Zajęcie samochodu to jeden ze sposobów wyegzekwowania należności od dłużnika. Taki sposób odzyskania długu jest stosowany w ostateczności. Zazwyczaj najpierw korzysta się z prostszych form egzekucji, np. z zajęcia rachunku bankowego.

1.W jakich przypadkach można zająć samochód? Pojazd może być zajęty wtedy, gdy prowadzona jest egzekucja należności pieniężnych i inne sposoby ich ściągnięcia (np. z wynagrodzenia dłużnika) nie wystarczają na pokrycie całości zadłużenia.

Do zajęcia auta może dojść nawet w sytuacji, gdy ma ono kilku właścicieli bądź współwłaścicielem jest np. osoba nieletnia, jednak pod warunkiem, że dłużnik jest użytkownikiem lub współużytkownikiem. Jeśli z pojazdu korzysta jedynie niezadłużony współwłaściciel, to musi on wyrazić zgodę na jego zajęcie lub przyznać, że auto jest w rzeczywistości własnością zadłużonej osoby.

W sytuacji gdy dłużnik jest współwłaścicielem, czyli przysługuje mu pewna część ruchomości, komornik może przeprowadzić egzekucję z zastrzeżeniem, że w drodze licytacji można nabyć tylko tę część, która należy do dłużnika.

W przypadku małżeństwa, jeśli auto jest własnością niezadłużonego małżonka (stanowi jego odrębny majątek), może on wytoczyć powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji.

2. Dłużnik ukrywa pojazd lub nie chce oddać dokumentów. Co zrobić? Jeśli dłużnik utrudnia zajęcie auta, ukrywa je bądź np. nie chce oddać dokumentów, sąd może zmusić go dowyjawienia majątku i wskazania miejsca, w którym znajduje się pojazd. Jeżeli dłużnik nie stosuje się do nakazu sądu, zarządza się np. przeszukanie jego rzeczy. Jeśli i to nie pomaga, można wymierzyć grzywnę.

Po bezskutecznym trzykrotnym jej ponowieniu w skrajnych przypadkach wysokość grzywny może sięgnąć 100 tys. zł. Taką karę wymierza się jednak niezwykle rzadko. Trzeba pamiętać, że wraz z grzywną sąd orzeka jednocześnie (na wypadek niezapłacenia) zamianę jej na areszt (do 6 miesięcy).

3. Czy można zająć auto zarejestrowane za granicą lub służące do pracy? To, czy pojazd jest zarejestrowany w Polsce, czy za granicą, w większości przypadków nie ma znaczenia. Liczy się to, czy jego właścicielem jest dłużnik (w stosunku do którego komornik dysponuje klauzulą wykonalności), oraz to, czy samochód znajduje się w Polsce. W szczególnych przypadkach istnieją regulacje wyłączające pojazdy zarejestrowane za granicą spod egzekucji.

Nie ma natomiast żadnego znaczenia fakt, że auto jest potrzebne do zarabiania pieniędzy. W pewnych okolicznościach narzędzia i przedmioty służące do pracy zarobkowej nie podlegają egzekucji, jednak ograniczenie to nie dotyczy m.in. pojazdów mechanicznych.

4. Dług otrzymano w spadku. Czy także wtedy można stracić auto? W przypadku długu otrzymanego w spadku ważne jest to, czy spadek przyjęto z ograniczeniem odpowiedzialności za długi, czy bez niego. W drugim przypadku spadkobierca odpowiada za ewentualne roszczenia finansowe całym majątkiem – zarówno własnym, jak i spadkowym.

Pierwszy wariant jest więc znacznie korzystniejszy, bo jeśli spadek przyjęto z ograniczeniem odpowiedzialności, wtedy w grę wchodzą tylko roszczenia do majątku otrzymanego w spadku. Trudniej rozstrzygnąć sprawę, gdy dług został odziedziczony po zmarłym małżonku. Wówczas istotne jest m.in. to, czy zobowiązanie zaciągnięto za zgodą małżonka.