- Nawet w przypadku przekładni automatycznych, w których producenci aut nie wymagają okresowej wymiany oleju, warto taką wymianę przeprowadzić.
- Nie ma oleju uniwersalnego, pasującego do wszystkich typów „automatów” – środek smarny musi być precyzyjnie dobrany do potrzeb konkretnej przekładnia.
- Im wyższe obciążenia termiczne skrzyni (np. w wyniku sportowego stylu jazdy czy holowania przyczep), tym częściej trzeba w niej wymieniać olej.
- Wraz z nowym olejem trzeba zastosować nowy filtr, a w niektórych typach przekładni nawet nową miskę olejową ze zintegrowanym filtrem.
Automatyczna skrzynia biegów należy do najbardziej skomplikowanych i kosztownych podzespołów samochodu, a także do najtrudniejszych do naprawy w razie awarii. Ze względu na potencjalne koszty napraw lepiej więc dmuchać na zimne i zapewnić skrzyni optymalne warunki pracy, tak żeby działała bezawaryjnie jak najdłużej. Obok odpowiedniej techniki jazdy (m.in. unikania przeciążeń czy przegrzania skrzyni) najważniejsza jest troska o właściwy olej.
Dlaczego olej się starzeje?
Olej w skrzyni automatycznej spełnia wiele funkcji – nie tylko smaruje i chłodzi podzespoły, ale też w sprzęgle hydrokinetycznym pośredniczy w przekazywaniu siły napędowej oraz jest wykorzystywany w bardzo precyzyjnie działającym układzie sterowania pracy przekładni. Warto też wiedzieć, że w skrzyniach automatycznych znajdują się wielotarczowe sprzęgła cierne, które pracują w kąpieli olejowej – opiłki powstające podczas pracy tzw. tarczek trafiają do oleju. Im większym obciążeniom poddawana jest automatyczna skrzynia biegów, tym bardziej nagrzewa się też znajdujący w niej olej, co ma wpływ na jego starzenie. Oczywiście, w „automatach” montowane są magnesy, które mają wyłapywać drobiny metalu ze ścierających się kół zębatych oraz filtry, które zatrzymują niemetaliczne zanieczyszczenia zawieszone w oleju, większość konstrukcji ma też chłodnice oleju przekładniowego, które mają ograniczać ryzyko przegrzania środka smarnego – ale te rozwiązania też mają granice swojej wydajności. Uwaga! Dla skrzyni automatycznej bardzo niebezpieczne są wszelkie zanieczyszczenia oleju – np. choćby niewielka domieszka glikolu pochodzącego z nieszczelności w układzie chłodzenia może zniszczyć przekładnię –dobre serwisy dysponują odpowiednimi testerami pozwalającymi wykryć nawet śladowe ilości płynu chłodzącego w oleju.
Ryzykowna wymiana oleju?
Wśród mechaników i kierowców wciąż można się niekiedy spotkać z opinią, że dopóki skrzynia działa mniej-więcej poprawnie, to lepiej oleju w niej nie wymieniać, szczególnie jeśli wcześniej nikt tego nie robił regularnie. Przestrzegają oni, że właśnie po wymianie może dojść do awarii. Tyle, że to nieprawda. Rzeczywiście, jeżeli w skrzyni zalega mnóstwo osadów, które nazbierały się przez lata, ktoś w nieprofesjonalny sposób wymieni olej, może się zdarzyć, że wypłucze on zgromadzone zanieczyszczenia, a te zablokują np. elementy sterowania przekładni. Przy zastosowaniu odpowiedniej procedury wymiany oleju takie ryzyko da się jednak wyeliminować. Rezygnacja z wymiany oleju, szczególnie w autach, w których przekładnia pracuje pod znacznym obciążeniem, kończy się tym, że zamiast oleju trzeba wymienić... skrzynię biegów.
Olej odpowiedni do wymagań skrzyni
Do problemów z działaniem skrzyni może dojść również wtedy, jeżeli zostanie zastosowany niewłaściwy olej. Czasy, kiedy do wszystkich automatów można było niemal bez zastanowienia wlewać po prostu „czerwony” olej ATF już dawno minęły – różne typy i modele przekładni mają odmienne wymagania, a zastosowanie niewłaściwego oleju może spowodować nie tylko zakłócenia w przełączaniu biegów, ale wręcz doprowadzić do poważnych uszkodzeń skrzyni.
Eksperci ZF Aftermarket radzą
ZF Aftermarket zaleca wymianę oleju przekładniowego w skrzyni biegów ZF do 150 000 km w zależności od obciążeń termicznych lub najpóźniej po ośmiu latach – w przypadku przekładni innych producentów interwały mogą znacząco się różnić. Warto jednak wiedzieć, że im wyższym obciążeniom poddawana jest skrzynia, np. w wyniku holowania przyczep, jazdy bardzo dynamicznej, poruszania się w terenie lub po drogach górskich, tym częściej należy olej wymieniać. Interwały warto też skrócić w przypadku aut o bardzo dużych przebiegach.
Do wymiany należy używać wyłącznie olejów zatwierdzonych do stosowania w tej konkretnej przekładni automatycznej – ZF Aftermarket co 3 miesiące aktualizuje na swoich stronach wykazy zatwierdzonych środków smarnych. Bardzo wygodnym ale przede wszystkim bezpiecznym rozwiązaniem jest zastosowanie kompletnego, przygotowanego przez ZF zestawu do wymiany oleju, dopasowanego do wymagań konkretnej przekładni. Zawiera on uszczelkę i oddzielny filtr oleju lub kompletną miskę olejową z wbudowanym filtrem oleju oraz odpowiednim uszczelnieniem i korkiem gwintowym, zestaw nowych śrub potrzebnych do zamontowania miski, a także opcjonalnie również odpowiednią dla danej skrzyni ilość opakowań oleju ZF LifeguardFluid o parametrach dobranych do potrzeb skrzyni. Zestawy te są oferowane nie tylko do przekładni ZF, ale też do wielu popularnych skrzyń pochodzących od innych producentów, np. do przekładni 7G Mercedesa, czy DSG stosowanych w autach z koncernu VW.