
• 35.04 – urządzenia sterowania obsługiwane prawą ręką bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów,
• 35.05 – urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów ze wspólnymi mechanizmami hamowania i przyspieszenia;
• 40 – wymagane modyfikacje w układzie kierowniczym:
• 40.01 – zwykły układ kierowniczy ze wspomaganiem,
• 40.05 – zmodyfikowana kierownica (grubszy lub cieńszy przekrój koła kierownicy, kierownica o mniejszej średnicy),
• 40.06 – wychylne koło kierownicy,
• 40.09 – kierowanie nożne,
• 40.11 – gałka na kierownicy,
• 40.14 – alternatywny układ kierowania obsługiwany jedną ręką (ramieniem),
• 40.15 – alternatywny układ kierowania obsługiwany rękoma (ramionami);
• 42 – wymagane modyfikacje lusterka wstecznego (lusterek) lub urządzeń widzenia wstecznego:
• 42.01 – zmodyfikowane zewnętrzne lusterko prawe lub lewe albo zmodyfikowane urządzenie widzenia wstecznego,
• 42.03 – dodatkowe wewnętrzne lusterko lub inne urządzenie, pozwalające na obserwację ruchu,
• 42.05 – lusterko lub inne urządzenie do obserwacji martwych pól;
• 43 – wymagane modyfikacje fotela kierowcy:
• 43.01 – fotel kierowcy podwyższony dla dobrej wysokości obserwacyjnej, w normalnej odległości od kierownicy i pedałów,
• 43.02 – fotel kierowcy dostosowany do kształtu ciała,
• 43.03 – fotel kierowcy z oparciem bocznym stabilizującym pozycję,
• 43.04 – fotel kierowcy z podłokietnikiem,
• 43.06 – zmodyfikowany pas bezpieczeństwa,
• 43.07 – pas bezpieczeństwa szelkowy;
• 44 – wymagane modyfikacje motocykli i motorowerów (obowiązkowe stosowanie subkodów):
• 44.01 – hamulec z pojedynczym sterowaniem,
• 44.02 – zmodyfikowany hamulec ręczny,
• 44.03 – zmodyfikowany hamulec nożny,
• 44.04 – zmodyfikowana rączka przyspieszenia,
• 44.08 – wysokość siedzenia pozwalająca kierowcy na oparcie dwóch stóp na ziemi jednocześnie w pozycji siedzącej i zachowanie równowagi motocykla podczas zatrzymania i postoju,
• 44.09 – maksymalna siła pozwalająca na uruchomienie hamulca ręcznego …. N (np. 44.09 (140N)),
• 44.10 – maksymalna siła pozwalająca na uruchomienie hamulca nożnego …. N (np. 44.10 (240N)),
• 44.11 – zmodyfikowany podnóżek,
• 44.12 – zmodyfikowany uchwyt kierownicy;
• 45 – wyłącznie motocykle z wózkiem bocznym;
• 46 – wyłącznie pojazdy trójkołowe;
• 47 – ograniczenie do pojazdów mających więcej niż dwa koła, które nie wymagają utrzymywania równowagi przez kierowcę w czasie uruchamiania, zatrzymywania i postoju;
• 50 – dla określonego pojazdu lub nadwozia (numer identyfikacyjny pojazdu, VIN);
• 61 – jazda w godzinach dziennych (od świtu do zmierzchu);
• 62 – jazda tylko w promieniu … km od miejsca zamieszkania posiadacza prawa jazdy albo w obrębie miasta/regionu (np. 62.nazwa miasta/regionu albo 62. ……. km);
• 63 – jazda bez pasażerów;
• 64 – jazda z prędkością nie większą niż ......... km/h;
• 65 – jazda tylko w towarzystwie osoby posiadającej prawo jazdy co najmniej tej samej kategorii;
• 66 – bez prawa ciągnięcia przyczepy;
• 67 – bez prawa jazdy po autostradach;
• 68 – zakaz spożywania alkoholu;
• 69 – jazda tylko pojazdem wyposażonym w blokadę alkoholową zgodnie z normą przenoszącą normę EN 50436;
• 70 – wymiana prawa jazdy numer ... wydanego przez ... (wyróżnik UE/ONZ w przypadku państwa trzeciego, np. 70.0123456789.NL);
• 71 – wtórnik prawa jazdy numer ... wydanego przez ... (wyróżnik UE/ONZ w przypadku państwa trzeciego, np. 71.987654321.HR);
• 73 – wyłącznie dla pojazdów kategorii B z silnikiem, typów czterokołowych (B1);
• 78 – wyłącznie pojazdy bez pedału sprzęgła (albo dźwigni ręcznej dla kategorii AM, A1, A2 i A);
• 79 (...) – ograniczenie do pojazdów, które spełniają wymogi specyfikacji wskazanej w nawiasach – kod stosuje się wyłącznie w przypadku przeniesienia ograniczeń z wymienianego prawa jazdy wydanego za granicą:
• 79.01 – wyłącznie dla pojazdów dwukołowych z wózkiem bocznym lub bez,
• 79.02 – wyłącznie dla pojazdów trójkołowych lub czterokołowych kategorii AM,
• 79.03 – wyłącznie dla pojazdów trójkołowych,
• 79.04 – wyłącznie dla pojazdów trójkołowych z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 750 kg,
• 79.05 – motocykl kategorii A1 o stosunku mocy do masy przekraczającym 0,1 kW/kg,
• 79.06 – pojazd kategorii B+E, przy czym dopuszczalna masa całkowita przyczepy przekracza 3500 kg;
• 80 – wyłącznie dla posiadaczy prawa jazdy upoważniającego do prowadzenia pojazdów kategorii A typu trójkołowego, w wieku poniżej 24 lat; 35)
• 81 – wyłącznie dla posiadaczy prawa jazdy upoważniającego do prowadzenia pojazdów kategorii A, typu motocykl dwukołowy, w wieku poniżej 21 lat;
• 95 – potwierdzenie posiadania świadectwa kwalifikacji zawodowej;
• 96 – pojazdy kategorii B łączone z przyczepą, której dopuszczalna masa całkowita przekracza 750 kg, przy czym dopuszczalna masa całkowita takiego zestawu pojazdów przekracza 3500 kg, ale nie przekracza 4250 kg;
• 97 – nie posiada uprawnień do prowadzenia pojazdów kategorii C1 objętych zakresem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz. Urz. UE L 60 z 28.02.2014, str. 1);
• 101 – wymagane dodatkowe oznakowanie pojazdu;
• 102 – wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii C bez posiadania kategorii B prawa jazdy;
• 103 – wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii D bez posiadania kategorii B prawa jazdy;
• 104 – wymiana prawa jazdy kategorii M z ograniczeniem do kierowania tylko pojazdami wolnobieżnymi;
• 105 – wymiana prawa jazdy kategorii trolejbusowej z ograniczeniem do kierowania tylko trolejbusami;
• 106 – zakaz w zakresie kategorii B prawa jazdy przy posiadaniu kategorii C1, C, D1 lub D prawa jazdy;
• 107 – wymagane dostosowanie pojazdu do rodzaju schorzenia;
• 110 – posiada orzeczenie lekarskie stwierdzające przeciwwskazania do kierowania pojazdami w zakresie prawa jazdy kategorii A1, A2 i A.