- W silniku występuje ruch posuwisto-zwrotny (w cylindrze) oraz obrotowy (wał korbowy osadzony w panewkach). Podczas ruchu powstaje opór, siła tego oporu to właśnie tarcie. Siła tarcia jest proporcjonalna do siły docisku współpracujących elementów. Zależy ona także od tego, jak dokładnie te elementy są obrobione, czy są gładkie, z jakiego rodzaju materiału zostały wykonane. Aby silnik pracował poprawnie, konstruktor musi wszystkie te uwarunkowania uwzględnić. Zmniejszenie siły tarcia można uzyskać, wprowadzając między trące elementy warstwę smaru lub oleju. - Co to jest tarcie graniczne?- W momencie uruchomienia silnika między współpracującymi elementami nie ma warstwy oleju, pracują one "na sucho", olej dostarczany jest chwilę później. Występujące w pierwszej fazie rozruchu tarcie jest bardzo duże. Powoduje ono wielkie opory ruchu oraz szybkie zużycie współpracujących elementów. Dość powiedzieć, że silnik w momencie rozruchu i pracy "na sucho" zużywa się mniej więcej tak samo jak po przejechaniu kilkuset kilometrów "na ciepło"i przy pełnym smarowaniu.- Jak długo po uruchomieniu silnik pracuje "na sucho"? - Od kilku do kilkunastu sekund. To zależy od rodzaju oleju, temperatury silnika, jego budowy. Olej syntetyczny ma większą płynność, dlatego szybciej niż mineralny dociera do najdalszych elementów silnika (dźwigienki zaworowe). Smarowanie jest optymalne przy rozgrzanym silniku, dlatego po uruchomieniu należy natychmiast rozpocząć jazdę, nie grzać silnika na postoju. Naturalnie nie można zimnego silnika wprowadzać na wysokie obroty, gdyż to przyspiesza jego zużycie, a w skrajnym przypadku może spowodować zniszczenie. Równie niebezpieczne bywa duże obciążanie silnika przy małych obrotach, np. jazda na czwartym czy piątym biegu z niewielkimi prędkościami. Smarowanie jest wtedy słabe, a wał i panewki mocno obciążone. O wiele mniej szkodliwa dla silnika będzie odwrotna sytuacja: jazda na wysokich obrotach na niskich biegach. - Kiedy może dojść do zatarcia silnika?- Wtedy gdy jego smarowanie i eksploatacja są nieodpowiednie. Dlatego tak ważny jest dobór oleju, utrzymywanie właściwego poziomu, okresowa wymiana oleju oraz filtra. Jeśli eksploatujemy auto w trudnych warunkach np. w dużym zapyleniu, wymiana filtra powinna następować częściej, niż zaleca książka serwisowa. Do zatarcia silnika może dojść także na skutek zbyt mocnego obciążania silnika "na zimno" - wciskania gazu do oporu tuż po rozruchu.
Tarcie w silniku
- Panie doktorze, wcześniej mówiliśmy o smarowaniu silników spalinowych. Porozmawiajmy teraz o tarciu w silniku.