Siły na kole

Co kierowcy powinni na ten temat wiedzieć?- Proponuję, abyśmy rozpatrzyli ten temat na przykładzie samochodu nie wyposażonego w układ antypoślizgowy ABS. Takich aut jest na polskich drogach zdecydowana większość, poza tym samochody z ABS-em łatwiej opanować w trudnych warunkach (na przykład na śniegu czy lodzie). Podczas hamowania na koło działają 3 główne siły. Pierwsza skierowana jest prostopadle do nawierzchni i działa na koło jako reakcja na jego nacisk na podłoże. Skierowana jest do góry, zależy od masy pojazdu, od rozkładu masy na przód i na tył. Ta siła może się zmieniać, szczególnie podczas przyspieszania i hamowania. Przy hamowaniu przednia oś jest dociążana, a przy przyspieszaniu - odciążana. Na wielkość tej siły ma też wpływ stan amortyzatorów. Gdy amortyzator jest niesprawny, docisk koła do nawierzchni jest mniejszy. Także podczas jazdy w zakręcie siła ta ulega zmianie, koła zewnętrzne pojazdu są mocniej dociążone niż wewnętrzne.Druga siła - wzdłużna - skierowana jest przeciwnie do ruchu samochodu. Jest to siła hamowania. Zależy ona od nacisku na podłoże i współczynnika przyczepności. Jeśli maksymalna siła hamowania jest większa od siły nacisku koła na nawierzchnię razy współczynnik przyczepności, to nastąpi zablokowanie koła. Współczynnik przyczepności zależy z kolei od ogumienia i od rodzaju nawierzchni. Przy idealnym stanie nawierzchni (np. suchy beton, szorstki asfalt) współczynnik wynosi 1. (Ale maleje wraz ze wzrostem prędkości). Gdy stan opon będzie zły, wtedy o optymalnym hamowaniu nie może być mowy. Trzeba o tym pamiętać, gdy warunki atmosferyczne pogarszają się. Nie warto czekać z wymianą opon do momentu, aż bieżnik będzie bardzo płytki, zimowe opony powinny mieć bieżnik o głębokości minimum 4 milimetry. - Każda opona ma jakiś poślizg. Jak duży może być poślizg, aby nie pogorszyć w znaczący sposób skuteczności hamowania?- Każde koło w zależności od nawierzchni ma optymalny zakres poślizgu. Badania wykazały, że na suchej nawierzchni poślizg nie pogarszający przyczepności może wynosić do 30 procent. Na takiej samej nawierzchni, ale w przypadku opony zimowej, poślizg nie pogarszający przyczepności zawiera się między 20 a 60 procent.Sytuacja gwałtownie zmienia się, gdy na drodze jest lód, a pojazd ma opony letnie. Wtedy poślizg nie pogarszający przyczepności jest bardzo mały, około 5 procent. Przy oponie zimowej w tych samych warunkach poślizg zawiera się w przedziale 8-25 procent, może być więc znacznie większy przy zachowaniu dobrej przyczepności i bezpieczeństwa jazdy. Z tych przykładów popartych odrobiną teorii płynie dla kierowców wniosek następujący: zimą na śliskich nawierzchniach, na oponach letnich współczynnik przyczepności gwałtownie maleje, stabilność jazdy jest bardzo mała. Trzeba więc koniecznie wymienić opony na zimowe, zanim spadnie śnieg i chwyci mróz. - Mówiliśmy o różnych siłach działających na koło. Powiedzmy jeszcze o sile bocznej. - Działa ona prostopadle do koła, nie występuje zawsze, ale np. podczas pokonywania zakrętu, przy silnym bocznym wietrze. Siła boczna pogarsza skuteczność hamowania, wydłuża drogę zatrzymania auta. Należy o tym pamiętać i jadąc w zakręcie nie hamować gwałtownie. Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy nawierzchnia jest śliska. To samo dotyczy hamowania przy bardzo silnym wietrze bocznym. Auto może wówczas zbaczać z toru jazdy.RozmawiałRoman Dębecki