Czy system dopłat zadziałał?

W 27 krajach członkowskich, w okresie styczeń-październik 2009 liczba nowych rejestracji wzrosła o 6% w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Wzrost ten nie należy do najwyższych, jako że w tym czasie większość krajów była dotknięta skutkami kryzysu.

Podczas gdy w styczniu 2009 liczba nowych rejestracji spadła o 27% i o 17% w pierwszym kwartale, sytuacja na rynku widocznie się poprawiła wraz z wystąpieniem większości krajów członkowskich o wprowadzenie systemu dopłat: począwszy od czerwca rejestracje samochodów osobowych zaczęły wzrastać i tak w październiku było ich o 11% więcej niż rok wcześniej.

Wpływ dopłat na rynek motoryzacyjny jest jeszcze bardziej widoczny, jeżeli weźmiemy pod uwagę sytuację w poszczególnych krajach. Analiza taka wskazuje, że trzy kraje członkowskie odnotowały wzrost nowych rejestracji w okresie styczeń-październik 2009. Są to Niemcy (+26%) i Francja (+4%) oraz Austria z wynikiem (+6%). Kraje te zdecydowały się na szybką wypłatę dofinansowania na odpowiednio wysokim poziomie.

Podczas gdy Włochy zarejestrowały nieznaczny 4% spadek nowych rejestracji, jednak inne kraje takie jak Hiszpania i Wielka Brytania, gdzie wprowadzono system dopłat z pewnym opóźnieniem, wciąż doświadczały znaczącego spadku w ostatnim roku (odpowiednio: -24% i -12%), jednak już w październiku odnotowano tam wzrost (odpowiednio +26% i +31%).

Słowacja z wynikiem +13% jest jedynym krajem Europy Środkowowschodniej, która może pochwalić się tak znaczącym wzrostem nowych rejestracji.

Ocenia się, że w tym okresie około 35% nowych rejestracji w Niemczech (1,4 mln samochodów) oraz 20%-25% wszystkich rejestracji we Francji (550 000 sztuk) i aż 70% w Wielkiej Brytanii, zostało dokonanych w efekcie korzyści wynikających z opłaty za złomowanie starego pojazdu. We Włoszech odsetek ten wyniósł 40% (472 000 sztuk) na koniec sierpnia.

Sytuacja w krajach, które nie wprowadziły systemu dopłat, przedstawia się znacznie gorzej. W Belgii, Irlandii, krajach nadbałtyckich oraz w większości krajów Europy Środkowowschodniej liczba nowych rejestracji spadła od 14% (Belgia) do 80% na Łotwie w okresie styczeń-październik.

Wyraźne przesunięcie w kierunku popytu na małe samochody

System dopłat, połączony częstokroć z wprowadzeniem podatku uzależnionego od poziomu emisji CO2, wyraźnie przyczynił się do zwiększonego popytu na małe samochody z segmentu A, B lub C.

Zjawisko to szczególnie wyraźnie obserwujemy w Niemczech, gdzie aż 84% dopłat z tytułu złomowania starego pojazdu zostało przeznaczonych na kupno samochodu z segmentu A, B, C. Podobnie jest w Wielkiej Brytanii, gdzie 76% samochodów nabytych w systemie dopłat to modele sklasyfikowane jako mini lub supermini.

We Francji, Hiszpanii i Włoszech również obserwujemy tę tendencję, jednakże z uwagi na fakt, że samochody z segmentów A, B, C od dawna są tam znacznie bardziej popularne, efekt rynkowy jest mniej widoczny.

Rynek niemiecki odnotował ponadto zdecydowane przesunięcie w kierunku zwiększonego popytu na pojazdy nabywane przez klientów indywidualnych (tylko ci bowiem są objęci programem dopłat). I tak sprzedaż do klientów indywidualnych zwiększyła się o 100%, natomiast zamówienia do firm spadły o 25%.

W sumie, w 2009 roku sprzedaż do klientów indywidualnych została zdominowana przez samochody z segmentu A/B/C i wyniosła 680 000 pojazdów (250% więcej w porównaniu z rokiem ubiegłym).

Spadek zainteresowania silnikami Diesla

Wprowadzenie systemu dopłat pociągnęło za sobą znacznie mniejsze zainteresowanie pojazdami z silnikami Diesla. Tendencja ta znów najwyraźniej widoczna jest w Niemczech, gdzie udział tych samochodów wśród nowych rejestracji spadł z 45% w 2008 do 30% w 2009. W przypadku sprzedaży do firm udział diesli w rynku utrzymuje się na względnie stałym poziomie, jeżeli jednak chodzi o klientów indywidualnych, popyt na te samochody spadł o 16% i wyniósł zaledwie 10% udziału w rynku.

We Francji udział diesli spadł z 77% w roku 2008 do 71% w 2009. We Włoszech natomiast zarówno pojazdy z silnikami Diesla, jak i spalinowe ustąpiły miejsca pojazdom o alternatywnych źródłach napędu. I tak udział pojazdów o napędzie CNG i LPG wzrósł wśród nowych rejestracji z 6,5% w 2008 do 19% obecnie.

Poważne obniżenie średniej emisji CO2

W systemie dopłat powiązanym z wprowadzeniem podatku uzależnionego od emisji CO2 obserwujemy bardzo znaczące obniżenie średniej emisji wśród nowo zarejestrowanych pojazdów. W Niemczech spadła ona ze 166 g/km w 2008 roku do 155 g/km w 2009. Średni poziom emisji wyniósł w tych samochodach 142 g/km.

W Wielkiej Brytanii, średnia emisja wśród pojazdów nabywanych w systemie dopłat wyniosła 132g/km i była o 13,5% niższa niż w okresie nie objętym programem, a we Włoszech średnia ta spadła o 7 g/km.

System dopłat może się sam finansować

Podczas gdy niektóre rządy odrzucają system dopłat ze względów budżetowych, doświadczenie krajów, które się zdecydowały na jego wprowadzenie pokazuje, że może być on całkowicie samofinansujący się.

W Hiszpanii na przykład szacuje się, że przy tak dynamicznym wzroście sprzedaży nowych samochodów wpływy z VAT oraz innych opłat uiszczanych przy zakupie nowego pojazdu są w stanie zapewnić zysk netto w wysokości 25 mln euro dla rządu oraz 15 mln dla samorządów lokalnych. W Słowacji spodziewane korzyści budżetowe netto wyniosą 22 mln euro.

Polska

W styczniu polski rząd przedstawił projekt wprowadzenia systemu dopłat. Niestety, pomimo korzyści, które system ten mógł przynieść: odnowienie parku samochodowego (średnia wieku pojazdu w naszym kraju wynosi 15 lat), poprawa bezpieczeństwa na drogach ochrona środowiska (redukcja emisji CO2) oraz - co ilustruje przykład innych krajów - zwiększenie wpływów budżetowych, projekt nie został wprowadzony w życie.

"Ponieważ jeszcze wciąż są szanse na wprowadzenie zmian warto, aby rząd ponownie rozważył wprowadzenie systemu dopłat do zakupu nowych samochodów przy jednoczesnym złomowaniu starego pojazdu" - podkreślają przedstawiciele Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego.