- Elektrycznie sterowany hamulec postojowy jest wygodniejszy w użyciu i poprawia bezpieczeństwo
- W autach wyposażonych w układy EPB konstruktorzy mogą łatwiej rozplanować przestrzeń w kabinie
- Do napraw układu niezbędne są specjalne narzędzia, m.in. komputer diagnostyczny lub urządzenie serwisowe do obsługi hamulców
Elektryczny hamulec postojowy (EPB – Electric Parking Brake) to jedno z rozwiązań, bez których nie sposób wyobrazić sobie nowoczesnego auta. Odzwyczajenie się od charakterystycznej dźwigni hamulca ręcznego zajmującej najczęściej miejsce na tunelu środkowym przychodzi kierowcom bardzo łatwo. Firma ZF, będąca jednym z pionierów tej technologii, od 2001 roku dostarczyła na rynek ponad 75 mln zestawów, w które wyposażono auta wielu marek. Skąd bierze się wciąż rosnąca popularność tego rozwiązania? Ma ono niezaprzeczalne zalety nie tylko dla kierowców, ale i dla producentów i konstruktorów aut.
Co dzięki EPB zyskują kierowcy?
To oczywiste: wygodę i bezpieczeństwo. Ręczny hamulec postojowy trzeba samodzielnie zaciągać po zatrzymaniu auta – bardzo wielu kierowców z roztargnienia lub lenistwa nie robi tego wcale lub tylko sporadycznie – jeżeli samochód zostanie na „luzie” lub na wysokim biegu, z łatwością może się wtedy stoczyć. Dla wielu kierowców istotnym problemem było też zwalnianie zaciągniętego „ręcznego” – wysoko zaciągnięta dźwignia z zapadką często wymaga znacznie większej siły przy zwalnianiu niż przy uruchamianiu hamulca. Przez to np. Kobiety często celowo nie uruchamiają hamulca postojowego lub zaciągają go jedynie lekko, a przez to nieskutecznie. Takich problemów nie ma w przypadku hamulca sterowanego elektrycznie. Może on być uruchamiany zarówno automatycznie, po wyłączeniu silnika, jak i na życzenie kierowcy – wystarczy nacisnąć przycisk. Tak samo jest z jego zwalnianiem – w zależności od konfiguracji systemu lub wybranej funkcji, hamulec może być zwalniany automatycznie przy (celowym) ruszaniu z miejsca, lub też manualnie, ale zupełnie bez wysiłku, używając do przycisku.
Dodatkowe funkcje układu
Auto wyposażone w EPB może mieć funkcję „Auto hold” - uruchamiającą hamulec postojowy przy każdym zatrzymaniu, np. na światłach, zapobiegającą toczeniu się pojazdu (co jest szczególnie wygodne w autach wyposażonych w automatyczną skrzynię biegów, które po zatrzymaniu pojazdu i puszczeniu hamulca zaczynają „pełzać”) oraz funkcję „Hill Hold”, ułatwiającą ruszanie pod górę.
Również w sytuacjach awaryjnych użycie hamulca postojowego w razie awarii czy niemożliwości użycia hamulca roboczego układ EPB jest wygodniejszy (bo wymaga mniejszej siły) i bezpieczniejszy od hamulca sterowanego dźwignią (m.in. dlatego, że dopóki auto jedzie z większą prędkością hamulce nie są blokowane na stałe, tylko wyłączają się po puszczeniu przycisku, może też działać na wszystkie koła auta, z zachowaniem funkcji ABS/ESP, podczas gdy klasyczny „ręczny” blokuje koła jednej osi, uniemożliwiając kierowanie podczas hamowania).
Jakie korzyści EPB zapewnia konstruktorom i producentom aut?
Przede wszystkim pozwala na łatwiejsze i swobodniejsze rozplanowanie wnętrza pojazdu i wygospodarowanie w nim dodatkowej przestrzeni. W miejscu, w którym w aucie z klasycznym hamulcem ręcznym z reguły znajdowała się jego dźwignia, w pojeździe wyposażonym w EPB można wygospodarować przestronniejszy schowek, a w przypadku np. aut elektrycznych czy hybrydowych – również przestrzeń na dodatkowe akumulatory czy elektronikę. Komponenty systemu EPB mogą też ważyć mniej od mechanizmu uruchamiania „ręcznego”.
Różne rodzaje systemów EPB
Systemy EPB mogą mieć różne rozwiązania techniczne – od prostej adaptacji polegającej na dołożeniu mechanizmu, który za kierowcę, za pośrednictwem linek zaciąga hamulec, aż po zaawansowane systemy ze specjalnymi silniczkami w zaciskach. Pierwsze z tych rozwiązań może być łatwo stosowane w modelach, w których EPB jest wyposażeniem opcjonalnym, ale nie dają korzyści w postaci mniejszej wagi komponentów, a na mechanizmy wykonawcze trzeba wygospodarować dodatkowe miejsce. Zaletą tego systemu jest też możliwość zastosowania go w autach, które są wyposażone w hamulce bębnowe na tylnej osi.
System wprowadzony przez firmę TRW należącą do grupy ZF wykorzystuje niewielkie silniki wraz z przekładniami, zintegrowane z zaciskami hamulców tarczowych – to rozwiązanie, które nie zajmuje dodatkowego miejsca w aucie i pozwala na znaczną oszczędność masy. Dodatkowo sterowany elektronicznie silniczek zastępuje czujnik zużycia klocka hamulcowego – informacja o tym, jak daleko musi zostać wysunięty tłoczek, żeby klocek sięgnął do tarczy, jest przekazywana do sterownika i pozwala na precyzyjne określenie stopnia zużycia podzespołów. Niedawno też wprowadzono rozwiązanie, które pozwala na stosowanie takiego typu EPB także w małych i tanich autach, które mają hamulce bębnowe osi tylnej – silniki poruszające tłoczki zamontowane są po prostu w zaciskach przy osi przedniej, hamulec postojowy blokuje przednie koła. Zaprezentowany w marcu 2020 roku system to pierwsze takie rozwiązanie na rynku. Wszystko wskazuje więc na to, że nawet w małych autach już wkrótce na dobre pożegnamy się z klasycznym „ręcznym”.
Obsługa elektrycznego hamulca postojowego (EPB) – nie dla majsterkowicza
Jeszcze nie tak dawno temu wielu mechaników traktowało system EPB jako poważne utrudnienie przy obsłudze auta. Do wykonania rutynowych czynności serwisowych, takich jak choćby wymiana tarcz czy klocków potrzebny jest w takich pojazdach komputer diagnostyczny lub specjalistyczne serwisowe do obsługi układu hamulcowego. Bez takiego urządzenia nie da się przestawić zacisku w tzw. tryb konserwacji, czyli wycofać popychacz dociskający tłoczek przytrzymujący klocek hamulcowy przy tarczy. Próby wepchnięcia tłoczka – tak jak się to robi przy wymianie klocków hamulcowych w standardowych zaciskach – kończą się uszkodzeniem mechanizmu!
Eksperci ZF Aftermarket radzą:
Wykonywanie prac serwisowych przy układzie hamulcowym należy powierzyć odpowiednio przeszkolonym fachowcom, którzy są zaznajomieni z wytycznymi producenta i dysponują odpowiednim wyposażeniem. W przypadku konieczności wymiany zacisku hamulcowego części użyte do naprawy powinny pochodzić z wiarygodnych i sprawdzonych źródeł – zaciski EPB są podrabiane, a jakość kopii produktu znacząco odbiega od jakości części oryginalnych. Wskazówki dotyczące identyfikacji części oryginalnych znaleźć można na stronach TRW/ZF Aftermarket. Ponadto oryginalność części można sprawdzić również za pomocą specjalnej aplikacji, którą można pobrać na smartfona lub tablet ze strony www.trwaftermarket.com. Zintegrowana aplikacja TecIdentify (urządzenie mobilne musi być połączone z Internetem i posiadać skaner kodów QR) pozwala w szybki i jednoznaczny sposób sprawdzić, czy w zamkniętym opakowaniu znajduje się oryginalna część produkcji TRW.