Różnica pomiędzy wkrętarką i zakrętarką widoczna jest na pierwszy rzut oka: inny jest element mocujący końcówkę narzędziową (wiertło, uchwyt do końcówek wkrętakowych, uchwyt z nasadką do odkręcania śrub). W zakrętarce nie jest to, tak jak w typowej wkrętarce, uchwyt zaciskowy, tylko najczęściej 6-kątne gniazdo w standardzie 1/4 cala z blokadą. Do takiego uchwytu pasują różne wiertła (ale nie z trzonkiem cylindrycznym, lecz właśnie 6-katnym), nasadki do odkręcania śrub, bity różnej długości, przejściówki pozwalające zamontować choćby dużą nasadkę do odkręcania kół. Nie ma sprzęgła z regulacją momentu dokręcania jak we wkrętarce.
Zakrętarka udarowa: jak to działa?
W pewnych sytuacjach zakrętarka zastępuje wkrętarkę. Różnice? zakrętarka oszczędza rękę, przeciążenia bierze na siebie, ale pracuje bardzo głośnoŻródło: Auto Świat / Maciej Brzeziński
Gdy naciskamy włącznik zakrętarki udarowej (w większości urządzeń włącznik jest jednocześnie potencjometrem regulacji prędkości), bez obciążenia uchwyt narzędzia kręci się dokładnie tak samo jak w wiertarce. Jednak urządzenie zachowuje się zupełnie inaczej, natrafiając na opór: we wkrętarce powyżej ustawionego oporu zaczyna działać sprzęgło, które „odcina” moment skręcający; w zakrętarce uruchamia się udar, który dokręca śrubę (albo wkręca oporne wiertło) udarowym ruchem obrotowym. Ważna rzecz: udar w zakrętarce nie jest udarem wzdłużnym, służącym do wbijania się w beton – jest to udar „obrotowy”, służący do wkręcania – tak jakbyś klucz płaski pobijał młotkiem, by pokonać opór zapieczonej śruby albo by ją dokręcić.
Zakrętarka udarowa: jak działa w praktyce?
Zakrętarka udarowa doskonale uzupełnia wiertarko wkrętarkę: gdy długą i oporną śrubę wkręcasz wkrętarką, urządzenie o wysokim momencie niemal wyłamuje ci rękę – przekładnia tego narzędzia działa tak, że głowica jest przed osiągnięciem maksymalnego momentu prawie nie do zatrzymania (albo zupełnie nie do zatrzymania – zależy to od mocy wkrętarki). Trzeba mocno trzymać narzędzie, często niezbędny (w przypadku mocno obciążonych narzędzi o dużej mocy) jest specjalny uchwyt boczny. W zakrętarce inaczej: urządzenie, wkręcając długą i oporną śrubę czy wkręt głośno terkocze (hałas jest naprawdę dokuczliwy), ale przeciążenia boczne są niemal nieodczuwalne! Jest to więc idealne narzędzie do prac ciesielskich, gdy np. wiercimy w litym drewnie świdrami samociągnącymi (duży opór) albo wkręcamy długie wkręty ciesielskie. Zakrętarki udarowe nadają się też do użycia z małymi wiertłami, choćby do metalu. Ponieważ zakrętarka może nie tylko wkręcać, ale też odkręcać, doskonale sprawdza się przy pracach mechanicznych, gdy np. trzeba odkręcić oporną, zardzewiałą śrubę zawieszenia.
I jeszcze jedna różnica: zakrętarka, ponieważ nie ma uchwytu zaciskowego ze sprzęgłem, jet krótsza od wkrętarki właśnie o ten element. Czasem ma to znaczenie, gdy brakuje przestrzeni, by zmieścić się dużym narzędziem.
Reasumując: ilekroć mamy do wkręcenia długie wkręty np. w drewno, czasem, by uniknąć kontuzji, lepiej wykorzystać zakrętarkę niż wkrętarkę. Z drugiej strony przy bardzo delikatnych materiałach bezpieczniej użyć wkrętarki, w której moment dokręcania łatwiej jest kontrolować. Jeśli chodzi o odkręcanie zapieczonych śrub, wkrętarka się nie nadaje, a zakrętarka – jak najbardziej. Gdy chcemy wiercić precyzyjne otwory, przewagę ma wiertarko-wkrętarka, gdyż stabilniej niż zakrętarka trzyma wiertło. Uchwyt zakrętarki zawsze ma pewien luz boczny – nie przeszkadza on, gdy liczy się szybkość pracy, a precyzja ma znaczenie drugorzędne, jednak przy precyzyjnych pracach utrudnia osiągnięcie zamierzonego efektu. Czy wiecie już, dlaczego wiele firm oferuje zestawy złożone z wiertarki i wkrętarki oraz baterii kompatybilnych z jednym i drugim narzędziem?
Zakrętarka udarowa: czym różni się od klucza udarowego?
Po lewej: typowa zakrętarka z gniazdem sześciokątnym 1/4, po prawej – analogiczna zakrętarka z uchwytem 1/2 kwadrat. Najczęściej „kwadrat” spotyka się jednak w dużych kluczach udarowychŻródło: Auto Świat / Maciej Brzeziński
Zasada działania zakrętarki udarowej jest taka sama jak klucza udarowego – to w sumie podobne narzędzie, tylko mniejsze, z niższym momentem dokręcania. Umownie przyjmuje się, że narzędzie tego typu nazywamy kluczem udarowym, gdy ma ono uchwyt na końcówki typu kwadrat w standardzie 1/2 cala lub większy, zaś zakrętarka ma uchwyt (gniazdo) 6-kątne w standardzie 14 cala. To jednak nie do końca precyzyjny podział, bo niektórzy producenci oferują małe zakrętarki z różnymi głowicami – do wyboru kwadrat ½ cala albo sześciokąt ¼.
Zakrętarka udarowa: co może mieć i jak wybrać najlepszą?
Jeśli chodzi o rozmiar i masę narzędzia, to większość zakrętarek (zwłaszcza tzw. markowych) to narzędzia bardzo kompaktowe – małe i poręczne. Nie ma przy tym większego znaczenia, czy mówimy o sprzęcie na baterie 10,8 V czy 18,0 V. Są natomiast różnice w uzyskiwanym momencie dokręcania – mniejsze zakrętarki (10,8/12 V) osiągają moment rzędu 100-120 Nm, większe nawet 150-225 Nm. Wartość rzędu 225 Nm można uznać za skrajnie wysoką – to mniej więcej granica wytrzymałości dobrych akcesoriów (wierteł, przejściówek, nasadek, przedłużek) pasujących do gniazda sześciokątnego (hex) 1/4 cala. Wadą najtańszych zakrętarek udarowych np. z dyskontów nie są nawet słabe osiągi (nie są też one imponujące), ale rozmiary i masa tych narzędzi: niektóre są dwa razy większe i cięższe od profesjonalnej konkurencji! To dużo zmienia – narzędzie jest nieporęczne, a w wielu ciasnych przestrzeniach okazuje się po prostu bezużyteczne. Jeśli chodzi o wytrzymałość, to problem pojawia się przy wkręcaniu wielu wkrętów ciesielskich jeden za drugim: głowica zakrętarki robi się dość szybko gorąca i słabe narzędzie może się zepsuć. Z drugiej strony przy pojedynczych odkręcanych czy zakręcanych elementach nie ma to znaczenia.
Elektroniczna regulacja charakterystyki pracy zakrętarki – opcja dostępna w droższych modelach o dużej mocyŻródło: Auto Świat / Maciej Brzeziński
Najlepsza zakrętarka? Mała i mocna, ale... bardzo mocna zakrętarka sprawdzi się tylko pod warunkiem, że wysokiemu momentowi dokręcającemu i zrywającemu towarzyszy regulacja mocy. Zakrętarka bez regulacji mocy nie powinna być zbyt mocna – 150-170 Nm to graniczna wartość. Jeśli zakrętarka ma mieć powyżej 200 Nm, powinna mieć regulację szybkości/momentu dokręcania, czyni ją to narzędziem bardziej wszechstronnym. Niektóre tego typu elektronarzędzia mają też „inteligentne” tryby pracy, które wyłączają sprzęt po napotkaniu wysokiego oporu – dzięki temu można np. wkręcać blachowkręty nie tylko szybko, lecz także bez ryzyka zrywania ich.
Tyle, że sprzęt z takimi systemami jest drogi, zaś podstawowe – i mimo wszystko bardzo użyteczne zakrętarki o nieco mniejszej mocy – znacznie tańsze.
