Niemal codziennie media donoszą o kolejnych przekroczeniach dopuszczalnych norm zanieczyszczenia powietrza w większości dużych miast. Choć jako kierowcy mamy na to niewielki wpływ, bo większość zanieczyszczeń składających się na smog to efekt ogrzewania domów węglem niskiej jakości i odpadami, to jednak lepiej zwrócić uwagę na to, co wylatuje z rur wydechowych naszych aut.
Nie chodzi tu tylko o ekologię, choć i ona jest ważna – po kolorze i zapachu spalin można naprawdę wiele wywnioskować o tym, czy silnik jest sprawny. Jeszcze nie tak dawno temu prawdziwi majstrowie na słuch i na węch, bez żadnych analizatorów spalin i innego sprzętu pomiarowego, potrafili precyzyjnie wyregulować silnik. W przypadku nowoczesnych jednostek napędowych to już nie takie łatwe, ale umiejętność prawidłowej interpretacji wyglądu spalin wciąż przydaje się np. podczas oględzin używanego auta.
Jak obserwować spaliny? Warto znaleźć sobie do tego pomocnika. Najlepiej zacząć od zupełnie zimnego silnika; często intensywne dymienie pojawia się tylko w ciągu pierwszych sekund pracy jednostki, a później znika – to też już poważny sygnał ostrzegawczy! W takiej sytuacji dymienie może być wynikiem tego, że przez zużyte uszczelniacze zaworowe do komór spalania spłynął olej, lub też tego, że silnik jest już tak zużyty, że na zimno pierścienie tłokowe nie uszczelniają wystarczająco komór spalania.
Najważniejsza jest dokładna diagnoza
Jeśli auto dymi na czarno, należy przyjrzeć się bardzo dokładnie układowi zasilania oraz doładowaniu. Jeśli na biało – warto sprawdzić, czy ubywa płyn chłodzący – to może świadczyć o usterce uszczelki głowicy, a w nowoczesnych dieslach również chłodniczki zaworu EGR. A jeśli dymi na niebiesko? Nie załamywać się, nie szukać od razu silnika na wymianę, ale sprawdzić stan turbosprężarki (zaglądając, czy w przewodach powietrznych nie ma zbyt dużo oleju) oraz zlecić badanie ciśnienia sprężania. Jeśli okaże się, że mieści się ono w normie, to być może winne okażą się stosunkowo niedrogie uszczelniacze zaworowe.
Białe obłoki z rury wydechowej
Białe obłoki z rury wydechowej w chłodny dzień to nie powód do niepokoju – to po prostu para wodna ze skroplonej w wydechu wody –w rozbudowanych układach wydechowych zbiera się jej czasem nawet kilka litrów. Jeśli spaliny pachną normalnie, to nic złego się nie dzieje. Gorzej, jeśli białe obłoki nie znikają także po rozgrzaniu silnika, a w spalinach pojawia się nuta słodkawego zapachu glikolu – to objaw tego, że przepaliła się uszczelka pod głowicą i/lub pękła sama głowica.
W takiej sytuacji chłodziwo trafia zwykle nie tylko do komór spalania, ale też do oleju. Kontynuowanie jazdy przez dłuższą chwilę kończy się "zarżnięciem" silnika – albo z powodu przegrzania po odparowaniu chłodziwa, albo też z powodu zatarcia przez rozcieńczony glikolem olej.
Szary dym o intensywnym zapachu
W przypadku auta z silnikiem benzynowym szary dym wraz z intensywnym, aromatycznym zapachem świadczy o tym, że silnik zasilany jest bardzo bogatą mieszanką; w starszych silnikach gaźnikowych pojawia się np. podczas pracy z włączonym ssaniem. Jeśli znika tuż po uruchomieniu, to nie ma powodów do obaw. W przypadku diesli bez filtra cząstek stałych niewielki szarawy dymek przy dużym obciążeniu to też nie powód do obaw, lecz całkiem normalny objaw. Takie zabarwienie spalin pojawia się też chwilami w dieslach z filtrem cząstek stałych podczas procesu wypalania sadzy z filtra.
Uwaga! Szarawe zabarwienie spalin może też być oznaką początkowej fazy usterek prowadzących do dymienia na czarno lub na niebiesko!
Dym w niebieskim kolorze
Silnik spala olej. Niedobrze! Teraz trzeba się przypatrzyć, kiedy z wydechu wylatuje najwięcej niebieskiego dymu: jeśli dzieje się tak w chwili uruchamiania samochodu, a później w momencie odpuszczania gazu, to pół biedy. Oznacza to, że z dużą dozą prawdopodobieństwa olej trafia do komór spalania "górą" silnika, czyli np. przez uszkodzone uszczelniacze lub prowadnice zaworowe.
Wymiana uszczelniaczy to zwykle stosunkowo niedrogi i prosty zabieg (od kilkuset złotych), wymiana prowadnic wiąże się z remontem głowicy. Jeśli dymienie wzmaga się w miarę wciskania gazu, to albo właśnie pada turbosprężarka, albo też silnik bierze olej przez zużyte lub popękane pierścienie zaworowe – to najgorszy scenariusz, bo oznacza konieczność wykonania remontu jednostki.
Spaliny w czarnym kolorze
To objaw, który pojawia się głównie w dieslach i oznacza, że do cylindrów trafia zbyt dużo paliwa lub zbyt mało powietrza, żeby spalić wtryskiwane paliwo. Przyczyn może być kilka – od zepsutych lub zużytych wtryskiwaczy, aż po niesprawną turbosprężarkę czy ograniczony przez brudny filtr dolot powietrza. Często problemy z intensywnym dymieniem pojawiają się po chiptuningu, kiedy oprogramowanie sterujące zmieniane jest specjalnie tak, żeby do cylindrów trafiało znacznie więcej paliwa.
Uwaga! To, że dymiące na czarno auto pali za dużo, to najmniejszy problem – prędzej czy później "lejące" wtryskiwacze mogą doprowadzić do wypalenia dziury w tłoku, nadmiar paliwa rozcieńcza olej, a to z kolei prowadzi do zatarcia silnika.
Silnik nadmiernie dymi? Oto winowajcy
Dymienie to domena nie tylko starych, nienowoczesnych aut – dym kłębi się często także za stosunkowo nowymi autami, które – czysto teoretycznie – powinny spełniać wyśrubowane normy emisji spalin. Do najczęstszych winowajców należą niesprawne wtryskiwacze (po 150-200 tys. km mogą już nie trzymać właściwych parametrów) oraz zużyte turbosprężarki.
W dieslach z filtrami cząstek stałych defekty tych podzespołów są często maskowane właśnie przez działanie filtra, który wprawdzie zatrzymuje sadze zabarwiające spaliny, ale przy okazji szybko się nimi zatyka. Wiele aut przydymia też, szczególnie przy przyspieszaniu, na życzenie swoich właścicieli – to typowy, niepożądany efekt chiptuningu.
Bardzo spektakularnie wyglądają efekty awarii turbosprężarki lub przepalenia uszczelki pod głowicą – wtedy tumany dymu pojawiają się często zupełnie znienacka. W innych przypadkach dymienie zwykle nasila się stopniowo.
Czy Twoje auto dymi? Najłatwiej przekonasz się o tym, jadąc wieczorem – spójrz w lusterko i zobacz, czy w świetle reflektorów innych aut nie widać tumanów dymu wylatujących z wydechu samochodu.
