Pontiac Firebird – długi żywot ognistego ptaka

Pierwsza generacja (1967 – 1969)

W lutym 1967 r. Pontiac zaprezentował dwudrzwiowe coupe i kabriolet Firebird. Samochód, który otrzymał swą nazwą po trójce prototypów turbo GM z lat 1954 – 1958 bazował na Chevrolecie Camaro, ponieważ zachował jego środek dodając własny, interesująco ukształtowany przód i tył. Przednia maska z wyrazistym chromowanym grillem zajmowała cały przód pojazdu, wskutek czego podwójne reflektory musiały być umieszczone pod spodem. Atrakcyjnym stylistycznie elementem były rekinie skrzela przed tylnymi kołami. Ducha Camaro widaćbyło także w kabinie z charakterystycznym kokpitem skierowanym do dołu (podobny miały także Corvetty 3 generacji).

Firebird i Camaro korzystały z identycznej płyty podłogowej F (F-body), ale pod maskami pracowały własne konstrukcje. Pontiac użył mocnych jednostek napędowych typu LeMans i Tempest. W ofercie znalazło się 5 silników: od rzędowego 6-cylindrowego 3,8 l (165 KM) aż po widlasty 8-cylindrowy 6,6 l (400 cali sześciennych) o mocy 325 KM. Podstawowe wersje Firebirda napędzane były sześciocylindrowym OHC (w wersji Sprint dysponującym mocą 215 KM), którego osiągi były lepsze niż bazowych modeli Chevroleta Camaro. Agregat był sprzężony z ręczną skrzynią biegów o 3 lub 4 przełożeniach oraz dwubiegowym automatem Powerglide.

Większość nabywców nowego Firebirda '67 preferowała jednak jednostki V8. Były to konwencjonalne silniki z rozrządem OHV o spektrum mocy od 250 KM, poprzez wersję H.O. (High Output) o wyższym stosunku kompresji (285 KM) do „bestii“ o wzmiankowanej już mocy 325 KM. Za dopłatą 600 dolarów można było otrzymać wersję Ram Air z wlotem powietrza umiejscowionym na masce i zwiększoną mocą w wyższym rejestrze obrotów. Ośmiocylindrowe modele oferowano z tymi samymi przekładniami, jak wersje z mniejszymi silnikami z tą różnicą, że do tych pierwszych można było zamówić 3-biegową skrzynię automatyczną Turbohydramatic.

Firebirdy z 1968 r. niewiele się zmieniły. Zniknęły boczne okienka, a przednie kierunkowskazy zmieniły miejsce i przeniosły się na dolną krawędź błotników. Nowością był silnik 350 V8 (5,7 litra), który z podwójnym gaźnikiem rozwijał moc 265 KM, a poczwórnym nawet 320 KM. Jednostka 400 V8 (6,6 l) była dostępna w 4 odmianach – od 330 do 340 KM ( Ram Air II). Sześciocylindrowcom także dołożono po 10 mechanicznych rumaków, tylko Sprint pozostał przy swoich 215 KM.

Większe zmiany stylistyczne nadeszły wraz z modelem Firebird 1969. Przednie reflektory opuściły osłonę chłodnicy, w wyniku czego zdecydowanie się zwęziła. Mniejsze zmiany dotknęły podwozia i wnętrza. Silnik 350 H.O. został wzmocniony o kolejnych 5 KM, a top modelem został Ram Air IV z 345 KM.. Największym hitem roku był jednak Firebird Trans Am.

Druga generacja (1970-1981)

Prezentacja Firebirda drugiej generacji była spóźniona i odbyła się w lutym 1970 r. Podstawowe kształty i technika pochodziły ponownie z drugiego wcielenia Camaro, ale elementy typowe dla Pontiaca przetrwały. Najbardziej charakterystyczną zmianą w stosunku do pierwszej generacji był plastikowy „nos” rozdzielający osłonę chłodnicy, występujący również w roli przedniego zderzaka. Podwójne reflektory ustąpiły miejsca pojedynczym i podobnie jak maska posiadały plastikowe obudowy.

Podwozie nie odnotowało zasadniczych zmian, tylna oś sztywna była nadal resorowana za pomocą resorów piórowych, zaś koła przednie zawieszone były na wahaczach w kształcie litery A. Oprócz wersji podstawowej z silnikiem 6-cylindrowym (155 KM) w ofercie znalazły się bardziej luksusowy Esprit (255 KM), „mięśniak“ Formula 400 (330 KM) i budzący obawy Trans Am (335 – 345 KM), wszystkie z silnikami o ośmiu cylindrach. Trans Am otrzymał charakterystyczny przedni spoiler, wielki wlot powietrza na masce, pudełkowate wloty powietrza po bokach oraz tylny spoiler na całą szerokość samochodu. Klient mógł się zdecydować albo na biały lakier z niebieskim pasem pośrodku karoserii lub na wersję lakierowaną na niebiesko z pasem w kolorze białym. Z przodu nie zabrakło miejsca dla emblematu stylizowanego na ognistego ptaka (później motyw ten pokrywał całą maskę) oraz napisu Trans Am na tylnym spoilerze.

Modele Formula i Trans Am otrzymały w 1971 r. nowy silnik V8 o pojemności prawie 7,5 litra (455 cali sześciennych) o mocy 350 KM. Ponieważ wyniki sprzedażowe nie były zadowalające General Motors zagroził przerwaniem produkcji Firebirda. Sytuację pogorszyły dodatkowo zaostrzone normy emisji, które prowadziły do obniżenia mocy. Dumy Firebirda bronił jedynie nowy silnik 455 Super Duty (SD-455) ooficjalnej mocy 310 KM, ale nie było tajemnicą, że szereg znawców potrafił się doliczyć co najmniej 60 więcej.

Wyniki testów zderzeniowych oznaczały w przypadku Firebirda rocznik 1974 lekkie modyfikacje przedniej i tylnej części samochodu ze zderzakami w barwie nadwozia. Dość znacznie zmieniła się za to deska rozdzielcza.Rok później Firebirda wyposażone w wypukłą tylną szybę i katalizator. Rok 1976 przyniósł bardziej wystające zderzaki, a kolejne 12 miesięcy zupełnie nowy przód z czterema kwadratowymi reflektorami. Podstawowym źródłem napędu został widlaty 6-cylindrowy silnik 3,8 litra „wypożyczony“ od siostrzanego Buicka. Nowy był także V8 4,9 litra (135 KM), a Trans Am wyposażono w 6,6-litrový V8 z Oldsmobila (185 KM). Amerykanie ponownie nabrali ochoty na Firebirdy, w związku z czym w 1978 r. sprzedano je w rekordowej liczbie 187 tysięcy.

Trzecia generacja (1982-1992)

Na początku lat dziewięćdziesiatych Firebird doczekał się istotnej modernizacji.. Trzecie wcielenie zadebiutowało w pełni samonośną karoserią, zmodyfikowanym zawieszeniem typu MacPherson z przodu i tylną sztywną osią ze sprężynami śrubowymi. Skończyła się także era silników Pontiaca. Od 1982 r. wszystkie 8-cylindrowe Firebirdy korzystały z jednostek GM, czyli klasycznych „small-blocków“ z półek Chevroleta. Czterocylindrowe isześciocylindrowe silniki pochodziły z Camaro. Paletę silników otwierał 2,5-litrowy, rzędowy czterocylindrowiec OHV o „ekonomicznej” mocy 90 KM. Większość kupujących wolała jednak widlasty, 6-cylindrowy agregat o pojemności 2,8 litra i mocy 105 KM lub pięciolitrowy V8 o mocy 145 KM (w wersji z wtryskiem paliwa 165 KM), standardowo oferowany w przypadku Trans Am.

Firebird trzeciej generacji otrzymał ładne nadwozie z chowanymi reflektorami, gabarytowo niemal identyczne z poprzednikiem, ale wyraźnie lżejsze (1420 kg w przeciwieństwie do 1615 kg). Produkowany był w 3 odmianach wyposażenia – podstawowej, bardziej luksusowej S/E i Trans Am. Po testach w tunelu aerodynamicznym wszystkie Firebirdy wyposażono w tylny spoiler. W 1985 r. Pontiac Firebird został poddany umiarkowanemu faceliftingowi (zderzaki i tylne klosze lamp) oraz wtrysk paliwa Tuned Port Injection (TPI), co podniosło moc silnika V8 do 205 KM. 2 lata później Trans Am został wyposażony w większy - 5,7-litrowy (350 cali sześciennych) - silnik V8 z wtryskiem TPI.

Czwarta generacja (1993-2002)

Firebird 1993 zadebiutował nowym, charakterystycznym nadwoziem wyraźnie zorientowanym na aerodynamikę zbudowanym z kompozytów. Podwozie w dużej części pochodziło od poprzednika, a paleta silników ograniczyła się do dwóch jednostek napędowych: nowego V6 3,4 litra (160 KM) i w wersji LT1 – klasycznego 5,7-litrowego V8 typu „small-block“ o mocy 275 KM.

Firebird znowu był oferowany w 3 wersjach wyposażenia – podstawowej, Formula i Trans Am. W 1994 r. przywrócono produkcję wersji otwartej i zgodnie z najlepszymi tradycjami, kolejną rocznicę uświetnił model 25th Anniversary Trans Am. Model Trans Am GT posiadał niezwykle bogate wyposażenie seryjne ze skórzaną tapicerką i 6-biegową skrzynią biegów włącznie. Coupe było sprzedawane w wersji targa, z demontowalnymi elementami części dachu.

W 1995 r. Firebirda wyposażono w widlasty silnik o 6 cylindrach i zwiększonej do 3,8 l pojemności (200 KM), a nieco później zwiększyła się o 10 KM moc jednostki V8, która w przypadku wersji o nowym oznaczeniu Ram Air przekroczyła w końcu granicę 300 KM (silnik był oferowany w odmianach Formula i Trans Am WS6). Nie było to jednak ostatnie słowo Pontiaca. W roku modelowym 1998 Firebirdy otrzymały nowy przód i przede wszystkim aluminiowe silniki LS-1 V8 o mocy 305 KM (wersja WS6 320 KM). Jednostki te, używane również w Chevrolecie Corvette, były najlepszymi, jakimi kiedykolwiek dysponował model Firebird.

Trzydziesta rocznica wprowadzenia na rynek modelu Firebird Trans Am została tradycyjnie już uczczona wersją specjalną, oczywiście – bo jakżeby inaczej – w kolorze białym z niebieskimi akcentami i białą, skórzaną tapicerką. Wielkie wloty na przedzie zapewniały odpowiedni dopływ świeżego powietrza do silnika, a więc przy wyższych prędkościach dochodziło do efektu łagodnego doładowania.Kolejne lata nie przyniosły już (oprócz zwiększania mocy) większych zmian, a w 2002 r. z taśmy produkcyjnej zjechały ostatnie egzemplarze.

W ten sposób zakończyła się trwająca od 35 lat droga ostatniego Pontiaca z klasycznym układem przeniesienia napędu. Wielu Amerykanów i nie tylko nie pozwala jednak o nim zapomnieć i w swych klubach do dziś głoszą posłannictwo „ognistego ptaka”.

Piotr Tekiela