Parabolica, Lesmo czy Variante Ascari, kto nie zna nazw zakrętów legendarnego toru na Monzie. Zapewne gdyby w Królewskim parku w 1922 roku nie powstał tor wyścigowy, to małe miasteczko oddalone od Mediolanu o 15 kilometrów, nie byłoby znane nikomu. Dzięki Formule 1 dzisiaj znają je kibice sportów motorowych na całym świecie. Od 1950 roku odbywają się tutaj regularnie wyścigi Fromuły 1. W 1955 roku tor został zmodernizowany.
Tylko w 1980 roku nie przyjechali tu najlepsi kierowcy Formuły 1, gdyż wówczas Grand Prix Włoch odbyło się na innym w włoskim torze Imola. Podobna tradycję jak Monza mają tylko trzy tory na świecie. Jednym z nich jest uliczny tor w Monte Carlo, a drugim północnoamerykański obiekt Indianapolis. Nic więc dziwnego, że z włoskim obiektem związanych jest kilka najważniejszych w tym sporcie wydarzeń. Dla przykładu w 1960 roku Ameryka Phil Hill (Ferrari Dino 246) po raz ostatni wygrał jadąc samochodem z tylnym napędem.
W 1971 roku Monza odnotowała ostatni wyścig z bolidem Formuły 1 posiadającym napęd na cztery koła. W tym samym roku w Grand Prix Włoch odnotowano niecodzienne wyniki. Podczas tego wyścigu na jego prowadzeniu kierowcy zmieniali się aż 41 razy, a triumfator Peter Gethin wygrał z Ronnim Petersonem tylko o setną sekundy.
W 1958 roku do mety dojechały tylko trzy bolidy, które zaliczyły komplet okrążeń, a w roku 2002 rekord okrążenia ustanowił Juan-Pablo Montoya ze średnią 259,823 km/h. Monza także była świadkiem tragicznych wydarzeń.
W 1961 roku na tym torze zginął niemiecki kierowca Wolfgang Graf Berghe von Trips, a z nim 15 kibiców. Dziewięć lat później podczas kwalifikacji stracił życie na zakręcie Parabolica Austriacki kierowca Jochen Rindt. W 1978 roku w wyniku kolizji po starcie do wyścigu zginął Szwed R. Peterson.
Ostatni wypadek na tym torze miał miejsce w 2000 roku, gdy po zbiorowej kolizji na torze, lecące w powietrzu koło zabiło strażaka.
Autodromo di Monza - informacje o torze
Długość toru 5 793 m
Długość wyścigu 53 okr, 306.720 km
Jakość asfaltu - równa nawierzchnia Zużycie opon - średnie
Przyczepność - średnia
Zużycie hamulców - znaczne
Jazda z prędk. maks.- 76%
Najdłuższy szybki odcinek - 1 360 m
Projektowana najwyższa prędkość - 350 km/h
Zużycie paliwa – duże
Kierunek jazdy - zgodny z ruchem wskazówek zegara
Liczba lewych zakrętów - 4
Liczba prawych zakrętów - 7
Historyczne daty Monzy
1922: Mediolański klub automobilowy w 25 rocznicę swojego istnienia podjął decyzję o budowie toru wyścigowego. Wybudowano owal o średnicy 320 m o długości 1,070 km, który miał dwa zakręty i dwie proste. Pierwsze zawody odbyły się tutaj 3. września.
1924 i 1925: Na trasie o długości 10 km Alfa Romeo P2 osiągnął prędkość ponad 200 km/h.
1928: Podczas wypadku Emilio Materassi zginęło 27 kibiców. To najtragiczniejszy z wypadków jakie wydarzyły się na tym torze w całej jego historii.
1929: Ze względu na bezpieczeństwo auta jeżdżą po owalu z nachylonymi pod kątem zakrętami. Po raz pierwszy została przekroczona na tym torze prędkość 200 km/h
1933: Zginęli Campari, Borzacchini i Czaykowski w miejscu, gdy na torze pojawił się rozlany olej 1934: wykonano pierwszą w historii przebudowę toru w celu obniżenia prędkości samochodów. Długość trasy 6,680 km 1937 i 1938: Kolejna modernizacja toru, nowa nawierzchnia asfaltowa i trybuny. W tym kształcie włoski tor zachował sie do 1954 roku
1950: W Grand Prix Włoch Formuły 1 zwyciężył Giuseppe Farina na Alfa Romeo. rozpoczęła sie nowa era włoskiego toru
1955: Włosi przebudowali tor do kształtu z 1922 roku i wydłużyli go do ówczesnych 10 kilometrów. Nowe ukształtowanie zakrętów pozwoliło na rozwijanie prędkości do 285 km/h. Wyścigi odbywały się na takim torze do 1961 roku
1961: Podczas Grand Prix Włoch zginął niemiecki kierowca Ferrari Wolfgang von Trips, a z nim 15 kibiców. Ze względu bezpieczeństwa podjęto decyzję o przebudowie toru
1970: Nowy kształt toru o długości 5,740 km. Zmodernizowano zakręt o nazwie Parabolica
1972: W celu zwolnienia kierowców wprowadzono kolejne szykany przed zakrętami Grande i Ascari. Średnia prędkość osiągała 215 km/h
1978: Po wypadku R. Peterson umiera w szpitalu 1979: Kolejna modernizacja toru. Wycięto wokół niego 400 drzew, ale jednocześnie zasadzono jednak w innym miejscu 1200 nowych.
1986 do1988: Modernizacji doczekał się paddock i nowa kryta trybuna przy zakręcie Lesmo. Poprzednia trybuna zawaliła się pod naporem śniegu
1989 i 1990: Monza stała się najnowocześniejszym torem dzięki zbudowanym nowym boksom, znakomitym zapleczem lekarskim i centrum prasowym
1994 do 1997: Tor został zmodernizowany zgodnie z nowymi przepisami FIA. Zwiększyła się liczba miejsc siedzących45 do 51 tys., częścią centrum lekarskiego stało się lądowisko dla śmigłowców
2000: Kompletnie przestawiona szykana z ostatnią prostą. Podczas zbiorowej kolizji lecące koło bolidu spowodowało śmierć strażaka. 2002: Nowe boksy i garaże oraz ponownie wybudowane podium dla zwycięzców.
Monza jest najszybszym torem w F1. Średnie prędkości uzyskiwane podczas kwalifikacji do Grand Prix Włoch na Monzie osiągają 250 km/h. Duża szybkość i częste hamowanie przed zakrętami powodują duże zużycie hamulców. W ekstremalnie szybkich zakrętach Curva Granda czy Parabolica także bardzo obciążone są opony.
Tor o długości 5793 kilometrów kierowcy podczas wyścigu pokonują 53 razy, co odpowiada dystansowi 306,720 kilometrów. Asfalt jest dostatecznie równy, co pozwala na stosowanie niskiego ustawienia zawieszenia, a tym samym maksymalnie wykorzystywać to przy dużych prędkościach. Wszelkie spoilery są znacznie mniejsze niż podczas jazdy po innych torach. Także minimalne jest ich wychylenie, bo nie stawiały zbyt dużego oporu powietrza. Po 73 proc. długości toru kierowcy jadą z prędkością maksymalną, co należy również do ekstremalnych rezultatów.
Rezultaty ostatnich lat
2001: Debiutant Juan-Pablo Montoya w swoim piętnastym starcie wygrał Grand Prix Włoch i wpisany został jako pierwszy Kolumbijczyk w historii Formuły 1. Drugi był Rubens Barrichello (Ferrari), a trzeci Ralf Schumacher (BMW Williams). Jego starszy brat Michaeltym razem minął linię mety na czwartej pozycji.
2002: W tym roku zespół Ferrari doczekał się podwójnego zwycięstwa. Początkowo nie wyglądało to tak jednoznacznie, bo pole position wywalczył Juan-Pablo Montoya, który jednak później uszkodził swój bolid. Podczas wyścigu wycofał się Ralf Schumacher. W ten sposób zakończyły się marzenia faworyzowanego zespołu BMW Williams o końcowym sukcesie. Wygrał Barrichello przed Michaelem Schumacherem (obaj Ferrari) i Eddie Irvine z Jaguara.
2003: W kwalifikacjach najszybszy był Michael Schumacher (Ferrari) przed Juanem-Pablo Montoyą (BMW Williams). Po starcie obaj odjechali pozostałym kierowcom i twardo walczyli o prowadzenie w wyścigu. Linię mety przejechali w niezmienionej kolejności, a trzecie miejsce na podium wywalczył kolega Schumachera z zespołu Rubens Barrichello. Kolejne miejsca zajęli: Kimi Räikkönen (McLaren-Mercedes), Marc Gené, który w BMW Williams zastępował kontuzjowanego Ralfa Schumachera i Jacques Villeneuve (BAR-Honda).
2004: Rubens Barrichello (Ferrari) założył na starcie przejściowe opony, które szybko się zużyły i Brazylijczyk musiał zjechać do boksu w celu ich wymiany. Prowadzenie przejął Fernando Alonso (Renault). Rubens Barrichello zmienił taktykę z dwóch do trzech zjazdów do boksów i po ostatniej wizycie wyjechał na tor na prowadzeniu. W tej fazie wyścigu ubezpieczał jego pozycję Michael Schumacher przed Jensonem Buttonem, co zapewniło Ferrari kolejne podwójne zwycięstwo w Grand Prix Włoch. gorące chwile przeżył w boksach Gianmaria Bruni, którego Minardi-Cosworth zaczął się palić. Na całe szczęście mechanicy szybko ten pożar ugasili.
2005: Najlepszym kierowcą w kwalifikacjach i wyścigu został Juan-Pablo Montoya. Nie było to jednak tak łatwe dla kierowcy zespołu McLaren-Mercedes. Jego największy konkurent w kwalifikacjach, kolega z zespołu Fin Kimi Räikkönen, ze względu na karę związaną z wymianą silnika musiał oddać swoje wywalczone miejsce na starcie. W trakcie wyścigu jego znakomita strategia zakończyła się po wizycie w pit-stopie, gdy pękła w bolidzie opona. Wygrał Montoya przed Fernando Alonso i Giancarlo Fisichellą. Dalsze pozycje zajęli: Jarno Trulli, Ralf Schumacher (obaj Toyota), Antonio Pizzonia (BMW Williams) i Jenson Button (BAR-Honda). Zespół Ferrari tym razem zawiódł własna publiczność. Michael Schumacher ukończył wyścig na dziesiątej pozycji, a Rubens Barrichello dwie pozycje dalej.
2006: W dniu zawodów potwierdzone zostały informacje o zakończeniu kariery przez Michaela Schumachera. Jego ostatni wyścig na torze Monza zakończył się zwycięstwem. Za kierowcą Ferrari finiszował Kimi Räikkönen (McLaren-Mercedes), a trzecia pozycję wywalczył polski debiutant Robert Kubica. Było to pierwsze w historii podium Polaka. Fernando Alonso (Renault), który miał najbliżej do tytułu mistrza świata musiał po kontrowersyjnych kwalifikacjach, wycofał się dziesięć okrążeń przed końcem wyścigu. W kwalifikacjach został ukarany za blokowanie Felipe Massy (Ferrari).
2007: To był właściwie nudny wyścig. Przez prawie 80 minut na czele stawki nic się nie zmieniło, a McLaren-Mercedes Fernando Alonso niezagrożony dojechał do linii mety. Jego solowa jazda, poza pięcioma okrążeniami, które przerwał Kimi Räikkönen, spowodowana wymiana opon i tankowaniem, była przypomnieniem najlepszych czasów Hiszpana. Ostateczna kolejność na mecie: Fernando Alonso, Lewis Hamilton (obaj McLaren-Mercedes), Kimi Räikkönen (Ferrari), Nick Heidfeld, Robert Kubica (obaj BMW Sauber), Nico Rosberg (Williams), Heikki Kovalainen (Renault) i Jenson Button (Honda).
2008: pierwsze zwycięstwo dla zespołu Scuderia Toro Rosso odniósł Niemiec Sebastian Vettel.
2009: najlepszym kierowcą okazał się na mecie Brazylijczyk Rubens Barricello z zespołu Brawn GP.
2010: triumfatorem był dwukrotny mistrz świata Hiszpan Fernando Alonso z zespoły Ferrari.