- Licznik prędkości w samochodzie nie może wskazywać prędkości niższej niż rzeczywista
- Prędkościomierz może podawać prędkość wyższą od rzeczywistej. Dopuszczalny błąd pomiaru, na jaki pozwalają przepisy, jest zaskakująco wysoki
Jeśli prędkościomierz w Waszym samochodzie wskazuje prędkość, dajmy na to, 200 km/h, jest niemal pewne, iż rzeczywista prędkość, z jaką jedziecie, jest inna. Nie może być inaczej, bo precyzyjny pomiar prędkości jest dość skomplikowany. Na wskazania prędkościomierza ma wpływ szereg czynników, które nakładają się na siebie albo wzajemnie się znoszą. Przepisy, którym muszą podporządkować się producenci samochodów, biorą te trudności pod uwagę i pozwalają na dość duży błąd wskazań, jednak z ważnym zastrzeżeniem: prędkość wskazywana przez licznik nigdy nie może być niższa od prędkości rzeczywistej.
Dalsza część tekstu pod materiałem wideo
Pomiar prędkości w samochodzie: w czym problem?
Jeden z najważniejszych problemów wpływających na precyzję pomiaru prędkości wynika z różnej średnicy zewnętrznej opon, jakie można założyć do samochodu.
Po pierwsze, różne modele opon, nawet jeśli noszą ten sam rozmiar, mogą mieć nieznacznie różną średnicę zewnętrzną.
Po drugie, opony zużywają się: nowa opona może mieć bieżnik o wysokości 8-9 mm, z czasem jednak obniża się on z powodu zużycia – opony letnie wyrzucamy, gdy zostaje na nich ok. 3 mm bieżnika. Im niższy bieżnik, tym mniejsza średnica zewnętrzna koła, im niższa średnica, tym szybciej koło obraca się przy takiej samej prędkości. W zależności od zużycia opon prędkościomierz w aucie wskazuje zatem prędkość mniej lub bardziej zawyżoną.
Po trzecie, także ciśnienie w kołach wpływa na wskazanie prędkości. Im jest niższe, tym bardziej autu "wydaje się", że jedzie szybciej.
Po czwarte, ten sam samochód może być wyposażony w opony o różnych rozmiarach. Przyjmuje się, że zamiennik opon jest dobrany poprawnie, jeśli jego średnica zewnętrzna nie jest mniejsza lub większa od oryginału o 2 proc.
Dochodzą kwestie kalibracji różnych elementów układu pomiaru prędkości. Wniosek jest oczywisty: prędkościomierz w samochodzie nie jest stuprocentowo dokładny.
Ciekawostka: nie jest też idealnym rozwiązaniem pomiar prędkości za pomocą systemu opartego na GPS. Wszelkiego rodzaju mierniki prędkości wykorzystujące geolokalizację ustalają swoją pozycję w odstępach czasowych (np. co sekundę), zaś elektronika na podstawie zmieniającej się pozycji obiektu liczy prędkość, "wygładzając" jednocześnie tego rodzaju pomiar. W takim układzie jednak każdy zakręt wprowadza urządzenie pomiarowe w błąd: droga zmierzona przez układ pomiarowy jest krótsza niż w rzeczywistości, a zatem wskazywana prędkość może być niższa od rzeczywistej. W samochodach jednak stosuje się mechaniczne metody pomiaru, które w różny sposób "liczą" obroty kół i na tej podstawie określana jest prędkość jazdy.
Dokładność liczników prędkości w autach: co mówią przepisy?
Precyzyjną odpowiedź w kwestii dokładności oraz innych wymaganych cech liczników samochodowych znajdujemy w europejskich przepisach homologacyjnych (przepisy amerykańskie są podobne, ale nie identyczne). A oto wybrane zasady:
- Licznik w żadnym wypadku nie może wskazywać prędkości niższej od rzeczywistej; to ważne, gdyż w przeciwnym razie kierowca byłby narażony na nieświadome popełnianie wykroczeń wraz z wszelkimi konsekwencjami, które się z tym wiążą
- Licznik może wskazywać prędkość wyższą od rzeczywistej; maksymalny dozwolony błąd pomiaru to 10 proc. prędkości rzeczywistej plus 4 km/h. Przykład: przy prędkości 100 km/h licznik ma prawo wskazywać maksymalnie 114 km/h; przy 50 km/h maksymalne dozwolone wskazanie to 59 km/h;
- Pomiary homologacyjne związane z dokładnością prędkościomierzy są dokonywane przy różnych prędkościach określonych w przepisach – jak w poniższej tabeli:
| Maksymalna prędkość pojazdu określona przez producenta pojazdu w km/h | Prędkości, przy jakich sprawdzana jest dokładność prędkościomierza |
| do 45 km/h (m.in. motorowery) | dokładność prędkościomierza sprawdza się przy prędkości równej 80 proc. prędkości maksymalnej. Jeśli więc jest to równe 45 km/h, pomiar dokonywany jest przy 36 km/h |
| 45-100 km/h | pomiary dokonywane są przy 40 km/h oraz przy prędkości równej 80 proc. prędkości maksymalnej pojazdu |
| wyższa niż 100 km/h i nie wyższa niż 150 km/h | pomiary przy 40 km/h, 80 km/h oraz 80 proc. prędkości maksymalnej pojazdu |
| ponad 150 km/h | pomiary przy 40 km/h, 80 km/h i 120 km/h |
Jakie to ma znaczenie? Otóż w procesie homologacyjnym nie sprawdza się dokładności liczników prędkości w samochodach przy wysokich prędkościach. Zakłada się, że błąd pomiaru jest nie większy niż określony wyżej, ale się tego nie sprawdza.
- Przeczytaj także: Opony zimowe obowiązkowe w Polsce już za rok? Co z całorocznymi?
Ciekawostka: przepisy wymagają, aby maksymalny błąd pomiaru urządzeń służących do testowania samochodów był nie większy niż +/- 0,5 proc.
Ponadto przepisy wymagają, aby:
- wskazania prędkościomierza były widoczne z miejsca kierowcy zarówno w dzień, jak i w nocy;
- jeśli maksymalna wartość na "analogowej" tarczy prędkościomierza nie przekracza 200 km/h, wartości prędkości wskazane na tarczy powinny być pokazywane w odstępach nie większych niż 20 km/h. Jeśli maksymalna wartość na "analogowej" tarczy prędkościomierza przekracza 200 km/h, wartości prędkości wskazane na tarczy powinny być pokazywane w odstępach nie większych niż 30 km/h.
Ciekawostka: z powodu tych wymagań niektórzy producenci aut (np. Porsche), którzy chcieli zachować klasyczny wygląd zegarów w swoich modelach, zmuszeni byli wprowadzić równoległe wskazania cyfrowe. Cyfrowy wskaźnik prędkości może całkowicie zastąpić albo uzupełnić prędkościomierz analogowy – jest to zgodne z przepisami.