- Przepisy zabraniają użytkowania opon z widocznymi pęknięciami, które naruszają ich strukturę
- Większość producentów zaleca wymianę opon najpóźniej po 8-10 latach, niezależnie od głębokości bieżnika
- Minimalna głębokość bieżnika zgodnie z przepisami wynosi 1,6 mm, ale wymogów dotyczących stanu opon w przepisach jest więcej
- Opony z bieżnikiem poniżej 3 mm na mokrej nawierzchni zwiększają ryzyko aquaplaningu
- Nieuczciwi handlarze często wystawiają na sprzedaż używane opony z wysokim bieżnikiem, ale tak stare, że nie nadają się do jazdy
Zacznijmy od zasady, którą większość z nas powinna jeszcze pamiętać z kursu i testów na prawo jazdy – minimalna głębokość bieżnika to 1,6 mm, poniżej tej wartości opony nadają się do wymiany. To oczywiste, ale… nie każda opona, która ma głębszy bieżnik, automatycznie wciąż musi nadawać się do dalszego użytku. To nie takie proste! Według aktualnego brzmienia przepisu, który znaleźć można w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r.w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, wymogów jest więcej! W myśl tego przepisu minimalna głębokość bieżnika to wprawdzie rzeczywiście 1.6 mm, ale… tylko w przypadku opon, które nie mają wskaźnika zużycia.
Dalszy ciąg artykułu pod materiałem wideoJeśli opona ma ten fabryczny wskaźnik (tzw. TWI), to on jest decydujący. To o tyle ważne, że od lat wszystkie sprzedawane oficjalnie w Europie opony mają wskaźniki TWI, które zresztą, szczególnie w przypadku opon zimowych czy całorocznych, mogą wskazywać na konieczność wymiany już przy bieżniku głębszym niż 1,6 mm.
1.6 mm bieżnika: to za mało do jazdy po mokrej nawierzchni
Wskaźnik TWI (tread wear indicator) to zgrubienie (gumowa wypustka lub belka) umieszczona w rowku, między kostkami bieżnika. Jeśli opony są już tak zużyte, że wskaźnik przestaje się "chować" w bieżniku, to oznacza, że opony osiągnęły już wartość graniczną. Wskaźniki można zlokalizować zwykle po napisie TWI i strzałce umieszczonej na boku bieżnika. Wielu producentów umieszcza na oponach dwa zestawy znaczników: jeden "TWI", wskazujący na zużycie graniczne według przepisów (1,6 mm) oraz drugi, wskazujący na wartość zalecaną przez producenta (np. z jego logo czy symbolem śnieżynki w przypadku opon zimowych), który odsłania się np. przy 3-4 mm.
Uwaga! Jeśli opony są zużyte nierównomiernie, to po pierwsze, zwykle warto je wymienić, po drugie: warto sprawdzić stan zawieszenia auta, a po trzecie – liczy się głębokość bieżnika w najpłytszym miejscu!
Nawet jeśli przepisy dopuszczają jazdę na oponach letnich z bieżnikiem o głębokości 1,6 mm, to warto pamiętać, że im jest on płytszy, tym opony stają się bardziej podatne na aquaplaning – na mokrej nawierzchni, na oponach, które mają mniej niż 3 mm bieżnika, robi się po prostu niebezpiecznie, więc naszym zdaniem z wymianą lepiej nie czekać do momentu uzyskania wartości granicznej!
Przepis zawarty we wspomnianym wcześniej rozporządzeniu zabrania też używania opon, które mają widoczne pęknięcia odsłaniające lub naruszające ich osnowę.
Jaki przebieg wytrzymują opony?
To zależy od wielu czynników – od modelu opon, od auta, na którego kołach zostały zamontowane, od tego, czy mówimy o oponach na osi napędzanej, od stylu i warunków jazdy, ale też od konkretnego modelu ogumienia. To dlatego w testach opon coraz częściej badamy także ich trwałość, a różnice między poszczególnymi modelami bywają olbrzymie – niektóre modele nadają się do wymiany już po kilkunastu tys. kilometrów, inne zachowują wysoki bieżnik nawet do ponad 70 tys. km intensywnej eksploatacji. Ale uwaga! Często bywa tak, że wysoka trwałość opon jest okupiona ich fatalnymi właściwościami jezdnymi czy niskim komfortem jazdy. Niektóre modele są wykonane z gumy twardej jak kamień – nie zużywają się prawie wcale, ale strach na nich jeździć.
Ile lat wytrzymują opony?
O ile w kwestii głębokości bieżnika mamy przepisy, które wskazują przynajmniej minimalne dopuszczalne parametry, to w kwestii wieku opon musimy polegać na zaleceniach producentów, ale przede wszystkim na wyczuciu własnym lub na doświadczeniu fachowców obsługujących nasze auto. Większość producentów zaleca, żeby opony wymieniać nie rzadziej niż co 8-10 lat, nawet jeśli wciąż mają głęboki bieżnik. Te 8-10 lat to bardzo dużo, a opony w takim wieku mogą być w akceptowalnym stanie tylko pod warunkiem delikatnej eksploatacji i przechowywania przez część roku w idealnych warunkach – w ciemnym, chłodnym pomieszczeniu, bez kontaktu z promieniowaniem UV, nadmierną wilgotnością, agresywnymi chemikaliami, przy poprawnym ustawieniu, zapobiegającym ich deformacji. W praktyce do czasu, kiedy pojawią się pierwsze spękania gumy, często mija znacznie mniej czasu, szczególnie tańsze modele ogumienia po 4-5 latach wykazują widoczne gołym okiem objawy starzenia. Jeszcze gorsze jest jedna to, że niektórych objawów starzenia materiału, zupełnie po oponach niw widać. Wraz z upływem czasu mieszanka gumowa robi się coraz sztywniejsza, co odbija się na właściwościach jezdnych opony. Problem polega na tym, że tak naprawdę da się to często wyczuć dopiero w sytuacjach awaryjnych, np. przy gwałtownym hamowaniu albo przy próbie szybkiej zmiany kierunku jazdy.
Na szczęście wiek opon można łatwo sprawdzić – z boku opony, przy kodzie informującym m.in. o zgodności opon z wymogami i o miejscu ich produkcji, znajduje się także pole z czterema cyframi w osobnej obwódce: dwie pierwsze informują o tygodniu, a dwie kolejne o roku produkcji opony, np. oznaczenie "4224" informuje o tym, że opony wyprodukowano w 42 tygodniu 2024 roku.
Uwaga! Niekiedy da się jeszcze znaleźć opony z trzycyfrowym oznaczeniem daty produkcji. To już zabytki: tak oznaczano opony produkowane do 2000 roku! Można je potraktować jako eksponat, ale do jazdy na pewno się już nie nadają!
Uwaga na auta 4x4: nie wymienisz w porę opon, zniszczysz napędy
Opony w samochodzie nigdy nie zużywają się całkowicie równomiernie. W przypadku aut z napędem 4x4 olbrzymie znaczenie ma to, żeby wszystkie 4 koła miały ten sam obwód. Jeśli tak nie jest, bo np. przednie opony są nieco bardziej zużyte od tylnych, to przez to, że pojawiają się różnice w prędkościach obrotowych między kołami, bardziej obciążony jest układ przeniesienia napędu, szczególnie sprzęgło międzyosiowe. Z tego samego powodu w autach z napędem na obie osie nie należy montować różnych modeli opon na poszczególnych osiach – nawet przy tym samym rozmiarze mogą się nieco różnić rzeczywistymi wymiarami. To dlatego w takich autach warto stosować tzw. rotowanie opon, żeby wszystkie zużywały się równomiernie.
