Kogo skontroluje Inspekcja Transportu Drogowego?

Inspekcja Transportu Drogowego powołana została do kontroli przestrzegania przepisów w zakresie przewozu drogowego wykonywanego pojazdami samochodowymi. Na mocy nowelizacji przepisów Prawa o ruchu drogowym, która weszła w życie z dniem 31 grudnia 2010 r., rozszerzono kompetencje inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego. Zyskali oni większe uprawnienia nie tylko w stosunku do zawodowych kierowców.

ITD na mocy tych przepisów została uprawniona do kontroli:

- przestrzegania obowiązków lub warunków przewozu drogowego,

- przestrzegania przepisów ruchu drogowego w zakresie i na zasadach określonych w ustawie Prawo o ruchu drogowym,

- rodzaju używanego paliwa,

- dokumentów związanych z wykonywaniem publicznego transportu zbiorowego,

- prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej.

ITD może prowadzić kontrolę ruchu drogowego w odniesieniu do kierującego pojazdem (niebędącego zawodowym kierowcą):

- w stosunku do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że kieruje pojazdem w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,

- który naruszył przepisy ruchu drogowego, w przypadku zarejestrowania tego naruszenia przy użyciu:

a) przyrządów kontrolno-pomiarowych,

b) przenośnych albo zainstalowanych w pojeździe albo na statku powietrznym urządzeń rejestrujących,

- który rażąco naruszył przepisy ruchu drogowego lub spowodował zagrożenie jego bezpieczeństwa.

Obecnie wszyscy kierowcy mogą być kontrolowani przez Inspekcję Transportu Drogowego w zakresie przestrzegania przepisów ruchu drogowego.

Inspektorzy, podobnie jak policja, mają prawo do nakładania grzywien w drodze mandatów karnych, ale również do pobierania kar pieniężnych. Mają również prawo prowadzenia czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia, kierowania do sądu wniosków o ukaranie oraz udziału w rozprawach przed sądami powszechnymi w charakterze oskarżyciela publicznego i wnoszenia odwołań od postanowień i orzeczeń tych sądów w sprawach o wykroczenia z zakresu działania Inspekcji Transportu Drogowego.

Jak wyglądają czynności kontrolne?

Inspektor wykonuje czynności kontrolne w umundurowaniu oraz posługuje się legitymacją służbową i znakiem identyfikacyjnym. Bez umundurowania mogą być prowadzone czynności podczas kontroli:

- w przedsiębiorstwie,

- przewozów regularnych, o ile nie wymaga to zatrzymywania pojazdów na drodze poza przystankami,

- transportu drogowego taksówką, o ile nie wymaga to zatrzymywania pojazdów na drodze poza postojem.

W związku z wykonywanymi zadaniami inspektor ITD ma prawo wstępu do pojazdu i kontroli dokumentów. W odniesieniu do kierowców zawodowych uprawniony jest do kontroli karty kierowcy i karty przedsiębiorstwa, a także zainstalowanych lub znajdujących się w pojeździe urządzeń pomiarowo-kontrolnych lub tachografu cyfrowego, może również kontrolować masę, nacisk osi i wymiary pojazdu przy użyciu przyrządu pomiarowego.

W przypadku kontroli prowadzonej w siedzibie przedsiębiorcy (taka kontrola może być konsekwencją prowadzonych czynności w ramach kontroli drogowej) inspektorzy mają prawo wstępu na teren podmiotu wykonującego przewóz drogowy, w tym do pomieszczeń lub lokali, gdzie prowadzi on działalność lub przechowuje dokumenty i inne nośniki informacji w dniach i godzinach, w których jest lub powinna być wykonywana ta działalność. Takich czynności kontrolnych inspektor dokonuje po okazaniu legitymacji służbowej oraz doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.

Czynności kontrolnych przemieszczających się środków transportu inspektor dokonuje po okazaniu kierującemu legitymacji służbowej. Z przeprowadzonych czynności sporządzany jest protokół, który podpisują inspektor i kontrolowany. Odmowę jego podpisania kontrolujący odnotowuje w protokole i podaje jej przyczynę. Do protokołu kontrolowany może wnieść zastrzeżenia.

Podczas wykonywania przewozu drogowego kierowca pojazdu samochodowego jest zobowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie inspektorów ITD:

- kartę kierowcy,

- zapisy urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku (tachografu).

Reszta dokumentów, jakimi musi legitymować się kierowca, zależy od charakteru przewozu, jaki wykonuje. Przykładowo kierowca wykonujący transport drogowy musi posiadać wypis z licencji. Za wyposażenie kierowcy w niezbędne dokumenty odpowiada przedsiębiorca lub podmiot wykonujący przewozy na potrzeby własne. Kontroli dokumentów na drodze inspektor dokonuje w obecności kierowcy.

Postępowanie ITD - Co musi kontrolowany kierowca?

- udzielić ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazać dokumenty

- udostępnić pojazd

- umożliwić sporządzenie kopii dokumentów wskazanych przez kontrolującego

- umożliwić sporządzenie dokumentacji filmowej lub fotograficznej, jeżeli może ona stanowić dowód

- umożliwić przekazanie, za potwierdzeniem odbioru, oryginału zapisu urządzenia samoczynnie rejestrującego prędkość jazdy, czas jazdy i postoju lub karty kierowcy

Co może inspektor?

- legitymować kierowców i inne osoby w celu ustalenia tożsamości

- badać dokumenty i inne nośniki informacji objęte zakresem kontroli

- dokonywać oględzin i zabezpieczać zebrane dowody

- zatrzymać kartę kierowcy

- przesłuchiwać świadków i zasięgać opinii biegłych, przesłuchiwać kontrolowanego w charakterze strony

Mandaty i kary pieniężne

Inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego mają prawo do nakładania i pobierania kar pieniężnych oraz grzywien w drodze mandatów karnych. Mogą być one nakładane zgodnie z przepisami ustawy o transporcie drogowym, za naruszenia przepisów o ruchu drogowym w zakresie określonym w Prawie o ruchu drogowym, w zakresie określonym w ustawie o drogach publicznych oraz zgodnie z przepisami ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych.

Inspekcja Transportu Drogowego może nakładać na kierowców wykonujących przewóz drogowy z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego grzywny w wysokości do 2 000 zł. Maksymalną karę w tej samej wysokości może nałożyć na osoby zarządzające przedsiębiorstwem lub zarządzające w przedsiębiorstwie transportem, które naruszyły obowiązki lub warunki przewozu drogowego albo dopuściły, chociażby nieumyślnie, do powstania takich naruszeń. Podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego podlega karze pieniężnej w wysokości od 50 zł do 10 000 zł za każde naruszenie. Suma kar pieniężnych nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas jednej kontroli drogowej nie może przekroczyć kwoty 10 000 zł.

Natomiast suma kar pieniężnych nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas kontroli w podmiocie wykonującym przewóz drogowy zależy od wielkości zatrudnienia w danym podmiocie. Taka kara może wynieść maksymalnie:

- 15 000 zł - dla podmiotu zatrudniającego do 10 kierowców w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli,

- 20 000 zł - dla podmiotu zatrudniającego średnio od 11 do 50 kierowców w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli,

- 25 000 zł - dla podmiotu zatrudniającego średnio od 51 do 250 kierowców w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli,

- 30 000 zł - dla podmiotu zatrudniającego więcej niż 250 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli,

- 40 000 zł - dla podmiotu wykonującego inne czynności związane z przewozem drogowym.

Uwaga na fotoradary!

Od lipca 2011 r. działa Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym (CANARD), które jest częścią Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego. W gestii tego centrum znajduje się zarządzanie systemami automatycznej rejestracji wykroczeń, a więc m.in. fotoradarami.

ITD uprawniona jest do rejestracji naruszeń obowiązujących przepisów za pomocą:

- stacjonarnych urządzeń rejestrujących pojazdy i ich prędkość chwilową,

- urządzeń do odcinkowego pomiaru prędkości rejestrujących pojazdy i ich prędkość średnią obliczoną na podstawie czasu potrzebnego na przejechanie kontrolnego odcinka drogi,

- urządzeń rejestrujących pojazdy niestosujące się do sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniach.

Efektem pracy tych urządzeń są zdjęcia pojazdu, jego numerów rejestracyjnych i popełnionego wykroczenia, które stanowią podstawę do rozpoczęcia czynności wyjaśniających w sprawie o wykroczenie. Zdjęcie z zarejestrowanym wykroczeniem zostaje przesłane cyfrowo do CANARD, gdzie zostaje poddane procesowi analizy obrazu. Na podstawie numeru rejestracyjnego określany jest właściciel pojazdu i następnie na adres jego zameldowania wysyłany jest formularz z prośbą o wskazanie osoby, która popełniła zarejestrowane wykroczenie, bowiem właściciel pojazdu jest zobowiązany udzielić informacji o osobie, której go użyczył. W otrzymanym formularzu właściciel pojazdu może wybrać jedną z 3 opcji:

przypadek I - wypełnia osoba, która kierowała pojazdem w chwili wykroczenia,

przypadek II - wypełnia właściciel/użytkownik pojazdu wskazując kierującego pojazdem lub innego użytkownika, któremu pojazd powierzył,

przypadek III - wypełnia właściciel/użytkownik pojazdu, który nie wskazuje osoby kierującej pojazdem.

Po odesłaniu wypełnionego formularza do Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym system wygeneruje mandat karny, który zostanie wysłany na adres zameldowania sprawcy wykroczenia.

Obudowy stacjonarnych fotoradarów znajdujących się w gestii inspekcji muszą być oklejone żółtą odblaskową folią. Inspekcja ma na to 36 miesięcy, od momentu przejęcia ich m.in. od policji (1 lipca 2011 r.). Po drogach będzie również jeździło coraz więcej mobilnych urządzeń rejestrujących, znajdujących się w samochodach inspekcji. Inspekcja planuje postawienie około 300 nowych fotoradarów. Ponadto kamery umieszczone nad drogami wykorzystywane obecnie do monitorowania tras lub jako element systemu poboru opłat elektronicznych mają służyć do odcinkowego pomiaru prędkości.

Gazeta Podatkowa nr 78 (910) z dn. 2012.09.27, strona 13

Dział: Przewodnik Gazety Podatkowej

Autor: Marta Stefanowicz - Wasilewska