Słowo Sportster budzi respekt w większości bardziej cywilizowanych motocyklowo miejsc na ziemi. Dlatego, że Sportster nie był pomysłem Harleya-Davidsona na „tańszy” motocykl, ale jako sprawne narzędzie do rywalizacji z konkurencją, zarówno w rywalizacji sportowej, jak i handlowej. Warto poznać tę cześć motocyklowej historii, nawet, jeśli nie jesteśmy fanami marki z Milwaukee.

Choć wielu trudno jest dziś w to uwierzyć, ale Sportster był modelem sportowym. Gama modeli Sportster produkowana jest nieprzerwanie od 60 lat. Od debiutu w 1957 roku świat bardzo się zmienił, ale Sportster nadal jest w ofercie. Przyczynkiem do powstania pierwszych Sportsterów była coraz ostrzejsza rywalizacja Harleya-Davidsona z producentami brytyjskimi. Powstały na bazie modelu K (prod. 1952-1956). Elementem charakterystycznym było umieszczenie silnika i skrzyni biegów w tej samej obudowie, a nie jako dwóch osobnych elementów. W odróżnieniu od modelu K silnik Sportstera o pojemności 55 cali (883 ccm) wyposażono w głowice górnozaworowej. Z modelu tego zachowano również przednie i tylne zawieszenie hydrauliczne, które na tamte czasy było rozwiązaniem bardzo nowoczesnym.

Oznaczona kodem XL platforma Sportster natychmiast okazała się sukcesem pod względem sprzedaży i możliwości modyfikacji. Linia ta najszybciej chyba podlega ewolucji, dopasowywując się do rynkowych trendy, a niejednokrotnie je wyznaczając. Przykładem tego jest model XLCH (zwany nieoficjalnie Competition Hot) z roku 1958, stylizowany na motocykl enduro, który ze swoim skróconym tylnym błotnikiem i płaskodennym zbiornikiem paliwa typu „orzeszek”, zapożyczonym od modelu 5 (125 ccm z roku 1948) wpisałby sie i dziś idealnie w modny trend linii scrambler.

Model XR750

Piękny, brutalny, zbudowany, aby wygrywać!

W latach 60 XX wieku Sportster poddawany był nieznacznym modyfikacjom odpowiadającym zmieniającemu się duchowi czasów. Z końcem dekady model XLH zyskał lekko customowy charakter. Lata 70 to jednak narodziny legendarnego modelu XR750. Brutalny, a jednocześnie piękny, mógł rządzić zarówno na asfalcie, jak i poza nim. Wprowadzona w 1969 roku zmiana regulaminu zawodów flat track organizowanych w Stanach Zjednoczonych pozwoliła na udział motocykli wyposażonych w górnozaworowe silniki o pojemności 750 ccm. Harley-Davidson potrzebował motocykla, który mógłby wygrywać w takich wyścigach. Z tej potrzeby narodził się XR750, który okazał się maszyną do wygrywania.

Model XR750
Model XR750

Podczas imprezy Trans-Atlantic, zorganizowanej w roku 1972 na krótkim torze Brands Hatch, dosiadający zmodyfikowanej wersji XR750 Cal Rayborn wygrał 3 z 6 wyścigów, ustanowiwszy nowy rekord. Przez kolejne trzydzieści lat XR750 stał się niemal gwarancją na osiągnięcie podium i wpisu do ksiąg rekordów. Kierowcy, tacy jak cieszący się niesłabnącą popularnością legendarnym statusem, Jay Springsteen, Chris Carr, Ricky Graham, Mert Lawwill i Kevin Atherton zapewniali kibicom mocne wrażenia dosiadając niesamowitych motocykli XR. Za kierownicą XR-ów najczęściej zasiadał też niedościgniony Scott Parker, zwycięzca prawie stu wyścigów i dziewięciokrotny mistrz USA w wyścigach flat track.

Lata 70, 80, 90 i pierwsza dekada XXI wieku

We wprowadzonym na rynek w roku 1972 modelu XL zastosowano wersję dobrze znanego silnika „Iron Head” o pojemności 1000 ccm. W roku 1976 dźwignię zmiany biegów przeniesiono na lewą stronę, a tylny hamulec na prawą. Model XLCR (zwany Café Racer) z 1977 roku ponownie zaskoczył. Z zainspirowanym przez XR750 tylnym zawieszeniem, nową ramą, potrójnymi hamulcami tarczowymi, kołami z kutego aluminium i podnóżkami przesuniętymi do tyłu stał się najbardziej sportowym z dotychczas wypuszczonych na rynek motocykli Sportster.

W modelu XR1000 z roku 1983 położono jeszcze większy nacisk na osiągi. Motocykl wyposażony był w cylindry i głowice silnika z XR750. Zamontowano go na podwoziu maszyn z linii Sportster. W ten sposób powstał motocykl dopuszczony do ruchu drogowego, który najbardziej przypominał XR750.

W roku 1986 silnik Iron Head przeszedł do historii. Stało się to za sprawą nowego silnika Evolution, zaprezentowanego od razu w dwóch wersjach: o pojemności 883 ccm, z identycznym układem cylindrów jak w oryginalnym projekcie z roku 1957, oraz, o pojemności 1100 ccm. Ta druga wersja została dwa lata później zastąpiona silnikiem o pojemności 1200 ccm. W roku 1987 na rynek wprowadzony został również model XLH883 Hugger, co spotkało się z aprobatą zarówno niższych kierowców, jak i rosnącą rzeszą kobiet na motocyklach. W roku 1991 wszystkie modele Sportster zostały wyposażone w skrzynię biegów z pięcioma przełożeniami, a we wszystkich silnikach, poza bazową wersją 883 ccm, wykorzystano pas zębaty zamiast łańcucha do przeniesienia napędu na tylne koło.

Model Hugger 1100
Model Hugger 1100

W roku 2000 model XL1200S Sportster Sport został wyposażony w dwa czterotłoczkowe zaciski hamulcowe z przodu. W atrakcyjnym wizualnie modelu XL883R z roku 2002 zamontowano ciekawy układ wydechowy 2w1, podwójny hamulec tarczowy z przodu i obniżoną kierownicę. W roku 2004 wszystkie motocykle z linii Sportster otrzymały ramę nowego projektu oraz gumowe podkładki pod silniki, zaś w roku 2007 gaźniki zastąpiono wtryskiem paliwa.

Harley-Davidson wiedział, że klienci potrzebują czegoś więcej. Z tego powodu w roku 2008 wprowadził na rynek model XR1200. Motocykl linii Sportster wyposażony w silnik o mocy użytecznej 90 KM, przedni widelec typu upside-down, potężne hamulce, lekki wahacz z kutego aluminium, nowoczesne zegary i cofnięte do tyłu podnóżki. Wypuszczona w tym samym roku wersja Nightster wtapiała się mroki nocy dzięki swoim czarnym felgom i wykończeniu silnika w kolorze kamiennej szarości. Jednak jej najbardziej rozpoznawalnym elementem są używane do dziś ledowe światła stopu/pozycyjne  wbudowane w tylne kierunkowskazy.

Model XR1200 2008
Model XR1200 2008

W roku 2010 na rynku pojawiły się motocykle, w których odnaleźć można korzenie dzisiejszych przedstawicieli linii Sportster. Pierwszym z nich był XL883N Iron, który stał się modelem bazowym, a także cechujący się surowym designem XL1200X Forty-Eight, wyposażony w płaskodenny zbiornik paliwa typu „orzeszek” (peanut), oparty na projekcie zbiornika motocykla Model-5 z 1948 roku, od którego bierze również swoją nazwę.

Dwa lata później na rynku pojawił się XL1000V Seventy-Two, który przywrócił motocyklom  Sportster ich chopperowy charakter, a także nieco luźniejszy, customowy styl XL1200C. Każda z tych czterech maszyn nawiązywała do modeli Sportster produkowanych pod koniec lat 50 i w latach 60 XX wieku, których styl z kolei wzorował się na jeszcze wcześniejszych motocyklach, co nie powinno dziwić w przypadku Harleya-Davidsona, producenta, który na rynku pojawił się w roku 1903.

Jak zatem dowodzi 60 lat historii linii Harley-Davidson Sportster, niektóre rzeczy pozostają niezmienne kiedy wszystko inne wokół się zmienia.

Kilka dat z historii

1952-1956      Model K

Model K zastąpił zasłużone motocykle WL45. Z upływem czasu na motocyklach montowano silniki dolnozaworowe o coraz większej pojemności, jednakże najważniejszymi cechami modelu jest umieszczenie silnika i skrzyni biegów w jednej obudowie oraz przednie i tylne zawieszenie hydrauliczne.

Model K
Model K

1957 XL Sportster

Sportster wkracza na scenę. Wyposażony w silnik o pojemności 55 cali, podobnie jak model K, ale w wersji górnozaworowej. Otrzymuje również własną nazwę, co było ewenementem jeśli chodzi o motocykle Harley-Davidson z tamtego okresu.

XL Sportster
XL Sportster

1958 XLCH

Do oznaczenia modelu dodano litery CH (Competition Hot); przeznaczony do jazdy w terenie XLCH posiada design odpornego i funkcjonalnego motocykla enduro, który dziś może uchodzić za rasowego przedstawiciela nurtu scrambler. Wyposażony jest w ten sam płaskodenny zbiornik typu „orzeszek”, co Model-5 z roku 1948 i agresywnie skrócony tylny błotnik.

XLCH
XLCH

1970 XR750

Brutalny, a jednocześnie piękny XR750 mógł rządzić zarówno na asfalcie, jak i poza nim. Wprowadzona w roku 1969 zmiana regulaminu pozwoliła na udział motocykli wyposażonych w górnozaworowe silniki o pojemności 750cc w wyścigach flat track organizowanych w Stanach Zjednoczonych. Na te potrzeby zbudowano model XR750

XR750
XR750

1977 XLCR

Do oznaczenia XL dodano litery CR (Café Racer); motocykl ten wyposażony był w zainspirowane przez XR750 tylne zawieszenie, zastosowano w nim też nową ramę, potrójne hamulce tarczowe, koła z kutego aluminium i przesunięte do tyłu podnóżki. Stał się najbardziej sportowym z dotychczas wypuszczonych na rynek modeli Sportster.

XLCR
XLCR

1983 XR1000

Zamontowanie cylindrów i głowic silnika z modelu XR750 na bazie dotychczas stosowanej w maszynach z linii Sportster pozwoliło stworzyć XR1000, motocykl dopuszczony do ruchu drogowego, który najbardziej przypominał XR750. Był niezwykle szybki, choć sprawiał pewne trudności w prowadzeniu. No i był drogi!

1987 XLH883 Hugger

W roku 1986 motocykle z linii Sportster wyposażono w nowy silnik Evolution w dwóch wersjach: wersja XLH883 posiadała identyczny układ cylindrów i suw, co pierwszy Sportster z roku 1957, zaś wersja XLH1100 wyposażona była w dwuosobowe siedzisko.

XLH883 Hugger
XLH883 Hugger

1988 XL1200

Model XLH1100 został po dwóch latach zastąpiony modelem XL1200. Linia Sportster do dziś oferowana jest w analogicznych wersjach, z silnikami o pojemności 883cc i 1200cc. W roku 1991 wszystkie modele z linii Sportster wyposażono w pięciostopniową skrzynię biegów, a we wszystkich silnikach, poza bazową wersją 883cc, wykorzystano pas zębaty zamiast łańcucha do przeniesienia napędu na koło.

2003 Wersja rocznicowa z okazji stulecia firmy

Ważny rok dla marki Harley-Davidson: setna rocznica rozpoczęcia produkcji motocykli! Z tej okazji na rynek wypuszczono modele z wyjątkowym malowaniem. Największe wrażenie robił dwukolorowy wzór Sterling Silver/Vivid Black. Po stronie napędu umieszczono również znaczek firmowy, poniżej przedniego cylindra.

2008 XR1200

Jest to również motocykl z linii Sportster, jedynie wyposażony we wzmocniony silnik, „odwrócony” przedni widelec, lekki wahacz z kutego aluminium, nowoczesne zegary i podnóżki tylne. XR1200 był (i nadal jest) szybki i zwinny, dziś niezwykle poszukiwany i trzymający cenę, nie bez powodu, gdyż uchodzi za klasyka.

XR1200
XR1200

2008 XL1200N Nightster

Sportster z mrocznym malowaniem custom. Wersja ta wtapiała się mroki nocy dzięki swoim czarnym felgom i wykończeniu silnika w kolorze kamiennej szarości, jednak jej najbardziej rozpoznawalnym elementem są dziś stosowane ledowe światła stopu/pozycyjne wbudowane w tylne kierunkowskazy

XL1200N Nightster
XL1200N Nightster

2010 XL883N Iron 883

Model Iron 883 stał się bazowym modelem i fundamentem dalszego rozwoju linii Sportster. Mógł pochwalić się jednokolorowym malowaniem, przyciemnionym wykończeniem silnika, skróconym tylnym błotnikiem i designem oświetlenia zapożyczonym od modelu Nightster.

XL883N Iron 883
XL883N Iron 883

2010 XL1200X Forty-Eight

Dzięki swoim czarnym, szesnastocalowym felgom i surowemu designowi Forty-Eight stał się z miejsca klasykiem i marzeniem customiserów. Był to również powrót płaskodennego zbiornika paliwa typu „orzeszek”, po raz pierwszy zastosowanego w motocyklu Model-5 z roku 1948, któremu zawdzięcza również swoją nazwę.

XL1200X Forty-Eight
XL1200X Forty-Eight

2012 XL1200V Seventy-Two

Wykorzystując powrót mody na lata 70. Seventy-Two stał się hołdem dla stylu chopperów, do którego nawiązywał zbiornik typu „orzeszek”, uzupełniany przez przednie koło o średnicy 21 cali, wysoką kierowcę i fantastyczne wzory malowania Hard Candy Custom, wykonane lakierami typu metal flake, z dużymi płatkami metalu.

XL1200V Seventy-Two
XL1200V Seventy-Two

2017 Iron 883

Dzięki gruntownej modernizacji w roku 2015, Iron 883 zyskał agresywny charakter Dark Custom, połączony ze wzmocnionym zawieszeniem i kołami, zmodyfikowaną pozycją kierowcy i siedziskiem ze skóry. Wersja Iron 883 z 2017 roku zapewnia równie mocne wrażenia wizualne, co wrażenia z samej jazdy!

Iron 883
Iron 883

2017 Forty-Eight

Model Forty-Eight z 2017 o pojemności 1200 ccm nie tylko zachowuje właściwy dla swoich poprzedników styl niegrzecznego chłopca, ale jeszcze bardziej go podkręca. Masywny przedni widelec z wysokiej jakości tylnymi amortyzatorami i kołami z lekkiego stopu magnezowego. Zbiornik paliwa typu „orzeszek” otrzymał nowe zdobienie, zainspirowane latami 70.

Forty-Eight
Forty-Eight

2017 Roadster

Wyposażony w silnik o pojemności 1200cc Roadster stanowi ukoronowanie 60 lat mocnych wrażeń, zapewniając jeszcze lepsze osiągi, sportowy styl, zrównoważony podwoziem wyposażonym w odwrócony widelec 43mm, wysokiej klasy amortyzatory i potężny hamulec przedni.

Roadster
Roadster