Jak wybrać wyrzynarkę i co z nią zrobić?

Wyrzynarka długa czy krótka?

W przypadku narzędzi amatorskich wyrzynarka to wyrzynarka – urządzenie do obsługi jednoręcznej. Producenci narzędzi profesjonalnych mają zwykle w ofercie dwa typy wyrzynarek (w praktyce podobne mechanizmy pakowane są w różne obudowy): krótkie i wysokie (jednoręczne) i długie (dwuręczne). Tną tak samo, a różnica polega na tym, iż wyrzynarką dwuręczną wygodniej wycina się krótkie, ale skomplikowane wzory; wyrzynarką jednoręczną łatwiej wykonuje się długie cięcia, łatwiej też utrzymać linię prostą. Niektórzy zawodowcy kupują dwie wyrzynarki – długą i krótką. W ręku amatora bez specyficznych oczekiwań lepiej sprawdzi się klasyczna, najbardziej popularna wyrzynarka jednoręczna (krótka).

Wyrzynarka z podcinaniem

Najprostsze wyrzynarki wykonują ostrzem tylko ruch góra-dół, wiele urządzeń ma jednak 3-4 stopniowy regulator, który sprawia, że ostrze może wykonywać także ruch orbitalny – jest „wyrzucane” do przodu – ta funkcja bywa nazywana „podcinaniem”. Ruch orbitalny ostrza przyspiesza cięcie grubych materiałów, ale też pogarsza „czystość” cięcia, może powodować wyrywanie delikatnych powierzchni. W każdym razie dobra wyrzynarka taką funkcję ma.

Akcesoria

Wyrzynarki profesjonalne wyposażane są w plastikowe lub gumowe nakładki zapobiegające rysowaniu powierzchni, mogą też mieć wkładki poprawiające „czystość” cięcia (ważne np. podczas wycinania otworów w płytach laminowanych). Niektóre wyrzynarki mają adaptery do odsysania pyłu odkurzaczem (a produkują naprawdę dużo pyłu i wiórów!), oraz prowadnice.

Co wyrzynarka powinna mieć?

Oświetlenie linii cięcia oraz funkcję przedmuchiwania jej – jeśli zależy ci na precyzji wycięć, są to rzeczy absolutnie niezbędne! Niepotrzebne są natomiast znaczniki laserowe – w praktyce najczęściej tnie się wyrzynarką po wyrysowanych liniach – jeśli widzisz ostrze i masz dobrze przedmuchaną i oczyszczoną linię cięcia, jeśli wyrzynarka ma rodzaj „celownika” – to wystarczy. Jeśli musisz za pomocą wyrzynarki przeciąć prosto duży element, np. płytę MDF albo sklejkę, potrzebujesz długi i równy kawałek deski albo długą poziomicę oraz dwa ściski stolarskie – taki zestaw działa jak precyzyjna prowadnica i sprawdza się lepiej niż ogranicznik dołożony do wyrzynarki przez producenta.

Ważne funkcje wyrzynarki:

• beznarzędziowa wymiana brzeszczotów – nic nie musisz odkręcać, zwalniasz zapadkę i wyjmujesz ostrze, wkładasz nowe
• beznarzędziowa regulacja kąta pochylenia stopy – brzeszczot można zwykle prowadzić pod kątem do 45 stopni, choć precyzyjna praca w takim trybie wymaga wielkiej wprawy

Jak ciąć czysto i ładnie?

Profesjonalna wyrzynarka jest bardzo łatwa w obsłudze – jeśli nie spieszysz się, możesz precyzyjnie wyciąć właściwie dowolny wzór, nauczysz się szybko. Ważny jest brak luzów w mocowaniu brzeszczotu – czyli dobra jakość tego narzędzia. Gorzej z wyrywaniem materiału – tu o sukcesie decyduje właściwy dobór brzeszczotu i właściwe ustawienie ruchu brzeszczotu. Rządzi tym kilka zasad:

• jeśli zależy ci na precyzyjnym cięciu i nienaruszonej powierzchni materiału wzdłuż linii cięcia, wyłącz oscylację – niech ostrze pracuje tylko góra-dół
• dociskaj pewnie wyrzynarkę co przecinanej powierzchni – jeśli pozwolisz jej skakać, poszarpie materiał, możesz też zgiąć brzeszczot
• do różnych powierzchni oferowane są dwa typy brzeszczotów: „clean cut” do czystego cięcia bez zadzierania powierzchni oraz „fast cut” do szybkiego cięcia – gdy jakość nie ma znaczenia. Albo szybko, albo ładnie, albo-albo!
• Każdy materiał ma dwie strony, z czego jedna często po zamontowaniu jest niewidoczna. Z kolei brzeszczoty (do drewna, do płyt laminatowych i in.) mogą mieć zęby skierowane do góry albo do dołu. Brzeszczot, który po zamontowaniu w wyrzynarce ma zęby skierowane do góry, bardziej niszczy materiał od spodu, jeśli ma zęby skierowane do dołu – odwrotnie. Zawsze jakość cięcia warto przetestować na niepotrzebnym kawałku materiału.

Wyrzynarka droga czy tania?

O ile dobra wyrzynarka akumulatorowa z zestawem zasilającym (baterie i ładowarka) to wydatek nawet ponad 1500 zł (są i tańsze, ale zwykle mają jakieś braki), to w przypadku wyrzynarek sieciowych narzędzia dobrych marek zaczynają się od ok. 250 zł, za 350-450 zł można już kupić narzędzie dobrze wyposażone i o wysokiej mocy. Jeśli chcecie „po prostu wyrzynarkę”, na jej kupno wystarczy 80 zł. Jeśli korzystacie już z systemowych narzędzi akumulatorowych i macie baterię, warto kupić za kilkaset zł dobrą wyrzynarkę – bez kabla jest o wiele wygodniej. Jeśli jednak zależy wam na jakości i precyzyjnym wycinaniu otworów, nie macie baterii, a budżet jest ograniczony, w grę wchodzą tylko wyrzynarki z kablem.

Co do różnic pomiędzy sprzętem amatorskim a profesjonalnym, to podstawowa jest taka, iż sprzętem profesjonalnym pracuje się łatwo i precyzyjnie, jego brzeszczot porusza się na sztywnej, dobrze ułożyskowanej rolce. Najtańsze amatorskie wyrzynarki nadają się raczej „po prostu do przecinania”, zaś brzeszczot lata (jeśli nie od razu, to po krótkim „przebiegu”) na wszystkie strony tak, że nie sposób trafić nim w linię cięcia. Ale – tak jak wspomniano na początku – przy okazjonalnym użyciu nie ma to dużego znaczenia.