Skoda Favorit miała być...Zaporożcem. Odkrywamy tajemnice socjalistycznej ikony

Czy wiecie, że jednym z pomysłów na produkcję nowego modelu Skody była licencyjna produkcja Zaporożca
Nadwozie popularnej Skody Favorit zaprojektowało studio projektowe Bertone
Światowa premiera kompaktowej Skody odbyła się w 1987 roku podczas targów w Brnie

Spis treści

Skoda Favorit – nowy projekt zapoczątkował rosyjski Zaporożec
Skoda Favorit – nie Nuccio Bertone, ale Marc Deschamps
Skoda Favorit miała być mniejszym autem niż w rzeczywistości
Dlaczego Skoda Favorit?
Skoda Favorit – błędna decyzja z premierą w Brnie
Skoda Favorit – testowano silniki Volkswagena i Citroëna
Skoda Favorit – najmniej prototypów w historii

To także okazja do przypomnienia i odkrycia wielu nieznanych faktów z historii tego modelu. Przy okazji otwartej we wrześniu 2017 r. specjalnej ekspozycji zorganizowanej w Muzeum Skody w Mlada Boleslav, ujawnia je człowiek, który osobiście nadzorował powstanie Skody Favorit (znanej pod kryptonimem Skoda 781). To ówczesny szef centrum rozwojowego i główny konstruktor - Petr Hrdlička, który w tym miesiącu skończył 83 lata.

Petr Hrdlička odpowiedzialny za projekt Skody FavoritŹródło: Materiały prasowe

Skoda Favorit głównie produkowana była w Mlada Boleslav i Vrchlabi, gdzie w latach 1987-1994 powstało 783 167 egzemplarzy wersja hatchback. Do tego należy jeszcze dodać 223 059 egzemplarzy kombi, produkowanego pod nazwą Forman oraz 70 900 egzemplarzy pick-upa produkowanego w Kvasinach w latach 1991-1995. Łącznie wyprodukowano tych wszystkich wersji 1 077 126 egzemplarzy. Warto dodać, iż Skoda Favorit od lipca 1994 do marca 1995 była także montowana w systemie SKD i CKD przez Volkswagen Poznań. Takie rozwiązanie pozwalało na uniknięcie opłat celnych podnoszących cenę auta.

Zapewne to auto nigdy by nie powstało, gdyż wszelkie innowacyjne na owe czasy skutecznie torpedował brak dewiz. Jednak determinacja realizatorów tego projektu i rządowe zalecenia, spowodowały, że niemożliwe stało się faktem.

Skoda Favorit – nowy projekt zapoczątkował rosyjski Zaporożec

Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku w Mlada Boleslav debatowano nad tym, co będzie się w przyszłości produkować. Wszyscy zdawali sobie wówczas sprawę z faktu, że auta z silnikiem z tyłu i tylnym napędem (Skoda 742), stały się przestarzałą koncepcją. Jednak na szczeblu rządowym także zastanawiano się nad tym, czy warto w tym kraju dalej produkować samochody osobowe.

Powstało wówczas wiele koncepcji. Jedną z nich było przekształcenie wiodącego producenta motocykli Jawa w dostawcę komponentów dla przemysłu samochodowego.

Inną była licencyjna produkcja. W tym celu do Pragi dostarczono prototyp trzydrzwiowego auta z ukraińskiej fabryki ZAZ (twórcy Zaporożca), który został zaprezentowany najwyższym władzom ówczesnej Czechosłowacji. Na całe szczęście ten prototyp nie przypadł do gustu premierowi Lubomírowi Štrougalowi. Dzięki temu rząd dał zielone światło producentowi z Mlada Boleslav na rozpoczęcie prac nad nowym autem. W grudniu 1982 roku rząd zatwierdził uchwałę nr 228 gwarantującą dewizy, która zapoczątkowała prace nad nowym autem, której efektem miała być Skoda Favorit.

Skoda Favorit – nie Nuccio Bertone, ale Marc Deschamps

Włoskie Studio Bertone zasłynęło twierdzeniem, że Skoda nie jest w stanie samodzielnie wyprodukować nowy model samochodu. To nie Giuseppe „Nuccio”Bertone był autorem projektu nowego auta, gdyż w rzeczywistości nad tym pracowało 15 osób. Za projekt odpowiadał Filiberto Giannini, autorem designu nadwozia był Marc Deschamps, a wnętrze zaprojektował Eugenio Pagliano.

Petr Hrdlička wszelkie szczegóły negocjował osobiście z włoskim Studiem BertoneŹródło: Materiały prasowe

Designerzy mieli wiele problemów ze względu na ograniczone możliwości miejscowych dostawców komponentów do produkcji nowego auta. Także życie nie ułatwiali im przedstawiciele Skody, którzy oczekiwali konkretnych rozwiązań. Przykładem może być tutaj kształt przednich reflektorów, który spowodował zmianę koncepcji przedniej części nadwozia.

Czesi chcieli mieć w przyszłości także wersję kombi, ale mieli ograniczone możliwości finansowe, co miało bezpośredni wpływ na jego projekt. Ze względów ekonomicznych auto musiało mieć boczne tylne drzwi identyczne, jak pięciodrzwiowy hatchback. Podobnie było z tzw. piątymi drzwiami bagażnika.

Ten pomysł nie bardzo podobał się włoskim designerom, ale Marc Deschamps w ciągu kilku dni przyszedł z gotowym projektem. Do końca nie wierzył, że kombi kiedykolwiek trafi do produkcji. Ale ten pomysł ostatecznie mu się bardzo spodobał.

Pierwsze szkice z turyńskiego Studia BertoneŹródło: Materiały prasowe

W powstaniu Skody Favorit korzystano z doświadczeń zachodnich partnerów. Studio Bertone przygotowało koncept nadwozia hatchback, kombi, sedan, coupe, ich wnętrze oraz zbudowało 19 prototypowych nadwozi. Jednak ostateczne prace nad autem seryjnym wykonali czescy fachowcy. Testy i wszelkie próby zmęczeniowe odbywały się nie tylko na terenie byłej Czechosłowacji, ale także na poligonie Porsche.

Skoda Favorit miała być mniejszym autem niż w rzeczywistości

Seryjna Skoda Favorit miała długość 3815 mm i jako typowy hatchback dysponowała stosunkowo pojemnym bagażnikiem (240/550 l).

Jednak według pierwotnych planów Skoda 781 miała być autem mniejszym. Konstruktorzy musieli spełnić przepis o minimalnej masie pojazdu, co było tylko możliwe w przypadku wydłużenia jego karoserii i powiększenia bagażnika. Także zwiększono do 47 litrów pojemność zbiornika paliwa, co docenili jego użytkownicy.

Dlaczego Skoda Favorit?

Dzisiaj nie ma chyba kogoś takiego, kto wyobrażałby sobie inną nazwę tego auta. Jednak, gdy wciąż oficjalnie obowiązywała nazwa Skoda 781, rozważane były różne propozycje. Najpoważniejsza powstała w wyniku ankiety tygodnika „Svet motoru”. Czytelnicy głosowali na nazwę Laura, co miało nawiązywać do Václava Laurina. Inne nazwy to m.in. Bella, Bertonetta i Optima.

Skoda Favorit 136LŹródło: Materiały prasowe

Jednak wtajemniczeni pracownicy już w 1987 roku wiedzieli, że to będzie Skoda Favorit. Znacznie wcześniej przed uruchomieniem produkcji seryjnej zamówiono narzędzia z napisami Favorit i stosowną dokumentację.

Dlaczego wybrano tę nazwę? Jak zdradza dzisiaj Petr Hrdlička, rozważane były cztery propozycje. Rapid, Popular, Favorit i Superb, te nazwy miały podłoże historyczne. Rapid już był wykorzystywany dla następcy Skody Garde, a Popular nie podobał się Bertone. Natomiast autorzy obawiali się Superba, gdyż taka nazwa w stosunku do tego modelu mogłaby narazić się na pośmiewisko społeczeństwa. No i w tej sytuacji w grze pozostał jedynie Favorit. Tym samym podjęto decyzję, że Skoda 781 będzie nazywała się tak samo jak Skoda z lat trzydziestych XX wieku.

Warto dodać, iż tę nazwę wybrano już wcześniej, a więc przed ogłoszeniem przez „Svet motoru” ankiety, która w tej sytuacji była już tylko zabawą dla czytelników.

Skoda Favorit – błędna decyzja z premierą w Brnie

Oficjalnie nowa Skoda Favorit zaprezentowana została w środę, 16 września 1987 roku podczas 29. Międzynarodowych targów maszynowych w Brnie. Na rodzimym rynku premiera nowego auta była wielkim wydarzeniem, ale ta polityczna decyzja okazała się błędem. Bowiem po raz pierwszy za granicą auto zaprezentowane zostało w styczniu 1988 roku podczas salonu motoryzacyjnego w Amsterdamie. Dzisiaj panuje przekonanie, że dzięki brneńskiej premierze Skoda straciła wiele, bo już w Amsterdamie dziennikarze nie mieli o czym pisać. To już nie była premiera światowa, a jedynie jedna z wielu prezentacji.

Premiera światowa Skody Favorit odbyła się w BrnieŹródło: Materiały prasowe

Błędem też była zbyt wczesna premiera, bo chociaż auto było już gotowe, to jednak producent nie był w stanie zrealizować wielu zamówień. W 1987 roku wyprodukowano tylko 171 egzemplarzy, a rok później 21 363 egz., co spowodowało, że wielu klientów z krajów zachodnich wybrało auta konkurencyjnych producentów. Skoda tylko na tym straciła.

Skoda Favorit – testowano silniki Volkswagena i Citroëna

Zanim Skoda Auto stała się częścią koncernu Volkswagen w 1991 roku, było wcześniej kilka możliwości ścisłej współpracy. Jeszcze na etapie rozwoju Skody Favorit testowano jednostki napędowe Volkswagena, a konkretnie EA111 (z VW Polo) i EA 827 (z VW Golfa). Zamontowano je w Volkswagenie, gdzie także nowy model przeszedł próby testowe. Specjaliści niemieckiego producenta mieli o takim rozwiązaniu i nowym modelu jak najlepsze opinie.

W testach wykorzystywano także silniki innych producentów – Ranault, Citroën i Isuzu. Rozważano nawet możliwość produkcji licencyjnego silnika, co jednak w praktyce przekraczało możliwości finansowe producenta.

Jednak przez cały czas trwały prace nad własnymi jednostkami. Jedną z propozycji był szesnastozaworowy, czterocylindrowy silnik o pojemności skokowej 1.6 l i mocy 105 KM.

Skoda Favorit – najmniej prototypów w historii

Petr Hrdlička zdradza, że przed rozpoczęciem produkcji seryjnej testowano siedem jeżdżących prototypów, co dzisiaj może wzbudzać uśmiech na twarzy. Tym bardziej, gdy porównamy to z najnowszą Skodą Karoq, które przed rozpoczęciem produkcji testowała aż 200 aut z tzw. preserii.

Jeden z testowanych zamaskowanych prototypówŹródło: Materiały prasowe

Także zabawną historię ma pojawienie się w ofercie drugiej wersji nadwozia kombi. Auto było gotowe, ale wciąż szukano uzasadnienia na rozpoczęcie jego produkcji. Ktoś wpadł na pomysł, by skorzystać ze wsparcia milicji, która otrzymała dwa testowe egzemplarze. Były one fabrycznie przygotowane nie tylko dla załogi, ale także do przewozu psa w powiększonym bagażniku. Pomysł przypadł do gustu decydentom i dzięki temu auto trafiło na taśmy produkcyjne. Skoda Forman cieszyła się dużym powodzeniem w wielu krajach.

Czesi udowodnili, że siłami własnych specjalistów przy współpracy z doświadczonymi zagranicznymi designerami oraz inżynierami i technikami, można stworzyć udany model samochodu.

Dalszy ciąg artykułu pod materiałem wideo

Porsche Parade 2017 - tak bawią się miłośnicy sportowych samochodów