Badania psychologiczne: kto, gdzie, kiedy?

– kierujący pojazdem, jeśli prowadzili go w stanie nietrzeźwości lub środka działającego podobnie do alkoholu bądź przekroczyli limit 24 punktów karnych (decyduje o tym organ kontroli ruchu drogowego);– sprawcy wypadków drogowych, w których byli zabici lub ranni;– kierujący, jeżeli w wyniku badania lekarskiego stwierdzono konieczność przeprowadzenia badania psychologicznego (decyduje o tym lekarz).

Jaki jest zakres testu, jak przebiega badanie?

Podczas badań klient najpierw rozwiązuje testy psychologiczne. Tworzą one portret psychologiczny – ocenia się sprawność myślenia (zdolność oceny sytuacji i podejmowania decyzji), koncentrację i podzielność uwagi (skupienie się na kilku zadaniach równocześnie) oraz osobowość (dojrzałość emocjonalna i społeczna, odporność na stres, skłonność do przestrzegania norm).

Niektóre z testów mogą wiązać się z ograniczeniem czasu na ich rozwiązanie. W następnej kolejności zaczyna się badania za pomocą urządzeń. Oceniany jest m.in. refleks (czas reakcji, szybkość oceny i podejmowania decyzji oraz zachowania adekwatnego do sytuacji). W tym celu badany po zaświeceniu się lampki musi natychmiast wcisnąć odpowiedni pedał lub przycisk.

Następnie sprawdza się, czy kierowca potrafi właściwie ocenić odległość (widzenie stereoskopowe). Zadanie polega na ustawieniu trzech przesuwnych prętów obok siebie. Ponadto sprawdza się, czy badany potrafi właściwie ocenić prędkość (np. aut zbliżających się z przeciwka) oraz to, czy cechuje się odpowiednią koordynacją wzrokowo-ruchową, widzeniem w mroku i adaptacją wzroku po olśnieniu. Dodatkowo w trakcie badania psycholog prowadzi obserwację badanego i przeprowadza z nim wywiad psychologiczny pozwalający ocenić m.in. cechy temperamentu.

Ile kosztują badania psychologiczne? Czy można zgłosić się na nie bez skierowania i jakie są konsekwencje takiego badania?

Koszt badań zależy od wybranej pracowni psychologicznej i wynosi 100-120 zł (zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia nie może być wyższy niż 120 zł). W przypadku dobrowolnego badania usługa jest traktowana jako konsultacja psychologa – negatywny wynik nie wiąże się z przykrymi konsekwencjami. Jeśli ochotnik poprosi o wydanie orzeczenia, to wynik sprawdzianu zostanie przesłany do wydziału komunikacji.

Gdzie należy udać się na badania psychologiczne? Kto decyduje o wyborze pracowni?

Osoby skierowane na badania np. przez pracodawcę muszą przeważnie skorzystać z usług konkretnej pracowni psychologicznej. Jeśli trzeba zaliczyć test po wypadku drogowym z zabitymi lub rannymi bądź po przekroczeniu limitu punktów karnych lub przyłapaniu na jeździe na „podwójnym gazie”, pracownię można zazwyczaj wybrać samemu.

Jak długo jest ważne orzeczenie psychologiczne?

Jeżeli wynik jest negatywny, na kolejne badanie zainteresowany może zgłosić się dopiero po roku. Część osób próbuje jednak wcześniej uzyskać pozytywną ocenę i udaje się na kolejne testy od razu. To błąd, bowiem oba orzeczenia – pierwsze negatywne i drugie pozytywne – i tak trafią do wydziału komunikacji. Ze względu na różne podstawy prawne (pierwsze badanie robione jest na podstawie skierowania wydanego np. przez policję) urzędnik pod uwagę weźmie tylko pierwsze orzeczenie.

Jeśli wynik był pozytywny, to w przypadku osób skierowanych np. za przekroczenie limitu punktów lub jazdę po pijanemu orzeczenie wydawane jest bezterminowo (lub do następnego złamania przepisów skutkującego wysłaniem na badania). Pozytywna ocena w przypadku kierowcy zawodowego ma 5-letni termin ważności. Czy od negatywnego orzeczenia można się odwołać? Jeśli tak, to do kogo?

Zazwyczaj psychologowie po niezaliczeniu testu przy pierwszym podejściu dają pacjentowi jeszcze jedną szansę, bowiem na wynik mogło mieć wpływ zdenerwowanie lub chwilowa niedyspozycja. Jeśli kierowca uzyskał już ostateczne negatywne orzeczenie i nie zgadza się z nim, może się odwołać w terminie 14 dni. Wtedy badanie przeprowadza się np. w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy. W tym przypadku wynik jest ostateczny.

Dziękujemy p. Agacie Bronikowskiej z pracowni psychologicznej Anima za pomoc w przygotowaniu materiału.