O metry za daleko

Na zdrowy rozsądek: jeśli bieżnik jest wystarczająco głęboki, to powinny dobrze odprowadzać wodę i dobrze "kleić" się do asfaltu. A jak jest naprawdę?

Sprawdziliśmy to, porównując drogę hamowania na oponach nowych i używanych. Do testu wybraliśmy opony, które bez trudu znalazłyby jeszcze nabywcę: bez uszkodzeń mechanicznych, nienaprawiane, z bieżnikiem o głębokości 3-4 mm, topowy produkt renomowanego producenta. Jednak już na oko widać było, że guma jest ze starości nieco sparciała, zauważyliśmy mikropęknięcia w bieżniku. Na suchym i równym asfalcie na nowych oponach testowy Ford Fusion wyhamował z prędkości 100 km/h na dystansie 39,2 m. Na starych oponach jechał jeszcze przez prawie 2 m!

Niedużo? Niby tak, ale gdy auto z nowymi oponami już stało, samochód z kiepskimi gumami jechał jeszcze z prędkością 22,5 km/h! To wystarczy, aby potrącić przechodnia albo rozbić auto! Jak dało się przewidzieć, na nieznacznie wilgotnym asfalcie wyniki mocno się pogorszyły: na nowych oponach Ford hamował na dystansie 43,1 m, na starych przejechał aż 47,3 m! Gdyby dwa identyczne samochody "obute" w różne opony hamowały równocześnie, jeden by już stał, a drugi jechałby jeszcze z prędkością 32,2 km/h!

A jak zachowuje się auto z nowymi oponami, ale ze zbyt niskim ciśnieniem? Najpierw niespodzianka: hamuje lepiej! Niestety, podczas pokonywania zakrętów zachowuje się nieprzewidywalnie. Wystarczy jeden gwałtowny skręt, aby opona prawie schowała się pod felgę. Raz utrzyma się na niej, drugi raz może też, aż spadnie... Wtedy grozi nam, że zamiast skręcić, pojedziemy prosto mimo skręconych kół! A jeśli po drodze natrafimy na krawężnik albo inną przeszkodę, będzie dachowanie.

Powietrze ze sprawnej opony uchodzi w tempie 0,1-0,2 bara na miesiąc. Trzeba więc co jakiś czas sprawdzić ciśnienie!Kiedy opona jest za stara na jazdę? Maksymalny okres używania opony to 10 lat od daty produkcji. Datę tę widać w owalnym polu na boku opony. To 4-cyfrowy kod: dwie pierwsze cyfry (np. 11) oznaczają tydzień, a dwie kolejne rok produkcji, np. 05. Jeśli kod jest 3-cyfrowy (jak na fot.), to dwie pierwsze cyfry oznaczają tydzień, a trzecia cyfra rok produkcji z ub. stulecia, np. 029 oznacza 2. tydzień 1999 r. Aby dało się jeździć np. na 7-letniej oponie, bieżnik nie może być zużyty, guma nie powinna być spękana, sparciała itp., opona nie może też mieć uszkodzeń mechanicznych.

Zużycie gumy zależy od warunków eksploatacji. Oponę niszczy np. długotrwałe działanie słońca. Auto garażowane będzie więc miało mniej zniszczone opony. Opony nieużywane, przechowywane jako zapasowe nie nadają się do użytku już po 6 latach niezależnie od wyglądu.

Uwaga na nowe! Każda nowa opona pokryta jest warstwą substancji ochronnych zabezpieczających ją przed starzeniem się. Zanim zacznie działać idealnie, musi się dotrzeć. Dlatego przed testem nowe opony zostały poddane wielokrotnemu, delikatnemu hamowaniu. Przed dotarciem nowa opona w sytuacji ekstremalnej może zachować się nieprzewidywalnie! Warto o tym wiedzieć i przez 100-200 km od założenia nowych gum jechać ostrożniej niż zwykle, unikać gwałtownych manewrów oraz ostrego hamowania. Tak unikniemy nierównomiernego zużycia bieżnika i nadmiernej hałaśliwości.

Ważne zasady

Opony kupowane jako używane mają niepewną historię. Nie znamy rzeczywistego powodu, dla którego poprzedni właściciel postanowił się ich pozbyć. Być może opony nie były okrągłe, miały znaczące niewyważenia, powodowały w czasie jazdy drgania, hałas lub samochód z ich powodu nie mógł utrzymać kierunku jazdy na wprost. To jest loteria. Ryzyko popełnienia błędu jest bardzo wysokie. Rzeczywistość pokazuje, iż większość opon znajdujących się w użytkowaniu zostaje wymieniona przed skończeniem 10 lat. W przypadku opon starszych niż10-letnie, licząc od daty ich produkcji, w tym również opon kół zapasowych, zaleca się ich wymianę na nowe, nawet jeżeli wydaje się, iż mogą byćw dalszym ciągu użytkowane, a wysokość ich bieżnika nie osiągnęła minimalnego poziomu zużycia (1,6 mm) dopuszczonego przez Prawo o ruchu drogowym.Poza regularną kontrolą i dbaniem o właściwe ciśnienie zaleca się, aby opony osobowe, dostawcze oraz 4x4 (w tym koła zapasowe) były regularnie sprawdzane przez wykwalifikowanego specjalistę w autoryzowanym serwisie, który oceni możliwość dalszego używania ich. Po 5 latach użytkowania opon kontrola ta powinna być przeprowadzana co najmniej raz w roku. Niemożliwe jest przewidzenie, kiedy opona powinna zostać wymieniona, jeśli bierze się pod uwagę jedynie jej wiek. Jednak im opona jest starsza, tym bardziej wzrasta prawdopodobieństwo, iż będzie musiała zostać wymieniona na skutek zmian, którym podlegała podczas użytkowania lub na skutek innych czynników wykrytych podczas oględzin lub użytkowania.Nawet zupełnie sprawne, nowe opony tracą stopniowo ciśnienie. Naturalny spadek ciśnienia (tzn. niespowodowany przebiciem) może wzrastać wraz z wiekiem opony. Na tempo spadku ciśnienia ma wpływ także stan obręczy oraz właściwy dobór obręczy i opon.

Ciśnienie ciągle spada: Prędkość 50 km/h. Ciśnienie powietrza w kołach 2 bary. Slalom pomiędzy słupkami. Auto przechyla się na zakrętach, ale pewnie, czterema kołami dotyka asfaltu. Mimo delikatnego uślizgu na łukach daje się pewnie prowadzić. Przy ciśnieniu powietrza w kołach na poziomie 1,2 bara opona może spaść z felgi na zakręcie nawet przy niewielkiej prędkości. Nasz kierowca testowy dopiero na zdjęciach zobaczył, czym ryzykował: z wnętrza auta czuł, że samochód fatalnie się prowadzi, ale nie mógł widzieć, jak zachowują się opony. Taka jazda grozi wypadkiem!

Opinie ekspertów

Im gorsze warunki drogowe, tym większe różnice w zachowaniu opon starych i nowych. Ciekawe, że nawet na idealnie suchej i równej nawierzchni stare opony z niskim bieżnikiem hamują gorzej niż nowe. Pozornie wydaje się, że im niższy bieżnik, tym większa jego sztywność i lepsze wyniki. Okazuje się jednak, że guma z czasem się starzeje i traci pierwotną przyczepność.

Na nawierzchni nieznacznie zroszonej różnice są już wyraźne, odczuwalne nawet bez pomocy sprzętu pomiarowego. Jak zachowują się stare opony w głębokich koleinach wypełnionych wodą, można się tylko domyślać - na torze testowym niezwykle trudno jest zasymulować tak trudne warunki, jakie występują na typowej polskiej, nierównej ulicy podczas opadów deszczu.Wojciech Denisiuk Kierowca "Auto Świata"

Opony stare, tzn. powyżej 6 roku,mogą mieć pogorszone parametryw przyczepności do śliskich nawierzchni w wyniku twardnienia mieszanki wynikającego z upływu czasu. Podkreślić należy jednak, że w oponach do 5 lat spadek ten jest tak niewielki, że kierowca nie będzie go odczuwać. Ponadto zdecydowanie lepsze parametry mają nowe opony, które przez kilka lat były prawidłowo przechowywane, niż 2-letnie opony eksploatowane w niesprzyjających warunkach. Chodzi o szkodliwy wpływ światła słonecznego, wysokie temperatury spowodowane jazdą z niskim ciśnieniem lub pod dużym obciążeniem, ozon, niewłaściwy stan techniczny pojazdu, agresywny styl jazdy czy uszkodzenia sięgające konstrukcji opony mogące być źródłem korozji. Radosław Słowik Michelin Polska