Zapobiega on blokowaniu kół w trakcie hamowania, dzięki czemu również w sytuacjach krytycznych pojazd pozostaje w pełni sterowny. Obecnie blisko trzy czwarte wszystkich produkowanych na świecie pojazdów jest wyposażonych w ten aktywny system bezpieczeństwa.

ABS – pomysł jeszcze z początku XX wieku

Już na początku XX wieku konstruktorzy zastanawiali się, w jaki sposób zapobiegać blokowaniu kół samochodów, pojazdów szynowych lub samolotów. Również Bosch, już w 1936 roku zgłosił do patentu „urządzenie zapobiegające blokowaniu kół pojazdu mechanicznego w trakcie hamowania”. Wszystkie prototypy współczesnego ABS miały jedną wspólną cechę: były zbyt skomplikowane, a przez to podatne na usterki, poza tym układ sterujący działał za wolno.

Przedsiębiorstwo Teldix, od którego Bosch przejął wkrótce segment działań związanych z ABS, rozpoczęło pracę nad tym systemem już w roku 1964 i zaledwie dwa lata później w trakcie jazd próbnych inżynierowie odnotowali krótsze drogi hamowania w samochodach z prototypami ABS. System pozwalał samochodom zachować sterowność i stabilność na zakrętach.

Jednak trwałość sterownika elektronicznego systemu nazwanego ABS 1, który składał się z około tysiąca części analogowych oraz zastosowanych w nim obwodów bezpieczeństwa, nie była wystarczająca do rozpoczęcia produkcji seryjnej – oba elementy wymagały dalszej optymalizacji. Wreszcie dzięki technologii cyfrowej i obwodom scalonym udało się ograniczyć liczbę części elektronicznych do 140. Duży wkład w rozwój systemów ABS miała wiedza, którą Bosch zdobył niedługo przedtem, w toku prowadzonych przez siebie prac nad elektronicznym sterownikiem silnika.

I tak, po 14 długich latach prac przygotowawczych, w 1978 roku na rynek wszedł boschowski system ABS 2 – początkowo jako wyposażenie dodatkowe w klasie S Mercedesa, a wkrótce potem także w modelach serii 7 BMW.

Jak działa ABS?

Bazowa konstrukcja systemów ABS pierwszej generacji jest do dziś dnia taka sama. Przy każdym z kół znajduje się czujnik prędkości obrotowej, który mierzy szybkość obracania się koła i przekazuje tę informację do sterownika. W oparciu o te dane zawory magnetyczne w jednostce hydraulicznej zamykają lub otwierają dolot do hamulców poszczególnych kół. Pompa przetłaczająca gwarantuje wystarczającą ilość płynu hamulcowego pomiędzy pedałem hamulca a agregatem hydraulicznym, nawet w przypadku dłużej trwających cyklów regulacyjnych.

Jeżeli któremuś z kół grozi zablokowanie w trakcie zbyt silnego hamowania, system redukuje ciśnienie hamowania tylko w tym jednym kole, do momentu ustania tendencji blokującej. Jeśli koło ponownie obraca się swobodnie, ciśnienie znów zostaje podwyższone. To podwyższanie i zmniejszanie ciśnienia kontynuowane jest do chwili, gdy kierowca zmniejszy siłę nacisku na hamulec lub gdy zniknie zagrożenie zablokowaniem kół, np. w sytuacji gdy zwiększy się przyczepność kół do nawierzchni.

Praca pompy przetłaczającej płyn hamulcowy jest zauważalna po charakterystycznym pulsowaniu pedału hamulca.

Nowe funkcje

Z biegiem lat konstruktorzy dążyli przede wszystkim do uproszczenia systemu. W 1989 roku inżynierom Boscha udało zamontować sterownik o budowie hybrydowej bezpośrednio przy układzie hydraulicznym. Dzięki temu można było zrezygnować z kabli łączących sterownik z jednostką hydrauliczną, a także ze złączy wtykowych.

Znacząco zmniejszył się ciężar systemu nowszej generacji ABS 2E. Wraz z wprowadzeniem nowych zaworów magnetycznych, na rynek weszła kolejna generacja ABS – 5.0 (1993), a w kolejnych latach generacje 5.3 i 5.7. Ich najważniejszymi cechami były ponownie niższy ciężar i funkcje dodatkowe, np. rozdział siły hamowania, zastępujący mechaniczny reduktor ciśnienia osi tylnej.

Wreszcie, w roku 2001 Bosch zaprezentował system ABS 8, wersję systemu aktualną do dziś. System ABS 8 ma konstrukcję modułową, co umożliwia stworzenie wielu wersji zaawansowania systemu obejmującego ABS, ASR i ESP w dość podobny sposób. Pozwala to optymalnie wykorzystywać synergie powstające w trakcie projektowania i produkcji. Wszystkie produkowane obecnie przez firmę Bosch systemy są wytwarzane przy zachowaniu jednolitego standardu jakości obowiązującego we wszystkich zakładach na świecie.

W miarę postępu technologii rozwijała się także sukcesywnie funkcjonalność systemów ABS. W 1986 roku, bazując na ABS, Bosch wprowadził do produkcji seryjnej system ASR zapobiegający poślizgowi kół napędowych. Dzięki niemu pojazd może łatwiej przyspieszać na śliskiej nawierzchni, a także zachowuje większą stabilność podczas zbyt szybkiego pokonywania zakrętów, ponieważ redukuje moc silnika.

Elektroniczny system kontroli trakcji (ESP) – najobszerniejszy obecnie system regulacji siły hamowania – został wprowadzony przez firmę Bosch w 1995 roku. System poprawia stabilność pojazdu nie tylko podczas ruszania i hamowania, ale w większości sytuacji na drodze. W przypadku zagrożenia poślizgiem i wypadnięciem pojazdu z toru jazdy, ESP obniża moc silnika i wyhamowuje poszczególne koła.

Od wyposażenia dodatkowego do standardu

Obecnie blisko trzy czwarte wszystkich produkowanych na świecie pojazdów jest wyposażonych w ABS. Na mocy porozumienia koncernów motoryzacyjnych zrzeszonych w Europejskim Związku Producentów Samochodów (ACEA), od lipca 2004 roku wszystkie nowo sprzedawane na terytorium Wspólnoty Europejskiej pojazdy o dopuszczalnym ciężarze całkowitym nieprzekraczającym 2,5 tony, muszą być seryjnie wyposażone w ABS. Polska przystąpiła do porozumienia w 2006 roku. Celem nadrzędnym porozumienia jest poparcie producentów pojazdów zrzeszonych w wymienionych organizacjach dla unijnego programu poprawy bezpieczeństwa na drogach.

ABS – fakty i liczby

1936: Bosch otrzymuje patent na „urządzenie zapobiegające blokowaniu kół pojazdu mechanicznego w trakcie hamowania”.1978: Początek produkcji seryjnej pierwszego systemu ABS w modelach Mercedes-Benz i niedługo potem BMW.1981: 100 tysięcy wyprodukowanych systemów ABS; wprowadzenie systemu ABS także do pojazdów użytkowych.1986: Milion wyprodukowanych systemów ABS firmy Bosch.1986: Wprowadzenie systemu ASR do produkcji seryjnej, ASR w pojazdach użytkowych.1987: Początek produkcji seryjnej systemu ASR na potrzeby samochodów osobowych.1989: Generacja ABS 2E - sterownik jest montowany bezpośrednio przy agregacie hydraulicznym.1992: 10 milionów wyprodukowanych systemów ABS firmy Bosch.1993: Do produkcji seryjnej wchodzi ABS 5.0 z nowymi zaworami magnetycznymi.1999: 50 milionów wyprodukowanych systemów ABS firmy Bosch.2001: Początek produkcji seryjnej ABS 8 firmy Bosch.2003: 100 milionów wyprodukowanych systemów ABS firmy Bosch; 25-lecie seryjnej produkcji systemów ABS.2007: 150 milionów wyprodukowanych systemów ABS firmy Bosch.

Grupa Bosch

Jest wiodącym w świecie producentem techniki motoryzacyjnej i przemysłowej, dóbr użytkowych oraz technicznego wyposażenia budynków. Obroty przedsiębiorstwa, zatrudniającego 272 tys. pracowników, wyniosły w 2007 roku 46,1 mld euro. Założony w 1886 roku w Stuttgarcie przez Roberta Boscha (1861-1942) "Warsztat mechaniki precyzyjnej i elektrotechniki" to dziś wielki koncern skupiający fabryki i dysponujący sprawnie funkcjonującą siecią dystrybucyjną oraz serwisową, posiadający ok. 300 spółek zależnych i 13 tys. zakładów serwisowych w ponad 140 krajach świata.

Działalność grupy Bosch w Polsce obejmuje sprzedaż części samochodowych i warsztatowych urządzeń diagnostycznych, sprzętu car multimedia Blaupunkt, elektronarzędzi Bosch, Skil i Dremel, urządzeń z zakresu techniki grzewczej oferowanych głównie pod markami Junkers i Buderus, systemów zabezpieczeń i sprzętu z zakresu napędów i sterowań (Bosch-Rexroth). Ponadto w Polsce odbywa się produkcja systemów hamulcowych Boscha (w Mirkowie koło Wrocławia), a także sprzedaż i produkcja (w Łodzi) sprzętu AGD w ramach spółki Bosch-Siemens Sprzęt Gospodarstwa Domowego (udział Boscha 50 proc.).

Społeczno-prawna struktura grupy Bosch zapewnia jej finansową niezależność i rynkową samodzielność. Umożliwia to przedsiębiorstwu inwestowanie w znaczące projekty, które zagwarantują mu przyszłość, a jednocześnie pozwala spełniać misję społeczną zgodną z przekonaniami założyciela firmy. 92 procent udziałów w spółce Robert Bosch GmbH należy do Fundacji im. Roberta Boscha.

Funkcje rynkowe udziałowca wypełnia instytucja powiernicza Bosch Industrietreuhand KG.