- Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) obchodzi w tym roku 20-lecie swojej działalności
- W tym czasie w Polsce powstało blisko 1340 km nowych autostrad oraz 2760 km dróg ekspresowych
- Choć Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2008-2012 nie przebiegł do końca pomyślnie, organizacja Mistrzostw Europy w 2012 r. przyspieszyła część prac
- Z kolei w 2020 r. rozpoczęto m.in. realizację rządowego Programu budowy stu obwodnic
- W planach GDDKiA ma kolejne inwestycje
- Więcej podobnych informacji znajdziesz na stronie głównej Onet
GDDKiA została powołana do życia ustawą z 1 marca 2002 r. o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu centralnych organów administracji rządowej i jednostek im podporządkowanych oraz o zmianie niektórych ustaw. Tym samym ustawa ta zniosła centralny organ administracji rządowej — Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych (GDDP) i zlikwidowała Agencję Budowy i Eksploatacji Autostrad (ABiEA). Wówczas w ich miejsce utworzono nowy organ — Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad i obsługujący go urząd — Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA).
Dokładnie 1 kwietnia 2002 r. GDDKiA przejęło pieczę nad powstałymi do tego czasu odcinkami. Wówczas w Polsce było ok. 410 km autostrad i ok. 110 km dróg ekspresowych, łącznie blisko 520 km dróg szybkiego ruchu. Od tego czasu GDDKiA jako nako nowy organ administracji rządowej odpowiada za przygotowanie, budowę i przebudowę oraz utrzymanie sieci dróg krajowych.
Zobacz także: Montaż nowych znaków na autostradach. Mają zapobiec groźnej pomyłce
Od tego trzeba było zacząć
Polska administracja drogowa po II wojnie światowej skupiała się najpierw na odbudowie zniszczeń, a następnie na zagęszczeniu sieci dróg publicznych i ulepszeniu nawierzchni dróg. Choć o potrzebie budowy autostrad zaczęto mówić głośniej po 1970 r., kolejne lata PRL-u nie przyniosły oczekiwanych zmian. W dalszym ciągu dużą część autostrad stanowiły trasy, których budowę zapoczątkowano jeszcze w czasach Rzeszy Niemieckiej jak na przykład A4 w na Dolnym Śląsku czy A6 pod Szczecinem.
Do 1989 r. wybudowano od podstaw nieco ponad 100 km autostrad — A4 pomiędzy Katowicami i Krakowem wraz z częścią obwodnicy Krakowa, A2 pomiędzy Wrześnią i Koninem oraz A1 Tuszyn-Piotrków Trybunalski, a także dwujezdniową DK1 Warszawa-Katowice zwaną popularnie gierkówką.
W 1994 r., na podstawie ustawy o autostradach płatnych, utworzono Agencję Budowy i Eksploatacji Autostrad. Jej zadaniem było przygotowanie i koordynacja budowy autostrad lub jej poszczególnych odcinków do czasu podpisania umowy koncesyjnej i przekazania zgromadzonej dokumentacji i praw koncesjonariuszowi. Agencja ta prowadziła prace studialne dla przyszłych autostrad, nabywała grunty pod ich budowę, prowadziła przetargi i negocjowała umowy koncesyjne, a także kontrolowała budowy i eksploatacje autostrad. Do 1997 r. wyłoniono trzech koncesjonariuszy dla odcinków — A1 Gdańsk-Toruń, A2 Świecko-Konin i A4 Katowice-Kraków. W efekcie późniejszych zmian zrezygnowano z dalszych koncesji i budowę pozostałych odcinków autostrad przejęło państwo, a następnie GDDKiA.
Euro 2012 — jak wpłynęło na pracę GDDKiA?
Inwestycje drogowe to nie tylko środki na ich realizację, ale także odpowiednie przepisy prawa. Niestety w pierwszych latach działalności GDDKiA polskie prawo regulujące budowę dróg i autostrad ograniczało, a niekiedy uniemożliwiało sprawną realizację zadań drogowych. Dopiero uporządkowanie przepisów prawa budowlanego, ustaw dotyczących ochrony środowiska, zamówień publicznych czy też nowelizacja specustawy drogowej i wprowadzenie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przyspieszyły działania GDDKiA.
Zmiany te zbiegły się w czasie z uchwaleniem przez Radę Ministrów we wrześniu 2007 r. Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2008-2012. Niestety jak podaje GDDKiA, na jego realizację oprócz Mistrzostw Europy w 2012 r. nałożył się również ogólnoświatowy kryzys finansowy, który wymógł weryfikację pierwotnych planów i odłożenie w czasie realizacji wielu inwestycji. W styczniu 2011 r. ogłoszono także zmodyfikowany Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015.
Niemniej jednak organizacji piłkarskich Mistrzostw Europy w 2012 r. sprawiła, że część inwestycji została przyspieszona. Między innymi dzień przed meczem otwarcia Euro 2012 na Stadionie Narodowym w Warszawie udostępniono do ruchu autostradę A2 pomiędzy Łodzią i Warszawą.
Plany GDDKiA na 2022 r. dotyczące budowy nowych odcinków dróg
Realizacja kolejnych rządowych programów
Po zakończeniu okresu pierwszego Programu, we wrześniu 2015 r. przyjęto kolejny Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.). Program ten zakłada wybudowanie 3768 km dróg, w tym blisko 255 km autostrad (plus dobudowa 70 km drugiej jezdni przyszłej A18 od granicy z Niemcami do Golnic) oraz niemal 3090 km dróg ekspresowych. Pierwotny budżet programu wynosił 105 mld zł, jednak kolejne aktualizacje przyniosły znaczące zwiększenie limitu wydatków. Ostatnia zmiana z czerwca 2020 r. zwiększyła limit do 163,9 mld zł.
W 2020 r. rozpoczęto także realizację rządowego Programu budowy 100 obwodnic. Program ten do 2030 r. zakłada budowę 100 obwodnic o łącznej długości ok. 830 km i wartości ok. 28 mld zł.
20 lat zmian
W momencie wejścia do Unii Europejskiej w 2004 r. Polska miała ponad 610 km dróg szybkiego ruchu. Przez lata sieć autostrad wydłużyła się o koncesyjny odcinek A2 Poznań-Września i przedłużenie A4 od granicy woj. opolskiego i śląskiego do Kleszczowa. Z końcem 2008 r. można było już przejechać kolejnymi odcinkami autostrad. Do ruchu zostały oddane, autostrada A1 od Rusocina do Nowych Marz (koncesja), A2 Nowy Tomyśl-Poznań (koncesja) oraz Konin-Stryków, a A4 w woj. śląskim zyskała połączenie z Krakowem.
Późniejsze ukończenie koncesyjnego odcinka od granicy do Nowego Tomyśla sprawiło natomiast, że stolica Polski została połączona z europejską siecią dróg szybkiego ruchu. Natomiast autostradą A1 można było dojechać, z Rusocina pod Gdańskiem do Nowych Marz, a także ominąć zurbanizowane tereny woj. śląskiego. Autostrada A4 dotarła z kolei do granicy z Niemcami w Zgorzelcu, a w sąsiedztwie wrocławskiego stadionu powstał odcinek Autostradowej Obwodnicy Wrocławia w ciągu A8. Zbudowano też pierwsze dłuższe odcinki dróg ekspresowych: S3, S5, S7 i S8.
Kolejne zmiany nadeszły wraz z końcem 2015 r., wówczas sieć autostrad wydłużyła się do blisko 3000 km (w tym ok. 465 km odcinków koncesyjnych). Autostradą A1 można było dotrzeć z Gdańska do węzła Łódź Północ na skrzyżowaniu z A2. Od granicy z Niemcami w Zgorzelcu autostradą A4 można było natomiast dojechać do Rzeszowa i od Jarosławia do granicy z Ukrainą. Z kolei S3 wydłużyła się do Zielonej Góry, a S8 połączyła Wrocław i Łódź.
Obecnie kierowcy mają do dyspozycji 4623,3 km dróg szybkiego ruchu, w tym 1753,6 km autostrad (ok. 465 km to odcinki koncesyjne) i 2869,7 km dróg ekspresowych.
Przez ostatnie dwie dekady GDDKiA odpowiada za budowę, modernizację oraz bieżące utrzymanie dróg.
Od 2002 do końca 2021 r. Polska wydała na inwestycje w drogi krajowe ponad 208 mld zł. Duży udział w realizacji inwestycji drogowych mają środki z funduszy Unii Europejskiej. Od 2004 r. w ramach dofinansowania otrzymaliśmy ponad 104 mld zł.
Jakie drogi powstaną w 2022 r.? GDDKiA przedstawiła plany
Plany na przyszłość
W ramach Programu Budowy Dróg Krajowych i Programu budowy 100 obwodnic realizowanych jest obecnie 112 zadań o łącznej długości 1414,2 km. W przetargu są jednak kolejne 22 zadania o długości 288,6 km, a na etapie przygotowania także nowe 168 zadania o łącznej długości ponad 2,5 tys. km.
Plan na 2022 r. zakłada oddanie do ruchu łącznie 345,5 km nowych dróg, w tym 46,1 km autostrad, 253,1 km dróg ekspresowych. Jak podaje GDDKiA, w tym roku autostradą A1 będzie można przejechać z Gdańska do granicy z Czechami, połączona zostanie Warszawa z Rzeszowem przez Lublin i ekspresowe drogi S17, S12 i S19. Wydłużone zostaną także istniejące odcinki S5, S6, S7, S14 i S61. Bieżący plan obejmuje również ogłoszenie przetargów na ok. 475 km nowych dróg (w tym blisko 340 km dróg ekspresowych i ponad 30 km obwodnic) oraz postępowania na poszerzenie autostrady A2 od węzła Łódź Północ do węzła Konotopa (88,2 km), a także dobudowę drugiej jezdni na S19 Sokołów Małopolski Północ-Jasionka (13,8 km).
[SK]