Idea pojazdu mechanicznego była znana kilkaset lat temu, jednak próby jego zbudowania kończyły się fiaskiem. W 1886 roku powstał Patentwagen Nr. 1 konstrukcji Carla Benza.
Był to pierwszy pojazd w dziejach ludzkości, który w pełni zasługiwał na miano samochodu Carl Friedrich Benz (1844-1929) był absolwentem politechniki w Karlsruhe. W 1883 roku założył firmę Benz & Cie. Rheinische Gasmotorenfabrik, która budowała napędzane gazem stacjonarne silniki dwusuwowe dla przemysłu.
Idea nie była nowa:już w 1769 roku Nicolas Joseph Cugnot zbudował pojazd parowy, 100 lat później Siegfried Marcus testował prototyp pojazdu z silnikiem spalinowym. Ich sukces był częściowy, a pojazdy okazały się niewystarczająco dopracowane, by poruszać się samodzielnie i pokonywać dłuższe dystanse, lub zbyt skomplikowane w obsłudze dla jednej osoby.
Od początku lat 80. XIX wieku Benz pracował nad silnikiem o zapłonie iskrowym. Była to niezwykle prosta konstrukcja. Po wielu próbach Carl wybrał paliwo – ligroinę, mieszaninę węglowodorów pochodzącą z destylacji ropy naftowej.
Malarze używali jej do zmywania farb olejnych z palet. Jednorazowo do zbiornika wlewano ok. 1,5 litra paliwa (przy zużyciu 10 l/100 km). Rolę gaźnika pełniło naczynie, z którego sączyło się paliwo. Świeca zapłonowa konstrukcji Benza zapalała mieszankę w cylindrze. Tłok poruszał się 400 razy na minutę.
Pierwszy samochód nie miał skrzyni biegów, lecz prostą przekładnię z mechanizmem różnicowym. Po nieudanych próbach wbudowania ważącego 100 kg silnika do ramy rowerowej Benz zdecydował, że jego pojazd będzie poruszał się na trzech kołach.
Ramę pierwszego samochodu wykonano z giętych rur stalowych. Na niej zamontowano ławkę dla kierowcy i pasażera. Nierówności drogi amortyzowały umieszczone pod nią sprężyny oraz piórowe resory.
Metalowe elementy pokryto błyszczącym czarnym lakierem, który do dziś figuruje w ofercie Mercedesa-Benza jako „Schwarz DB 040”. Pojazd wykonano w Mannheim, z wyjątkiem obręczy kół, które zamówiono w wytwórni Adler we Frankfurcie.
Pierwsze jazdy odbyły się wokół dziedzińca wytwórni Benz & Cie. w Mannheim jeszcze w 1885 roku. Niektóre źródła podają, że podczas jednej z prób wynalazca miał niegroźną stłuczkę z murem budynku. Obsługiwany ręcznie hamulec działał na tylne koła, okładziny cierne wykonano ze skóry – ich skuteczność byłasymboliczna.
29 stycznia 1886 roku Carl Benz zgłosił w niemieckim urzędzie patentowym swój wynalazek pod numerem 37 435, a 3 lipca 1886roku odbył pierwszą jazdę próbną po Mannheim. To przełomowa data, którą uznaje się za początek światowej motoryzacji.
Na ławce Patentwagena Nr. 1 obok Benza zasiadł jego syn Eugen zaopatrzony w butelkę ligroiny zakupionej w pobliskiej aptece. Tego dnia przechodnie na Ringstrasse w Mannheim przystawali ze zdumienia, obserwując niezwykły trójkołowy pojazd – hałaśliwą bryczkę bez koni, która sunęła dostojnie, buchając kłębami spalin.
Wspominając po latach epokowy przejazd, Benz oceniał ją na 16 km/h. „Neue Badische Landeszeitung” entuzjastycznie pisał o wynalazku Benza. Prasa zachwalała pojazd jako „przydatny dla podróżników i lekarzy”.
Pojawiły się także krytyczne opinie, a nawet drwiny z wynalazcy. Nie brakowało również takich, którzy uznawali go za szaleńca, a jego pojazd za „diabelski wynalazek płoszący konie”. Przełom został jednak dokonany, a Benz z uporem pracował nad kolejną konstrukcją. 2 listopada 1886 roku patent Benza został oficjalnie zarejestrowany.
Wynalazkiem zainteresowali się inni producenci. Jednym z nich była firma Peugeot, która rozpoczęła montaż licencyjnych silników w zakładach Panhard & Levassor.W 1886 roku powstał udoskonalony Patentwagen Nr. 3 z silnikiem o mocy 1,5 KM.
Dwa lata później Bertha Benz odbyła nim słynną wyprawę z Mannheim do Pforzheim. Firma z Mannheim stała się wiodącym producentem samochodów na świecie. W 1926 r. połączyła się z przedsiębiorstwem założonym przez Gottlieba Daimlera, tworząc markę Mercedes-Benz.
Po kilku latach Benz Patentwagen Nr. 1 został przebudowany na czterokołowiec, później zezłomowany. W 1903 roku zbudowano replikę wg oryginalnej dokumentacji. Do dziś można ją oglądać w zbiorach Deutsches Museum w Monachium.
Galeria zdjęć
1/7 Strona tytułowa przełomowego patentu Carla Benza (1886)
2/7 Jedno z niewielu zachowanych zdjęć oryginalnego pojazdu
3/7 Reklama firmy Benz z końca lat 80. XIX wieku
4/7 Carl Benz podczas jazdy zmodyfikowanym Patentwagenem (1887). Siedzący obok niego Josef Brecht jest często mylony z synem Eugenem Benzem, który miał wówczas 14 lat
5/7 Pierwszy samochód świata był niezwykle prosty
6/7 Cały pojazd zbudowano w Mannheim. Tylko obręcze kół pochodziły z firmy Adler
7/7 Widoczne poziome koło zamachowe, którym Benz uruchomił silnik przed pierwszą jazdą Patentwagenem
