Czy ze względu na brak umowy o jego użytkowaniu pracodawca ma prawo odmówić wypłacenia ryczałtu? Oto problem, który zasygnalizowała nam jedna z Czytelniczek. Wraz z R. Olszewski J. Tokarski i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza śpieszymy z odpowiedzią na pytanie Czytelniczki.
Podróże lokalne
Zgodnie z rozumowaniem a contrario przepisów1 jazdami lokalnymi określa się przejazdy w miejscowości, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub stałe miejsce pracy. W odniesieniu do podróży lokalnych, na podstawie umów cywilnoprawnych mogą być używane do celów służbowych, samochody niebędące własnością pracodawcy. Konieczną przesłanką zwrotu kosztów jest zawarcie odpowiedniej umowy między pracodawcą a pracownikiem o używanie aut do celów służbowych.
Koszty zwracane są w formie miesięcznego ryczałtu. Kwota ta jest obliczana poprzez pomnożenie stawki za 1 kilometr przebiegu przez miesięczny limit przebiegu kilometrów na jazdy lokalne, ustalany przez pracodawcę, z uwzględnieniem liczby mieszkańców danej gminy lub miasta, w którym pracuje pracownik2.
Podróże zamiejscowe
Przy podróży zamiejscowych (poza miejscowością, w której jest siedziba pracodawcy lub stałe miejsce pracy pracownika), uregulowanie zwrotu kosztów z tytułu używania pojazdu niebędącego własnością pracodawcy do celów służbowych jest odmienne w zależności od typu pracodawcy3. W przypadku zatrudnienia u innego pracodawcy niż państwowa lub samorządowa jednostka sfery budżetowej, warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi określane są w postanowieniach układu zbiorowego pracy lub regulaminu wynagradzania. Chyba że pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie ma obowiązku ustalenia regulaminu wynagradzania – wtedy decyduje umowa o pracę.
Jeżeli postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie określają warunków wypłacania należności z tytułu podróży zamiejscowych, zastosowanie znajduje rozporządzenie MPIPS3, zarówno w odniesieniu do podróży krajowych, jak i zagranicznych. Pracodawca na wniosek pracownika może wyrazić zgodę na przejazd autem osobowym niebędącym jego własnością. Wówczas na zwrot kosztów przejazdu składa się iloczyn przejechanych kilometrów przez stawkę za 1 kilometr przebiegu ustaloną przez pracodawcę, nie wyższą niż stawki określone rozporządzeniu MI1.
Obowiązek zwrotu
Zawarcie umowy cywilnoprawnej w przedmiocie używania pojazdu niebędącego własnością pracodawcy dla celów służbowych jest konieczną przesłanką zwrotu kosztów przejazdu tylko w przypadku jazd lokalnych. W zakresie podróży zamiejscowych nie ma potrzeby zawierania odrębnego porozumienia o używanie auta prywatnego do podróży służbowych, konieczne jest jednak wyrażenie zgody przez pracodawcę na przejazd pojazdem niebędącym własnością pracodawcy.
Zatem pracodawca nie może odmówić zwrotu kosztów poniesionych w związku z używaniem prywatnego auta do celów służbowych w zakresie podróży zamiejscowych na podstawie braku odpowiedniej umowy między pracodawcą a pracownikiem. Oczywiście przy założeniu, że wyraził zgodę na skorzystanie z takiego środka lokomocji.
- W przypadku podróży (jazd) lokalnych znajduje zastosowanie art. 34a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym oraz rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy.
- Limit nie może być większy niż wskazany w § 3 rozporządzenia MI. Z kolei stawki za 1 kilometr przebiegu nie mogą być wyższe niż stawki przewidziane w § 2 przedmiotowego rozporządzenia MI, których wysokość różni się w zależności od rodzaju pojazdu, a w przypadku samochodów osobowych dodatkowo od pojemności silnika skokowego.
- art. 775 § 2 i § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. W przypadku zatrudnienia w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej w zakresie zwrotu kosztów przejazdów dla celów służbowych na obszarze kraju lub poza jego granicami zastosowanie znajduje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, wydane na podstawie delegacji z art. 775 § 2 Kp.