• Na parkingu przed hipermarketem piesi mają bezwzględne pierwszeństwo przed samochodami – kierowcy mają obowiązek jechać powoli i ustępować pieszym
  • Pieszy, wchodzący na przejście dla pieszych, nie ma pierwszeństwa przed samochodem
  • Kierowca, zbliżając się do przejścia, powinien zwolnić – ten przepis jest jednak uznawany za istniejący, ale nieobowiązujący
  • Więcej takich tekstów znajdziesz na stronie głównej Onet.pl

Zmiany w przepisach dotyczących traktowania pieszych na przejściach zapowiadane są od miesięcy, a obecny projekt przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury trafił nawet do Sejmu. Nie znaczy to jednak, że ten projekt stał się prawem – na chwilę obecną termin wejścia w życie nowych przepisów jest nieznany, a ich proponowany kształt jest jedynie projektem, który może zostać zmodyfikowany na różne sposoby. Dlatego warto podsumować, jakie zasady obowiązują obecnie, a są one ewenementem w Europie nie tylko ze względu na treść, ale i sposób podania oraz interpretacji – a ta konieczność pojawia się zawsze, gdy dochodzi do wypadku albo innej niebezpiecznej sytuacji.

Pierwszeństwo pieszych na przejściu - tak, ale nie do końca

Niby proste, ale nie do końca. O ten przepis, a właściwie o jego zmianę, toczą się wielomiesięczne rozgrywki w rządzie. Zdanie „pieszy znajdujący się na przejściu dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem” oznacza bowiem, że pieszy, który dopiero wchodzi na to przejście, pierwszeństwa nie ma – i to miałoby się zmienić, jednak zakres tej zmiany budzi kontrowersje. Obecnie, jeśli samochód potrąci pieszego na środku jezdni, sprawa jest jasna – wina leży po stronie kierowcy. Ale jeśli przy krawężniku? W praktyce oznacza to: kto pierwszy, ten lepszy.

Pieszy na przejściu - przepisy dyscyplinujące pieszych

Pozycję pieszego względem aut pogarszają dodatkowe fragmenty Kodeksu drogowego:

Tu ważna uwaga: wychodzenie na środek jezdni zza autobusu, z którego właśnie wysiedliśmy, jest naprawdę głupie i niebezpieczne, i to niezależnie od brzmienia przepisów – w takiej sytuacji i pieszy nie widzi auta, i kierowca nie widzi pieszego, stąd niejedno potrącenie zakończone śmiercią pieszego.

I jeszcze dwie kwestie potencjalnie „mandatowe” i potencjalnie niebezpieczne:

Pieszy powinien też wiedzieć, że jeśli przechodzi przez drogę dwujezdniową (to taka, która składa się z dwóch jezdni przeznaczonych dla ruchu w różnych kierunkach oddzielonych np. pasem zieleni), to tak, jakby przechodził przez dwie osobne jezdnie. Pierwszeństwo „nabyte” na jednej jezdni kończy się z chwilą, gdy pieszy wstępuje np. na wysepkę, która te jezdnie rozdziela.

Pieszy na przejściu - przepisy dyscyplinujące kierowców

Tu mamy do czynienia z Kodeksem drogowym (ustawa – akt wyższej rangi) i rozporządzeniem, które próbuje rozszerzać zapisy ustawowe. Ustawa:

Czyli znowu mamy potwierdzenie: pieszy dopiero, gdy znajduje się na przejściu (nie wtedy, gdy na nie wchodzi), ma pierwszeństwo przed pojazdem. Rozporządzenie:

Otóż przepis ten dosłownie traktowany mówi, że przed przejściem dla pieszych nawet prędkość zgodna z obowiązującym na danym odcinku drogi limitem jest zbyt wysoka – kierowca ma zwolnić! I zdarzyło się, że pieszy wbiegł na jezdnię przed przejściem tuż przed maskę auta, a kierowca jadący tylko o 6 km/h szybciej niż wynosił limit na danym odcinku został skazany w procesie karnym za spowodowanie wypadku.

Dlaczego? Bo miał obowiązek zwolnić – czyli jechać wolniej niż wynosi limit! A tymczasem cytowany przepis rozporządzenia od lat uznawany jest za wydany niezgodnie z prawem, gdyż rozszerza postanowienia Kodeksy drogowego – sprytny adwokat zwróciłby na to uwagę sądu. To ma się zmienić, przepis o analogicznym brzmieniu ma trafić do Kodeksu, ale na razie tak się nie stało.

Pieszy na jezdni – uważaj, gdy skręcasz!

Tu uwaga: dotyczy to „skrzyżowania” – niekoniecznie przejścia dla pieszych. Trzeba wiedzieć, że na skrzyżowaniu pieszy ma prawo przechodzić przez jezdnię zawsze – nawet tam, gdzie przejścia brak.

Przejście dla pieszych - czy można wyprzedzać?

Wyprzedzanie na przejściu dla pieszych Foto: Auto Świat
Wyprzedzanie na przejściu dla pieszych

I tak, i nie – to zależy, w jakiej sytuacji. Przepis mówi:

A zatem wyprzedać nie wolno na „zwykłym” przejściu, ale wolno wyprzedzać na przejściu z ruchem kierowanym. A tymczasem:

Co oznacza, że wolno wyprzedzać na przejściu ze światłami. Jeśli natomiast jakiś pojazd (najczęściej dzieje się tak na przejściu, ale niekoniecznie!) zatrzymał się, aby przepuścić pieszego, to należy się bezwzględnie zatrzymać obok niego, aż pieszy sobie pójdzie. Omijanie takiego pojazdu w chwili, gdy ma on pieszego „przed maską” to jedno z najsurowiej ściganych wykroczeń drogowych!

Pieszy na parkingu pod sklepem – zawsze trzeba mu ustąpić!

Parking: tu piesi mają pierwszeństwo Foto: Lotnisko Chopina / Lotnisko Chopina
Parking: tu piesi mają pierwszeństwo

Oznacza to, że na placu przed sklepem, na parkingu pod hipermarketem piesi nie muszą uciekać przed samochodami, a kierowcy muszą zachować zdwojoną ostrożność. W niektórych takich miejscach w błąd mogą wprowadzać pasy, które wyglądają jak przejścia dla pieszych, którym zwykle nie towarzyszą wyodrębnione (choćby za pomocą farby) drogi dla pieszych. Ustępujemy im!

Pieszy w strefie zamieszkania - bezwzględne pierwszeństwo pieszego

To jest proste i wypada tylko wspomnieć, że pieszy – zgodnie z Kodeksem drogowym – to nie tylko istota dwunożna poruszająca się na swoich kończynach. Pieszym jest także małe (tzn. w wieku do lat 10) dziecko jadące na rowerze:

Pieszy na jezdni – jak ma się poruszać?

Piesi, tam gdzie nie ma chodnika, co do zasady idą lewą stroną drogi – czyli „pod prąd”. Poza obszarem zabudowanym pieszy powinien też (po zmroku) używać dobrze widocznych elementów odblaskowych (to mogą być odblaskowe elementy ubioru). Uwaga – i na obszarze zabudowanym, i w strefie zamieszkania (także poza obszarem zabudowanym) odblaski są nieobowiązkowe.

Pieszy na jezdni poza przejściem – gdzie wolno przechodzić?

Przechodzić przez jezdnię poza przejściem wolno, co do zasady, jeśli odległość od przejścia wynosi co najmniej 100 metrów, jednak są wyjątki i działają one w obie strony:

  • na skrzyżowaniu bez przejścia dla pieszych wolno przechodzić przez jezdnię, nawet jeśli przejście dla pieszych znajduje się w odległości bliższej niż 100 m
  • nie wolno przechodzić poza przejściem przez drogę dwujezdniową na obszarze zabudowanym
  • nie wolno przechodzić poza przejściem przez drogę z wyodrębnionym torowiskiem tramwajowym

„Torowisko wyodrębnione z jezdni” to kolejne stwierdzenie, które budzi częste wątpliwości. Można przyjąć, że każde torowisko, które jest obudowane np. krawężnikami lub barierkami jest wyodrębnione. Wyodrębnione jest także takie torowisko, które jest „zatopione w asfalcie”, ale po obu jego stronach wymalowane są ciągłe linie, których nie wolno przekraczać. Ale jeśli torowisko jest zintegrowane z jezdnią tak, że mogą po nim jeździć samochody, wtedy jest ono niewyodrębnione – i taką jezdnię z torowiskiem wolno przekraczać także poza przejściem dla pieszych.

I jeszcze trzy ważne rzeczy:

  • ­Co do zasady pieszy przechodzący poza przejściem ma obowiązek ustępować pojazdom, nie wolno mu powodować niebezpiecznych sytuacji
  • Kierowca ma obowiązek zwolnić albo zatrzymać się, jeśli widzi, że przez jezdnię (to dotyczy także sytuacji poza przejściem dla pieszych) przechodzi osoba niepełnosprawna lub niedołężna
  • Kierowca ma obowiązek zwolnić, przejeżdżając obok przystanku tramwajowego, który znajduje się np. na wysepce. Jeśli na przystanek podjeżdża tramwaj albo na nim stoi, kierowcy muszą zatrzymać się przed przystankiem, aby umożliwić pieszym dotarcie do tramwaju.