- Policjant na miejscu przeważnie zatrzymuje tylko dokument; cofnięcie uprawnień może orzec sąd lub starosta
- Za najcięższe przestępstwa popełnione za kierownicą grozi nawet dożywotni zakaz prowadzenia
- Więcej takich historii znajdziesz na stronie głównej Onet.pl
Tym razem nie zajmiemy się analizą, dlaczego w Polsce tak wielu kierowców traci uprawnienia lub ma zatrzymywane prawo jazdy. Otóż tym razem sprawdzimy, za co i na ile można się pożegnać z prawkiem – lista wykroczeń i przestępstw zagrożona taką karą jest, wbrew pozorom, dość pokaźna.
Prawo jazdy może zatrzymać starosta, policjant podczas kontroli drogowej lub sąd. Ważne: należy odróżnić zatrzymanie prawa jazdy od utraty uprawnień, bo w pierwszym wypadku zazwyczaj można wrócić za kółko bez konieczności zdawania egzaminu, zaś w drugim wypadku trzeba będzie zaliczyć pełny państwowy egzamin. Warto też uświadomić sobie, że odzyskanie uprawnień nie zawsze jest łatwe, a w przypadku rażących przestępstw może być niemożliwe – sąd może nałożyć dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów.
Czy nieposiadanie przy sobie dokumentu uchroni przed zatrzymaniem prawa jazdy? W żadnym wypadku – w takiej sytuacji policjant zatrzyma prawo jazdy "wirtualnie", a do kierowcy zostanie wysłane wezwanie do oddania dokumentu. Takie samo wezwanie trafi do kierowcy, który przekroczył prędkość w terenie zabudowanym o 50 km/h, a wykroczenie zostało zarejestrowane przez fotoradar.
To jedna z częściej występujących przyczyn utraty prawa jazdy. Przypomnijmy: tzw. młody kierowca (staż za kółkiem poniżej roku) może maksymalnie zgromadzić 20 pkt, zaś każdy inny kierujący – maksymalnie 24 pkt karne. Pamiętaj: tzw. aktywne punkty są ważne przez 12 miesięcy, potem automatycznie znikają z konta (liczone od dnia popełnienia wykroczenia). Gdy młody kierowca przekroczy wspomniane 20 pkt, musi ponownie odbyć kurs oraz zdać egzaminy teoretyczny i praktyczny. Jeśli chodzi o pozostałych kierujących, to w przypadku przekroczenia przez nich granicy 24 pkt decyzją starosty – czyli organu wydającego dokument – taki delikwent nie traci automatycznie uprawnień, lecz zostaje skierowany na tzw. egzamin kontrolny (sprawdzenie kwalifikacji). Pamiętaj: w sytuacji, gdy zostaniesz zatrzymany przez policję i dostaniesz punkty karne, a po ich doliczeniu przekroczysz barierę 24 „oczek”, to mundurowy dokumentu nie zatrzyma na miejscu, zatem – w teorii – możesz jeździć dalej. Czyli co najmniej do chwili otrzymania nakazu oddania dokumentu. Potem w zasadzie też jeździć można, bo czasu do egzaminu kontrolnego, uprawienia zostają zawieszone, ale nie uchylone. Natomiast w sytuacji, gdy podczas kontroli drogowej okaże się, że punktów już wcześniej było więcej niż 24, policjant od razu zatrzyma dokument.
Egzamin kontrolny: każdy kto zostanie na niego skierowany, ma obowiązek w określonym terminie stawić się w WORD (Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego). Egzamin wygląda tak samo, jak ten, który zdają kandydaci na kierowców, i składa się z części teoretycznej oraz praktycznej. Jeśli kierowca go zda, to zachowuje uprawnienia, a jego konto zostaje wyzerowane. Jeżeli podczas egzaminu kontrolnego noga się komuś powinie, oznacza to utratę posiadanych uprawień. Tak samo zresztą, jak niestawienie się na egzamin kontrolny. Wówczas, aby odzyskać prawo jazdy, trzeba zdać klasyczny egzamin państwowy (testy i praktyka). Uwaga: o ile na egzamin kontrolny starosta kieruje raz, o tyle potem – w wypadku oblania tego testu – egzamin w celu odzyskania uprawnień można zdawać dowolną liczbę razy.
W lipcu tego roku miały wejść w życie przepisy, w ramach których prawko miało być zatrzymywane za przekroczenie prędkości o 50 km/h niezależnie od tego, gdzie doszło do popełnienia wykroczenia – w terenie zabudowanym czy poza nim. Ostatecznie nowelizacja w życie nie weszła, więc zostaliśmy przy przepisach z 2015 r. Dla przypomnienia: gdy kierowca przekroczy prędkość o więcej niż 50 km/h w terenie zabudowanym, prawo jazdy zatrzymuje policjant w czasie kontroli i odsyła je do właściwego starosty, który na podstawie decyzji administracyjnej formalnie zatrzymuje dokument. Tak samo dzieje się w wypadku wykroczeń ujawnionych przez fotoradar.
Za pierwszym razem prawo jazdy jest zatrzymywane na trzy miesiące, w przypadku gdy ktoś zostanie złapany na jeżdżeniu bez prawa jazdy, okres ten zostaje wydłużony do sześciu miesięcy. Po zakończeniu kary egzaminu zdawać nie trzeba, gdyż chodzi o zatrzymanie dokumentu, a nie – o utratę uprawnień. Dopiero kolejne zatrzymanie bez prawa jazdy kończy się cofnięciem uprawnień i skierowaniem na egzamin. A gdyby ktoś nadal miał ochotę w takiej sytuacji wsiadać za kółko, ten musi liczyć się z karą więzienia nawet do dwóch lat.
Od zatrzymania prawka istnieje kilka wyjątków – policjant może od tego odstąpić, jeśli kierujący przekroczył prędkość ze względu na tzw. wyższą konieczność (np. zły stan zdrowia któregoś z pasażerów – transport do szpitala).
Niestety, wciąż bardzo częsta przyczyna zatrzymania prawa jazdy przez policję. Długość kary zależy od tego, jakie stężenie alkoholu we krwi stwierdzi aparatura pomiarowa: jeśli od 0,2 do 0,5 promila, to delikwentowi grozi zakaz prowadzenia pojazdów od 6 miesięcy do 3 lat, a czyn kwalifikowany jest jako wykroczenie. Za to kierowcy, u którego zmierzone stężenie alkoholu we krwi przekroczy 0,5 promila, grozi utrata prawa jazdy na okres od 1 roku do maksymalnie 15 lat. W takim wypadku jest to już przestępstwo. W obu wypadkach policjant zatrzymuje dokument, a o dalszym losie osoby zatrzymanej (i jej uprawnień do kierowania!) decyduje sąd.
Z prawa o ruchu drogowym wynika ponadto, że policjant ma prawo zatrzymać prawo jazdy również w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że kierowca znajduje się w stanie po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu.
Jeśli policjant podczas kontroli drogowej stwierdzi, że w samochodzie znajduje się więcej osób niż wynikałoby to z dowodu rejestracyjnego, kierowcy grozi zatrzymanie prawa jazdy na trzy miesiące. Ale uwaga: dotyczy to jedynie sytuacji, gdy w samochodzie znajduje się co najmniej trzech nadmiarowych pasażerów – gdy na pokład wejdą o jedna lub dwie osoby za dużo, skończy się mandatem karnym.
Każdy zobowiązany jest do udzielenia pomocy osobom poszkodowanym w wyniku zdarzenia drogowego. Uchylenie się od tego obowiązku i ucieczka z miejsca zdarzenia automatycznie oznaczają utratę prawa jazdy na co najmniej trzy lata. Jeszcze surowsza kara czeka na kogoś, kto spowoduje wypadek będąc pod wpływem i oddali się z miejsca zdarzenia – tu, oprócz więzienia, zazwyczaj kończy się dożywotnim zakazem prowadzenia pojazdów. Ważne: z miejsca wypadku można się oddalić „na chwilę”, np. w celu wezwania pomocy, ale potem należy wrócić.
Funkcjonariuszowi policji przysługuje też prawo do zatrzymania prawa jazdy podczas kontroli, gdy doszło do rażącego naruszenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym. W takim wypadku mundurowy zatrzymuje dokument, a o ewentualnym zakazie prowadzenia orzeka sąd. Sęk w tym, że definicja jest w tym wypadku płynna i nie różni policjanci mogą mieć na takie samo wykroczenie zupełnie różny pogląd. Odpowiedni zapis w kodeksie brzmi tak:
„Policjant może zatrzymać prawo jazdy za pokwitowaniem w razie uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.”
W praktyce może się więc okazać, że za jazdę ponad 200 km/h drogą szybkiego ruchu dostaniesz tylko mandat i punkty karne, natomiast np. wyprzedzanie przed przejazdem kolejowym i na podwójnej ciągłej może się już skończyć zatrzymaniem prawa jazdy. W praktyce wygląda to tak, że policjanci zatrzymują prawo jazdy w sytuacji, gdy dojdzie do bardzo poważnego zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu i (lub) kumulacji wykroczeń zagrożonych dużą ilością punktów karnych. Następnie sprawa trafia do sądu, a ten może orzec zakaz prowadzenia i/lub cofnięcie uprawnień.
W tym wypadku kierowca może na podstawie pokwitowania przez określony czas dalej prowadzić pojazdy mechaniczne. Prawo jazdy zatrzymywane jest za pokwitowaniem w sytuacji, gdy:
– stwierdzono zniszczenie dokumentu w sposób powodujący jego nieczytelność – sytuacja dość oczywista, choć z drugiej strony trudno sobie wyobrazić, jak można by obecnie obowiązujący wzór prawa jazdy doprowadzić do takiego stanu;
– zachodzi podejrzenie podrobienia lub przerobienia prawa jazdy – można uznać to za przypadek wyjątkowy, ponieważ trudno przypuszczać, by zdarzyło się to przeciętnemu kierowcy, zresztą wszystkie dane i tak znajdują się w bazie CEPiK;
– upłynął termin ważności prawa jazdy – dotyczy to sytuacji, kiedy z jakichkolwiek względów (zwykle zdrowotnych) w dokumencie określono taki termin.
Warto przy tym zwrócić uwagę, że w tym ostatnim wypadku, gdy kierowca nie ma przy sobie dokumentu, prawo jazdy zostanie zatrzymane „wirtualnie”.