Ceny paliw w Polsce i na świecie. Czy rzeczywiście tankujemy taniej niż inni?

Na polskich stacjach benzynowych wpływ spadających cen ropy na światowych rynkach widać było jednak słabo albo wcale. Ale też polski rynek paliw jest specyficzny – największym graczem, który rozdaje karty, jest PKN Orlen, czyli koncern, którego największym udziałowcem jest Skarb Państwa, i na którego działania olbrzymi wpływ mają politycy rządzących partii. Oczywiście, przedstawiciele Orlenu twierdzą, że koncern, z którego pochodzi większość paliw sprzedawanych również na stacjach innych marek, wcale decydującego wpływu na ceny nie ma. Tymczasem w 2022 r. zdarzały się sytuacje, kiedy na stacjach Orlenu ceny detaliczne paliw były niższe niż… ceny hurtowe, po których w Orlenie zaopatrywali się operatorzy innych sieci.

Dalsza część tekstu pod materiałem wideo

Tarcza antyinflacyjna – kto płaci mniej, a kto więcej?

Co do samej "tarczy antyinflacyjnej", to zdania co do jej skuteczności w ograniczaniu inflacji były mocno podzielone. Skorzystali z niej nabywcy detaliczni, ale już nie przedsiębiorcy, którzy mogą odliczać VAT od paliwa – bo VAT do odliczenia był niższy, a wraz z obniżką opodatkowania wzrosła cena netto paliw. I tak politycy rządowi i przedstawiciele zależnych od rządu koncernów zachwalali, że paliwo mamy znacznie tańsze niż w innych krajach Europy, a politycy opozycyjni twierdzili, że paliwo w Polsce należy do najdroższych – i też mieli rację, tyle że mówili o cenach hurtowych i cenach netto. Oczywiście to, że przedsiębiorcy muszą płacić za paliwo więcej i tak dotyka pozostałych odbiorców – usługi i towary drożeją. Państwo z jednej strony niby obniżyło podatki, ale z drugiej strony państwowe firmy paliwowe zadbały o to, żeby wpływy ze sprzedaży paliw aż tak bardzo nie spadły, mocno podwyższając ceny netto. Propagandowy majstersztyk! Rządzący mogą się pochwalić, że obniżyli podatki i utrzymali ceny paliw na relatywnie niskim poziomie. A o tym, że poziom ten mógłby być spokojnie jeszcze niższy, nikt nie musi pamiętać. A że przedsiębiorcy na obniżkach podatków nie skorzystali? Według dostępnych badań i tak nie są oni dominującą grupą w elektoracie.

Noworoczny cud na stacjach: podatki w górę, cena bez zmian

Niemniej jednak, wraz z początkiem roku – tak jak to zapowiadali przedstawiciele rządu i Orlenu, doszło do "cudu na stacjach" – mimo że wygasła jedna z tzw. rządowych tarcz i stawka podatku VAT na paliwa obniżona wcześniej do 8 proc. wróciła do pierwotnej wysokości 23 proc., wzrosły stawki opłaty paliwowej, a ceny detaliczne paliw nie drgnęły. Jak to możliwe? Choć przedstawiciele Orlenu zawsze podkreślali, że o cenach paliw decyduje rynek, to w ciągu sylwestrowo-noworocznego weekendu, kiedy giełdy i rynki były zamknięte, narodowy koncern paliwowy (choć teraz już woli być nazywany "multienergetycznym") gwałtownie obniżył ceny, schodząc z marży. W tym kontekście zabawnie wyglądają oficjalne tłumaczenia na stronach Orlenu, które mają pokazywać, że m.in. mitem jest to, że Orlen decyduje o cenach paliw w Polsce i że z tytułu wyższych cen hurtowych miał dodatkowe zyski.

Pod koniec 2022 r. mieliśmy najdroższe paliwo w Europie?

Według danych Komisji Europejskiej z 26 grudnia, 1000 litrów benzyny 95 oktanowej kosztowało w Polsce netto równowartość 965,13 euro, co było wówczas najwyższą ceną w całej Uni Europejskiej! W tym samym czasie w Austrii 1000 litrów 95-tki wyceniono na 654,26 euro, w Bułgarii na 709,85 euro, w Niemczech na 813,57 euro, a na Malcie – zaledwie 586,21 euro. Podobnie wysokie ceny paliw netto obowiązywały tylko na "bratnich" Węgrzech (929,21 euro).

Polska cena netto benzyny bezołowiowej była o ponad 20 proc. wyższa od europejskiej średniej! Polscy przedsiębiorcy płacili za paliwo najwięcej w Europie! Na dzień 26 grudnia 2022 cena netto 1000 litrów oleju napędowego w Polsce wynosiła 1219,35 euro, przy średniej europejskiej na poziomie 996,42 euro. Tyle że przez obniżone opodatkowanie ceny paliw brutto w Polsce rzeczywiście były niższe od europejskiej średniej (dla benzyny 95 oktanów – 1409,48 euro za 1000 l, przy europejskiej średnie ważonej na poziomie 1637,59 euro, dla oleju napędowego: 1652,5 do 1722,55 euro).

Cena netto w dół, cena brutto bez zmian

Jak wyglądają te dane w 2023 r.? Na czym polega "noworoczny cud paliwowy"? Według zbieranych przez Komisję Europejską danych (stan na 9 stycznia 2023), cena netto 1000 litrów benzyny bezołowiowej w Polsce gwałtownie spadła (pierwszy raz od miesięcy) to teraz już tylko 775,4 euro (przypomnijmy: przed nowym rokiem było 996,42 euro/1000 litrów), czyli jest nieco niższa od europejskiej średniej (795,71 euro/1000 l), chociaż taniej jest m.in. na Słowacji, w Austrii, Czechach, Bułgarii, Słowenii, na Litwie, we Włoszech, w Rumunii.

Polska cena netto 1000 l oleju napędowego wynosi 1002,9 euro, co jest wartością zbliżoną do europejskiej średniej. Ceny brutto paliw w Polsce rzeczywiście nadal są wyraźnie niższe, niż wynosi europejska średnia (dla benzyny 95 okt.: 1399,48 euro/1000 l do 1674 euro, dla oleju napędowego 1635,04 do 1773 euro). W większości innych krajów europejskich ceny paliw – dziwnym trafem – w drugiej połowie 2022 r. były bardziej powiązane z notowaniami ropy na światowych rynkach. W Polsce można odnieść wrażenie, że na ceny paliw wpływ mają… notowania partii politycznych.

No ale przecież na Europie świat się nie kończy, poniżej zestawienie cen paliw w najróżniejszych krajach świata. Nie dajcie sobie wcisnąć, że w Polsce jest najtaniej na świecie – na tle cen europejskich te polskie nie wyglądają źle, ale w wielu krajach paliwa są znacznie tańsze niż w Polsce.

Ceny benzyny na świecie

Ceny oleju napędowego na świecie