• Czy mieliśmy najtańsze, czy najdroższe paliwa w Europie? Obie odpowiedzi są poprawne!
  • Gwałtowna obniżka cen hurtowych paliwa miała uzasadnienie polityczne, a nie ekonomiczne
  • Na stacjach paliw w Polsce wciąż płacimy mniej niż w większości krajów UE
  • Więcej takich tekstów znajdziesz na stronie głównej Onetu

Od niespełna roku sytuację na światowych rynkach paliw trudno uznać za normalną – agresja Rosji na Ukrainę spowodowała olbrzymią destabilizację i wzrost cen. Po początkowym szoku i gigantycznych podwyżkach w pierwszej połowie roku, w drugim półroczu światowe ceny ropy zaczęły spadać, pod koniec 2022 r. baryłka ropy kosztowała już mniej-więcej tyle, na ile wyceniano ją pod koniec 2021 r.

Na polskich stacjach benzynowych wpływ spadających cen ropy na światowych rynkach widać było jednak słabo albo wcale. Ale też polski rynek paliw jest specyficzny – największym graczem, który rozdaje karty, jest PKN Orlen, czyli koncern, którego największym udziałowcem jest Skarb Państwa, i na którego działania olbrzymi wpływ mają politycy rządzących partii. Oczywiście, przedstawiciele Orlenu twierdzą, że koncern, z którego pochodzi większość paliw sprzedawanych również na stacjach innych marek, wcale decydującego wpływu na ceny nie ma. Tymczasem w 2022 r. zdarzały się sytuacje, kiedy na stacjach Orlenu ceny detaliczne paliw były niższe niż… ceny hurtowe, po których w Orlenie zaopatrywali się operatorzy innych sieci.

Dalsza część tekstu pod materiałem wideo

Tarcza antyinflacyjna – kto płaci mniej, a kto więcej?

Co do samej "tarczy antyinflacyjnej", to zdania co do jej skuteczności w ograniczaniu inflacji były mocno podzielone. Skorzystali z niej nabywcy detaliczni, ale już nie przedsiębiorcy, którzy mogą odliczać VAT od paliwa – bo VAT do odliczenia był niższy, a wraz z obniżką opodatkowania wzrosła cena netto paliw. I tak politycy rządowi i przedstawiciele zależnych od rządu koncernów zachwalali, że paliwo mamy znacznie tańsze niż w innych krajach Europy, a politycy opozycyjni twierdzili, że paliwo w Polsce należy do najdroższych – i też mieli rację, tyle że mówili o cenach hurtowych i cenach netto. Oczywiście to, że przedsiębiorcy muszą płacić za paliwo więcej i tak dotyka pozostałych odbiorców – usługi i towary drożeją. Państwo z jednej strony niby obniżyło podatki, ale z drugiej strony państwowe firmy paliwowe zadbały o to, żeby wpływy ze sprzedaży paliw aż tak bardzo nie spadły, mocno podwyższając ceny netto. Propagandowy majstersztyk! Rządzący mogą się pochwalić, że obniżyli podatki i utrzymali ceny paliw na relatywnie niskim poziomie. A o tym, że poziom ten mógłby być spokojnie jeszcze niższy, nikt nie musi pamiętać. A że przedsiębiorcy na obniżkach podatków nie skorzystali? Według dostępnych badań i tak nie są oni dominującą grupą w elektoracie.

Noworoczny cud na stacjach: podatki w górę, cena bez zmian

Niemniej jednak, wraz z początkiem roku – tak jak to zapowiadali przedstawiciele rządu i Orlenu, doszło do "cudu na stacjach" – mimo że wygasła jedna z tzw. rządowych tarcz i stawka podatku VAT na paliwa obniżona wcześniej do 8 proc. wróciła do pierwotnej wysokości 23 proc., wzrosły stawki opłaty paliwowej, a ceny detaliczne paliw nie drgnęły. Jak to możliwe? Choć przedstawiciele Orlenu zawsze podkreślali, że o cenach paliw decyduje rynek, to w ciągu sylwestrowo-noworocznego weekendu, kiedy giełdy i rynki były zamknięte, narodowy koncern paliwowy (choć teraz już woli być nazywany "multienergetycznym") gwałtownie obniżył ceny, schodząc z marży. W tym kontekście zabawnie wyglądają oficjalne tłumaczenia na stronach Orlenu, które mają pokazywać, że m.in. mitem jest to, że Orlen decyduje o cenach paliw w Polsce i że z tytułu wyższych cen hurtowych miał dodatkowe zyski.

Pod koniec 2022 r. mieliśmy najdroższe paliwo w Europie?

Według danych Komisji Europejskiej z 26 grudnia, 1000 litrów benzyny 95 oktanowej kosztowało w Polsce netto równowartość 965,13 euro, co było wówczas najwyższą ceną w całej Uni Europejskiej! W tym samym czasie w Austrii 1000 litrów 95-tki wyceniono na 654,26 euro, w Bułgarii na 709,85 euro, w Niemczech na 813,57 euro, a na Malcie – zaledwie 586,21 euro. Podobnie wysokie ceny paliw netto obowiązywały tylko na "bratnich" Węgrzech (929,21 euro).

Polska cena netto benzyny bezołowiowej była o ponad 20 proc. wyższa od europejskiej średniej! Polscy przedsiębiorcy płacili za paliwo najwięcej w Europie! Na dzień 26 grudnia 2022 cena netto 1000 litrów oleju napędowego w Polsce wynosiła 1219,35 euro, przy średniej europejskiej na poziomie 996,42 euro. Tyle że przez obniżone opodatkowanie ceny paliw brutto w Polsce rzeczywiście były niższe od europejskiej średniej (dla benzyny 95 oktanów – 1409,48 euro za 1000 l, przy europejskiej średnie ważonej na poziomie 1637,59 euro, dla oleju napędowego: 1652,5 do 1722,55 euro).

Cena netto w dół, cena brutto bez zmian

Jak wyglądają te dane w 2023 r.? Na czym polega "noworoczny cud paliwowy"? Według zbieranych przez Komisję Europejską danych (stan na 9 stycznia 2023), cena netto 1000 litrów benzyny bezołowiowej w Polsce gwałtownie spadła (pierwszy raz od miesięcy) to teraz już tylko 775,4 euro (przypomnijmy: przed nowym rokiem było 996,42 euro/1000 litrów), czyli jest nieco niższa od europejskiej średniej (795,71 euro/1000 l), chociaż taniej jest m.in. na Słowacji, w Austrii, Czechach, Bułgarii, Słowenii, na Litwie, we Włoszech, w Rumunii.

Polska cena netto 1000 l oleju napędowego wynosi 1002,9 euro, co jest wartością zbliżoną do europejskiej średniej. Ceny brutto paliw w Polsce rzeczywiście nadal są wyraźnie niższe, niż wynosi europejska średnia (dla benzyny 95 okt.: 1399,48 euro/1000 l do 1674 euro, dla oleju napędowego 1635,04 do 1773 euro). W większości innych krajów europejskich ceny paliw – dziwnym trafem – w drugiej połowie 2022 r. były bardziej powiązane z notowaniami ropy na światowych rynkach. W Polsce można odnieść wrażenie, że na ceny paliw wpływ mają… notowania partii politycznych.

No ale przecież na Europie świat się nie kończy, poniżej zestawienie cen paliw w najróżniejszych krajach świata. Nie dajcie sobie wcisnąć, że w Polsce jest najtaniej na świecie – na tle cen europejskich te polskie nie wyglądają źle, ale w wielu krajach paliwa są znacznie tańsze niż w Polsce.

Ceny benzyny na świecie

Ceny benzyny bezołowiowej
Kraj Cena paliwa w złotych za litr
Wenezuela 0,069
Libia 0,137
Iran  0,233
Angola  1,384
Algieria 1,471
Kuwejt 1,499
Egipt 1,583
Turkmenistan  1,87
Nigeria  1,945
Kazachstan 1,987
Malezja 2,064
Irak 2,236
Bahrain  2,311
Boliwia 2,356
Kolumbia 2,485
Katar 2,513
Azerbejdżan 2,563
Arabia Saudyjska 2,702
Oman 2,704
Ekwador 2,762
Zjednoczone Emiraty Arabskie 3,167
Rosja 3,27
Tunezja 3,598
Afganistan 3,652
Pakistan 4,091
Argentyna 4,141
USA 4,166
Vietnam 4,24
Białoruś 4,242
Brazylia 4,304
Uzbekistan  4,31
Taiwan 4,404
Haiti  4,428
Liban 4,501
Maldiwy 4,518
Kamerun 4,528
Sudan  4,673
Zimbabwe 4,705
Turcja 4,729
Korea Płd 4,763
Gruzja 4,989
Australia 5,113
Liberia  5,188
Tanzania* 5,25
Chiny 5,265
Kanada* 5,41
Kuba 5,489
Japonia 5,558
Indie 5,567
Tailandia 5,723
Ukraina 6,005
Słowenia 6,054
Rumunia 6,099
Bulgaria 6,12
Cypr 6,435
Mongolia  6,473
Polska 6,56
Czarnogóra 6,628
Chorwacja 6,675
Litwa 6,905
Serbia 7,011
Andora 7,074
Czechy 7,1
Albania  7,149
Słowacja 7,159
Luxemburg 7,258
Irlandia 7,301
Austria 7,366
Łotwa 7,563
Węgry 7,604
Hiszpania 7,623
Portugalia 7,859
Wielka Brytania 7,965
Liechtenstein  7,999
Estonia 8,174
Niemcy 8,212
Szwecja 8,306
Szwajcaria 8,362
Holandia 8,485
Włochy 8,522
Singapur 8,622
Francja 8,624
Belgia 8,63
Finlandia 8,687
Grecja 8,729
Syria  8,901
Izrael 9,151
Monaco  9,307
Dania 9,327
Norwegia 9,659
Islandia 9,804
Hong Kong 12,867

Ceny oleju napędowego na świecie

Ceny oleju napędowego na świecie
Kraj Cena w złotych za litr
Iran  0,047
Wenezuela 0,069
Libia 0,137
Arabia Saudyjska 0,87
Algieria 0,928
Egipt 1,068
Kuwejt 1,641
Turkmenistan  1,683
Azerbejdżan 2,05
Malezja 2,165
Kolumbia 2,216
Kazachstan 2,251
Boliwia 2,343
Katar 2,453
Oman 2,919
Tunezja 3,142
Rosja 3,687
Zjednoczone Emiraty Arabskie 3,902
Tajwan 4,001
Wietnam 4,061
Gabon  4,205
Białoruś 4,242
Pakistan 4,339
Afganistan 4,43
Kuba 4,574
Tailandia 4,635
Syria 4,644
Panama 4,647
Chiny 4,683
Argentyna 4,683
Indonezja 4,846
Japonia 4,847
Liban 4,852
Uzbekistan  4,863
Sudan  4,974
Indie 4,995
Korea płd. 5,158
USA 5,206
Turcja 5,368
Liberia  5,404
Senegal  5,432
Etiopia 5,465
Meksyk 5,512
Brazylia 5,526
Malta 5,688
Nepal 5,723
Peru 5,727
Australia 5,752
Botswana  5,85
Guinea  5,957
RPA 5,961
Nowa Zelandia 6,035
Maroco 6,14
Gruzja 6,184
Zambia 6,227
Macedonia 6,238
Kanada 6,311
Mongolia  6,367
Chile 6,421
Ukraina 6,438
Urugwaj 6,473
Bułgaria 6,895
Czarnogóra 6,91
Bośnia & Hercegowina 6,955
Słowenia 6,971
Rumunia 7,25
Czechy 7,326
Cypr 7,394
Słowacja 7,573
Portugalia 7,573
Chorwacja 7,615
Polska 7,68
Luxemburg 7,747
Litwa 7,751
Nigeria  7,769
Irlandia 7,851
Hiszpania 7,878
Łotwa 7,949
Albania  8,038
Austria 8,179
Serbia 8,213
Węgry 8,303
Estonia 8,315
Holandia 8,339
Grecja 8,381
Singapur 8,434
Belgia 8,438
Niemcy 8,654
Liechtenstein  8,662
Izrael 8,694
Włochy 8,757
Francja 8,928
Wielka Brytania 9,188
Dania 9,201
Finlandia 9,552
Szwajcaria 9,605
Norwegia 9,685
Islandia 10,082
Szwecja 10,228
Hong Kong 11,591
Na podstawie globalpetrolprices.com