Aktualnie w Polsce nie ma przepisów wprowadzających dodatkowe wymagania dla starszych kierowców. Prawo traktuje wszystkich w ten sam sposób. Seniorzy nie muszą nawet przechodzić dodatkowych badań. Skierować na nie mogą jedynie policjanci kontrolujący kierowcę, jeśli stwierdzą, że osoba jest w złej kondycji fizycznej i psychicznej, przez co mogłaby stwarzać zagrożenie na drodze.
Niebawem może to się jednak zmienić. Komisja Europejska zamierza wprowadzić regulacje, mające na celu zmuszenie starszych kierowców do przechodzenia regularnych badań. Od ich wyników będzie zależało, czy kierowca zachowa swoje prawo jazdy. Powodem takich działań jest wzrost liczby wypadków wśród grupy kierowców po 60. roku życia. Z drugiej strony, ta grupa staje się coraz liczniejsza – europejskie społeczeństwa po prostu się starzeją. Mimo tego statystyki pokazują, że wciąż najwięcej wypadków powodują młodzi kierowcy do 25. roku życia.
Badanie starszych kierowców ma zwolenników i przeciwników
Trudno dyskutować z faktami: z wiekiem pogarsza się wzrok, obniża się koncentracja i spowalnia się czas reakcji, spada koordynacja ruchowa. Trzeba jednak pamiętać, że starzejemy się w różnym tempie, a zatrzymanie prawa jazdy starszej osobie często wiąże się z poważnym ograniczeniem jej samodzielności. Według ekspertów starsi kierowcy mają kilka niepodważalnych zalet. Gorszy refleks rekompensują dużym doświadczeniem i rozwagą za kierownicą. Jeżdżą wolniej, najczęściej wybierają znane sobie trasy i unikają godzin szczytu oraz zatłoczonych tras. Znacznie rzadziej wsiadają też za kółko po alkoholu.
Senior za kierownicą, czyli kontroluj się sam
Bez względu na to, co mówią przepisy, lekarze zalecają osobom po 60. roku życia regularne kontrolowanie swojego stanu zdrowia, np. w pracowniach badań psychologicznych kierowców. Zaleca się także konsultacje z okulistą co 2 lata oraz z lekarzem rodzinnym, jeżeli:
• poczujesz się źle podczas prowadzenia samochodu
• zdarza ci się nie zauważyć znaku drogowego bądź mylnie go odczytać
• sytuacje na drodze zaskakują cię częściej niż zwykle
• straciłeś/aś ostatnio przytomność, doświadczyłaś silnych zawrotów głowy
Jakie rozwiązania stosuje się w innych krajach?
W Niemczech nie ma zakazów ani przymusu. Seniorzy przechodzą dobrowolne szkolenia, podczas których zachęca się kierowców do oceny własnych zachowań i przyzwyczajeń.
W Portugalii kierowca, który ukończył 30. rok życia, musi wymieniać dokument co 10 lat. Po skończeniu 60. roku życia okres ten skraca się do 5 lat, a po 70. roku życia – do dwóch lat. Dodatkowo każdy kierowca po ukończeniu 50. roku życia przechodzi badania lekarskie i psychologiczne.
Jeszcze ciekawsze inicjatywy stosuje się w Japonii. Tam starsi kierowy mogą dobrowolnie zwracać prawo jazdy, a policja... zachęca ich do tego. Funkcjonariusze często działają w porozumieniu z innymi firmami. Dla przykładu w prefekturze Osaka, starsi kierowcy w zamian za zwrot prawa jazdy dostają zniżki na zakupy i usługi, m.in. na wizyty u fryzjera czy w restauracjach. Z kolei w prefekturze Aichi starsi kierowcy w zamian za prawko dostają 15-procentową zniżkę w domach pogrzebowych (!!). W pierwszej chwili wydaje się to śmieszne, ale w realiach japońskich oznacza to oszczędność nawet 3,7 tys. euro.