• Chociaż prace archeologiczne wydłużają czas zakończenia inwestycji drogowej, są one jej nieodłącznym i obowiązkowym elementem
  • Prowadzone badania archeologiczne pozwalają odkryć zabytki lub inne cenne pozostałości sprzed setek lub nawet tysięcy lat
  • Szereg cennych odkryć dokonano m.in. podczas budowy dróg ekspresowych S61, S19, S8 i S17

Do prowadzenia badań archeologicznych podczas przygotowywania i realizacji inwestycji drogowych obligują przepisy prawa krajowego i unijnego. GDDKiA wyjaśnia, że badania zlecane są na podstawie decyzji właściwych terytorialnie wojewódzkich konserwatorów zabytków, a działania GDDKiA w zakresie archeologii wspiera Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Dalsza część tekstu pod materiałem wideo:

Prace archeologiczne mogą opóźnić prowadzenie prac budowlanych

Informacje o dziedzictwie kulturowym, w tym wszelkiego rodzaju zabytkach, zbierane są już na etapie prac przygotowawczych do inwestycji drogowej. Dzięki temu można nie tylko oszacować ryzyko inwestycyjne i wybrać odpowiednie rozwiązanie projektowe, lecz także wstępnie określić koszty i czas niezbędny do przeprowadzenia prac archeologicznych.

Prace archeologiczne na budowie S3 Legnica - Bolków Foto: GDDKiA
Prace archeologiczne na budowie S3 Legnica - Bolków

Już na etapie budowy prowadzony jest nadzór archeologiczny nad robotami ziemnymi, a w razie potrzeby, np. odkrycia zabytków, także badania wykopaliskowe. Szeroko zakrojone badania wykopaliskowe oznaczają wstrzymanie prac budowlanych, ale ze względu na ustawę o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami jest to nieodzowne.

Ślady przeszłości odkryte dzięki drogowcom

Badania archeologiczne prowadzone podczas inwestycji drogowych pozwoliły odkryć cenne dobra kultury. W 2021 r. przy okazji budowy drogi ekspresowej S61 na odcinku Ełk Południe — Kalinowo na cmentarzu z XVIII-XIX wieku, odkrytym w miejscowości Przykopka (woj. warmińsko-mazurskie), znaleziono bursztynowy naszyjnik złożony z 35 korali i zawieszki w kształcie serca.

Znaleziska z budowy trasy S61 Ełk - Wysokie Foto: GDDKiA / GDDKiA
Znaleziska z budowy trasy S61 Ełk - Wysokie

Oprócz niego natrafiono także na monety z XVIII i XIX wieku, elementy stroju i biżuterię — szpilki, guziki, zawieszki, spinki, obrączki, koraliki, ozdoby głowy z brązowymi aplikacjami — a także przedmioty codziennego użytku i fragmenty ceramicznych naczyń.

Znaleziska z budowy trasy S61 Ełk - Wysokie Foto: GDDKiA / GDDKiA
Znaleziska z budowy trasy S61 Ełk - Wysokie

Kolejnym przykładem jest budowa drogi ekspresowej S8 Paszków — Przeszkoda, podczas której w Nadarzynie na posesji kościoła pw. św. Klemensa odnaleziono szczątki ludzkie. Archeologowie ekshumowali i zabezpieczyli szczątki ok. 3 tys. osób i jak oszacowali, ten przykościelny fragment cmentarza funkcjonował od XVII do początku XIX wieku. Prace archeologiczne prowadzone przy węźle Nadarzyn wydłużyły realizację inwestycji o siedem miesięcy.

Prace archeologiczne w okolicy Wiązowny pod Warszawą Foto: GDDKiA
Prace archeologiczne w okolicy Wiązowny pod Warszawą

Pozostałości po bitwie pod Żyrzynem, którą uczestnicy Powstania Styczniowego stoczyli z rosyjskim oddziałem, odnaleziono podczas budowy drogi ekspresowej S17 Skrudki — Kurów Zachód. GDDKiA precyzuje, że oprócz pozostałości po stoczonej bitwie odkryto również zbiorową mogiłę ok. 80 żołnierzy armii carskiej. Z kolei w Wiązownie pod Warszawą podczas budowy drogi ekspresowej S17 odkryto pozostałości umocnień obronnych wykorzystywanych w czasie dwóch wojen światowych oraz Bitwy Warszawskiej z 1920 r.

Niezwykłe znaleziska na budowie drogi S61 pod Suwałkami i S19 Via Carpatia

Oprócz pozostałości związanych z dziedzictwem kulturowym, podczas realizacji inwestycji drogowych można znaleźć stosunkowo młode, ale równie ciekawe zabytki związane z historią Polski. Przykładowo podczas prac przy budowie drogi ekspresowej S61 na odcinku Suwałki — Budzisko natrafiono na silnik radzieckiego samolotu szturmowego z okresu II Wojny Światowej. To, co zaskoczyło odkrywców, to bardzo dobry stan odnalezionej jednostki. Dzięki temu możliwe było odczytanie tabliczki znamionowej umieszczonej na silniku oraz zidentyfikowanie modelu samolotu, w którym pracował.

Silnik radzieckiego samolotu szturmowego IŁ-2 Foto: GDDKiA
Silnik radzieckiego samolotu szturmowego IŁ-2

Z kolei podczas budowy odcinka drogi ekspresowej S19 między węzłami Rzeszów Południe i Babica, tj. fragmentu międzynarodowego korytarza drogowego Via Carpatia, odkryto m.in. 11 grobów kultury ceramiki sznurowej. Archeologowie odkryli pradziejowe obiekty, np. jamy osadowe, paleniska, dołki posłupowe, sięgające epoki neolitu, epoki brązu, epoki wpływów rzymskich, okresu lateńskiego, kultury łużyckiej, kultury przeworskiej, wczesnego średniowiecza i okresu nowożytnego.

Znaleziska archeologiczne Foto: GDDKiA
Znaleziska archeologiczne