FSO Warszawa

FSO Warszawa to pierwszy samochód osobowy produkowany w Polsce po II wojnie światowej. Pojazd zadebiutował w 1961 roku, co zostało upamiętnione tablicą na żerańskiej fabryce FSO na której widnieje data zjechania z taśmy pierwszej Warszawy – „6. XI. 1961”. Niestety Warszawa nie była polskim projektem.

Po wojnie, gdy starano się odbudować polski przemysł, podjęto rozmowy z Fiatem ws. podjęcia produkcji modelu na włoskiej licencji. Gdy już wszystko było uzgodnione, a pierwsze Fiaty zaczęły jechać do Polski, do całej sprawy wtrąciła się polityka, a właściwie Józef Stalin. Stwierdził, iż socjalistyczne kraje powinny się wspierać nawzajem, a nie korzystać z rozwoju państw kapitalistycznych, dlatego też rozmowy zostały zerwane, a zamiast tego radziecka strona zaoferowała produkcje pojazdu na bazie Pobiedy M-20. Bardzo szybko dostosowano fabrykę oraz maszyny, a potrzebna dokumentacja została przetłumaczona na język polski.

Niestety już w chwili rozpoczęcia produkcji FSO Warszawa była przestarzałą konstrukcją. Początkowo oferowano jedynie 4-drzwiowe nadwozie typu fastback, które było potocznie nazywane „garbuską”. Plany zakładały roczną produkcję na poziomie 25 000 sztuk rocznie, jednak nigdy nie udało się osiągnąć takiego wyniku. W najlepszym roku, produkcja osiągnęła poziom 17 tys. sztuk. Początkowo Warszawy montowane były z radzieckich części, jednak z każdym rokiem przewaga części polskich rosła, aż do 1956 roku, kiedy to fabrykę opuściła pierwsza Warszawa w całości zmontowana z polskich podzespołów.

Do napędu zastosowano przestarzałą jednostkę dolnozaworową M20 o pojemności 2,1 litra i mocy 50 KM. Napęd kierowany był na tylną oś za pomocą 3-stopniowej skrzyni manualnej, natomiast biegi znajdowały się w kierownicy. Pierwsze modernizacje zostały przeprowadzone już w 1955 roku, kiedy to zmodyfikowano system sterowania skrzynią biegów oraz tylny most. 2 lata później do produkcji wszedł model 200, który miał także oznaczenie M20-57. Modernizacji uległ grill, klosze kierunkowskazów, listwy boczne oraz reflektory. Dodatkowo a masce zamontowano charakterystyczną strzałę. Unowocześnienie jednostki napędowej poprzez zwiększenie stopnia sprężania zaowocowało dodatkowymi 2 KM. Wtedy też zaprezentowano nowe logo FSO.

W 1960 roku pojawiła się FSO Warszawa 201, a w 1962 – 202. Pierwsza miała nowe lampy tylne, pomarańczowe klosze kierunkowskazów z przodu, unowocześnione zawieszenie przednie oraz skuteczniejsze hamulce. Poza tym usunięto charakterystyczną strzałę, tylny zderzak został przeprojektowany a na przednich błotnikach zagościł legendarny napis z charakterystyczną czcionką „Warszawa”. Ta odmiana wyposażona była w silnik M-20 z nowym gaźnikiem, a model 202 otrzymał nowszą, górnozaworową jednostkę S-21 o pojemności 2.1 litra i mocy 70 KM.

W 1964 roku do produkcji weszła Warszawa z nowym, 4-drzwiowym nadwoziem. W połączeniu z jednostką S-21 nosiła oznaczenie 203, a z M-20 – 204. Rok później zaprezentowano 5-drzwiowe kombi, które, na podobnych jak sedan warunkach, miało oznaczenie 203K i 204K. Zarówno sedan jak i kombi miały nowe atrapy chłodnic, zderzaki, przednią szybę oraz nowe wnętrze. Dodatkowo zmodernizowano zawieszenie, a dzięki wprowadzeniu do produkcji w 1967 teoretycznego następcę Warszawy – Fiata 125p, rozpoczęto przejmować od niego niektóre podzespoły – hamulce, elementy silnika oraz wnętrza.

W 1968 roku Peugeot zaprotestował przeciwko dalszemu używaniu wymienionego oznaczenia Warszawy ze względu na zastrzeżenie stosowania trzycyfrowego oznaczania modeli z zerem w środku. Z tego powodu model 203 i 204 zostały przemianowane na 223 i 224 (to samo dotyczy wersji kombi – 223K i 224K).W 1970 roku wprowadzono nową, 4-biegową skrzynię manualną z wszystkimi biegami zsynchronizowanymi, której sterowanie odbywało za pomocą dźwigni wystającej z podłogi.

W 1973 roku zakończono ostatecznie produkcję FSO Warszawy, lecz na jej bazie powstało wiele innych pojazdów jak np. Żuk, Nysa czy Tarpan.