(Nie)bezpiecznie jak na rowerze? Przewodnik po trudnych przepisach

Wypadki z udziałem rowerzystów - gdzie ich najwięcej, co jest przyczyną?

W obiegłym roku do policyjnych statystyk trafiło 4426 wypadków z udziałem rowerzystów – w tej liczbie są i te wypadki, do których doprowadzili sami rowerzyści jak i te, w których byli sprawcami byli inni uczestnicy ruchu. Zdecydowanie najwięcej wypadków „z udziałem” rowerzystów dzieje się w terenie zabudowanym (w 2019 roku 3811 wypadków względem 615 poza terenem zabudowanym), choć wypadki poza terenem zabudowanym są statystycznie bardziej niebezpieczne niż w miastach: zginęło w nich 123 osoby; w terenie zabudowanym, przy wielokrotnie większej liczbie zdarzeń, 135. Rannych wśród rowerzystów liczymy już w tysiącach.

Z ogólnej liczby wypadków „z udziałem” rowerzystów przyczynili się oni do 1626 zdarzeń. Główne przyczyny: nieudzielenie pierwszeństwa, nieprawidłowy manewr skrętu, a także (w 139 przypadkach)... zbyt szybka jazda.

Droga dla rowerów - kto musi i kto może nią jechać?

Droga dla rowerów to droga, którą mogą się przemieszczać, z nielicznymi wyjątkami, wyłącznie rowerzyści.

Są rowerzystami:

• osoby w wieku powyżej 10 lat na rowerach klasycznych
• osoby w wieku powyżej 10 lat na rowerach elektrycznych, pod warunkiem, że silnik elektryczny uruchamiany jest wyłącznie naciskiem na pedały i ma nie więcej niż 250 W mocy;

Nie są rowerzystami:

• osoby jadące na hulajnogach, bez względu na to, czy z silnikiem, czy bez.
• osoby na jednokołowcach elektrycznych

• osoby na wrotkach
• osoby na rowerach elektrycznych z manetką gazu i te, których silnik działa przy prędkości wyższej niż 25 km/h
• dzieci w wieku do 10 lat jadące rowerem pod opieką dorosłych

To dla wielu osób niespodzianka: nie wolno jechać z małym dzieckiem po drodze dla rowerów, gdyż dziecko na rowerze w świetle prawa jest pieszym – a zatem powinno jechać, wraz z opiekunem, po chodniku. Zresztą w wielu miejscach małe dziecko na drodze dla rowerów to duże zagrożenie, zwłaszcza w miejscach, gdzie wielu ludzi jedzie z dużymi prędkościami, często w tłoku.

Wyjątków od zasady, że pieszy (czyli np. małe dziecko na rowerze) nie wchodzi na drogę dla rowerów, jest niewiele. Jeden z nich mówi, że pieszy może korzystać z drogi dla rowerów, gdy w danym miejscu nie ma chodnika, wtedy jednak musi każdorazowo ustępować pierwszeństwa rowerowi.

Ważne: tam, gdzie prowadzi droga dla rowerów, rowerzyści mają obowiązek z niej korzystać, nie wolno im jechać po ulicy, nawet jeśli jest to wygodne.

Rower na ulicy - na jakich zasadach?

Jadąc rowerem, o ile to tylko możliwe, mamy poruszać się poboczem, co z oczywistych względów dotyczy głównie obszaru niezabudowanego. Gdy pobocza nie ma, rowerzystów obowiązują te same zasady pierwszeństwa co innych użytkowników ruchu.

Jest jednak kilka wyjątków:

• na skrzyżowaniu i tuż przed nim , jeśli rowerzysta jedzie po ulicy, ma prawo „odkleić się” od prawej krawędzi pasa ruchu

Chodzi m.in. o to, by uniknąć niebezpiecznego wyprzedzania rowerzystów przez inne pojazdy w sytuacji, gdy ten zamierza skręcić

• na niektórych skrzyżowaniach występują tzw. śluzy dla rowerów: miejsca (pola) do zatrzymania się wielu rowerów na wylocie skrzyżowania. W takich miejscach rowerzyści mogą podjechać bliżej skrzyżowania niż inne pojazdy, które zatrzymują się wcześniej na linii zatrzymania; po zmianie świateł na zielone rowerzyści ruszają zatem pierwsi

• na niektórych jezdniach wyznaczone są pasy ruchu dla rowerów, mogą być poprowadzone „pod prąd”. Rowerzyści mają obowiązek z nich korzystać i wówczas muszą się ich trzymać, jeśli w danym miejscu jest wyznaczony opas dla rowerów, nie mogą przed skrzyżowaniem przemieszczać się na środek pasa przeznaczony dla aut.
• rowerzystom wolno wyprzedzać z prawej strony inne niż rower wolno jadące pojazdy
• rowerzystom nie wolno korzystać z buspasów, chyba że pozwala na to prawo lokalne (oznakowanie buspasa)
• wyprzedzając rower, kierujący wszelkimi pojazdami powinni zachować przynajmniej metr odstępu

Uwaga: pasem ruchu dla rowerów nie mogą jeździć motorowerzyści i motocykliści – choć w wielu miejscach tak jest im z pewnością wygodniej.

Rower w strefie zamieszkania

W strefie zamieszkania rowerzyści ustępują pierwszeństwa pieszym, obowiązuje ich też – jak i inne pojazdy – ograniczenie prędkości do 20 km/h. Dzieci w wieku do 10 lat pod opieką dorosłych traktowane są jako piesi i mają pierwszeństwo przed innymi pojazdami. Przepisy nie wyjaśniają, jak traktowane są dzieci na rowerach nie będące pod opieką dorosłych, trzeba jednak przyjąć, że są to piesi. Jeśli przez strefę zamieszkania prowadzi droga dla rowerów, to i tak piesi mają na niej pierwszeństwo.

Rower na drodze dla pieszych i rowerów

Każda tzw. ścieżka rowerowa jest oznaczona: może oddzielać się od chodnika kolorystycznie, rodzajem nawierzchni, krawężnikiem, jednak najważniejszy jest pionowy znak drogowy, który decyduje o jej statusie: jeśli „ścieżka” oznakowana jest znakiem C-13 (okrągły znak z symbolem roweru na niebieskim tle), to rowerzysta jadący po niej ma pierwszeństwo przed pieszymi. Jeśli niebieski okrągły znak jest przedzielony na pół – na jednej połowie mamy symbol roweru, a na drugiej pieszego, to albo mamy do czynienia z drogą dla pieszych i drogą dla rowerów biegnącymi obok siebie, albo „drogą dla rowerów i pieszych” czy, jak kto woli, z „ciągiem pieszo-rowerowym” – a to wiele zmienia!

Takich dróg, których oznakowanie jest „doskonale mylące”, jest dużo – rowerzyści (jak i piesi) mogą być przekonani, że chodnik i droga dla rowerów są ściśle oddzielone. Formalnie jednak czasem nie są i w razie kolizji roweru z pieszym rowerzysta może odpowiadać za jej spowodowanie.

Od czego to zależy? Jeśli na znaku symbol pieszych i symbol roweru oddzielone są kreską pionową, to znaczy, że obok siebie biegną drogi: tylko dla pieszych i tylko dla rowerów. Jeśli oddzielone są kreską poziomą, to i piesi, i rowerzyści mogą poruszać się po całej szerokości drogi, ale rowerzyści muszą jechać powoli, a piesi mają pierwszeństwo.

Formalnie – dla ustalenia odpowiedzialności za kolizję – „częściowe” oddzielenie dróg dla rowerów i pieszych nie jest oczywiste, czyli nie można twierdzić, że rowerzysta ma bezwzględne pierwszeństwo przed pieszym, jeśli symbole na znaku oddzielone są kreską pionową. W praktyce jednak przyczynienie się pieszego do wypadku, który wejdzie na „część rowerową” drogi dla rowerów i drogi dla pieszych, jest większe. Z niektórych stron internetowych jednostek policji można się dowiedzieć, że na takiej drodze pierwszeństwo ma zawsze pieszy i to tzw. prawda, ale nie do końca...

Rower na chodniku

Co do zasady chodniki są przeznaczone dla pieszych, ale są wyjątki. Rowerzyści mogą korzystać z chodnika w następujących sytuacjach:

• gdy na jezdni dozwolona jest prędkość wyższa niż 50 km/h (ale pod warunkiem, że nie ma drogi lub pasa dla rowerów, a szerokość chodnika przekracza 2 metry);
• gdy warunki pogodowe sprawiają, że jazda po jezdni jest niebezpieczna dla rowerzysty
• gdy opiekuje się dzieckiem w wieku do 10 lat jadącym rowerem
• dziecko (w wieku do 10 lat), jadące na rowerze, jest pieszym

Rowerzyści na chodniku (nie dotyczy dzieci) muszą jechać powoli i ustępować pierwszeństwa pieszym.

Rower na przejeździe dla rowerów

Przejazd dla rowerów, który zazwyczaj usytuowany jest obok przejścia dla pieszych, to miejsce, gdzie rowerzyści mogą przecinać jezdnię, nie schodząc z rowerów.

… czyli jest dokładnie tak jak w przypadku samochodu i pieszego na przejściu: kto pierwszy, ten lepszy.

Ale uwaga:

A to oznacza, że jeśli, jadąc samochodem, zamierzamy skręcić (np. w prawo), a wzdłuż drogi (np. po naszej prawej) prowadzi droga dla rowerów, to mamy bezwzględny obowiązek przed przecięciem drogi dla rowerów zatrzymać się i przepuścić rowery. To bywa skrajnie niewygodne, zwłaszcza dla kierujących furgonami z ograniczoną widocznością, jednak kolizja w takim wypadku obciąża zawsze kierowcę samochodu, a warto pamiętać, że rowerzyści czasem jadą naprawdę szybko.

Rower w czasie pandemii - zdaniem policji bezpieczny

Wśród licznych ostrzeżeń i narzekań na nieodpowiedzialne zachowanie rowerzystów, na stronach polskiej policji znaleźliśmy także coś takiego: „Rower to najpopularniejszy środek transportu. Jest ekonomiczny, ekologiczny, w czasie pandemii bezpieczny dla użytkowników. Aby bezpieczeństwo było zachowane w każdym aspekcie, należy pamiętać o podstawowych zasadach...”

To stanowisko nieco sprzeczne ze stanowiskiem rządu, który na wiele tygodni zakazał z korzystania z rowerów miejskich , ale chyba słuszne. Zakaz jednak się skończył, miejskie wypożyczalnie rowerów ruszają. Jedźcie ostrożnie.