Polscy kierowcy od lat traktowani są przez polityków zmieniających prawo, ale też przez różne służby z pominięciem podstawowych zasad praworządności. Co jakiś czas szczególnie krzywdzące prawo lub zwyczaj upadają pod naciskiem sądów czy trybunałów – jak ostatnio odbieranie praw jazdy za przekroczenie prędkości bez prawa do obrony. Jedne upadają, inne... zostają. Systemowe nadużycia szkodzą nie tylko kierowcom, lecz także policji, godząc w jej autorytet. Tak jest w przypadku karania za przekroczoną prędkość.
Auto Świat / Tomasz Okurowski
Policyjna kontrola prędkości
Policjanci drogówki na co dzień zmuszeni są wystawiać setki, jeśli nie tysiące mandatów za przekroczenia prędkości, nie mając w ręku stuprocentowego dowodu na popełnienie tych wykroczeń przez kierowców
Problemem jest niedokładność urządzeń pomiarowych, która jednak nie podlega naprawie – jest ich cechą
Ten sam problem dotyczy urządzeń do pomiaru prędkości wykorzystywanych na całym świecie. W większości krajów UE stosowane są akceptowane przez wszystkich zainteresowanych środki zaradcze
Policyjne mierniki prędkości nie są stuprocentowo dokładne i nie jest to żadną tajemnicą. W każdym wypadku potwierdzenie tego faktu znajdziemy w zatwierdzeniu typu, jakie każde urządzenie musi uzyskać w Głównym Urzędzie Miar. Mało tego: żadne przepisy nie wymagają od mierników prędkości stuprocentowej dokładności, bo jest ona nieosiągalna – w zamian informują o tym, jaki poziom błędu pomiaru jest akceptowalny. W przypadku niektórych radarów i fotoradarów dokładność pomiaru jest podana w instrukcji obsługi i nigdy nie wynosi 100 proc. Przyjmuje się, że miernik prędkości jest dokładny i w pełni sprawny, jeśli przy zmierzonej prędkości do 100 km/h błąd pomiaru wynosi +/- 3 km/h. Przy wyższej prędkości dopuszczalny błąd pomiaru jest większy i wynosi +/- 3 proc. Mało? To w pewnych wypadkach bardzo dużo – w każdym razie dużo z punktu widzenia kierowcy zatrzymanego za zbyt szybką jazdę.
Fragment instrukcji obsługi fotoradaru Fotorapid CMŻródło: Auto Świat
Dopuszczalny błąd policyjnego radaru – jak to załatwiają w innych krajach?
Problem z tym że policyjne mierniki prędkości w warunkach drogowych nie są idealnie dokładne, jest powszechnie znany nie tylko w Polsce. Osoby "techniczne" wiedzą: każde urządzenie pomiarowe (miarki długości, wagi, mierniki hałasu i wiele innych) w jakimś zakresie może się mylić. Prędkość samochodu na drodze – co do zasady – jest stosunkowo trudna do zmierzenia, bo na drodze jest mnóstwo zakłóceń, pozycja miernika i pojazdu względem siebie nie są stałe... Dlatego w Niemczech, w Austrii czy nawet we Francji (gdzie policja jest uważana za "ostrą") kierowca, który dostaje zaproszenie do przyjęcia mandatu za prędkość, widzi w dokumentach dwie wartości: tę zmierzoną i tę, za którą otrzymuje karę. Ta druga wartość jest zawsze niższa, zaś minimalna różnica przyjmowana na korzyść kierowcy to 3 km/h. Zmierzono, że jechałeś o 32 km/h za szybko – płacisz za przekroczenie o 29 km/h. Kierowcy nie mają nic przeciwko takiemu załatwianiu sprawy, ale i organy, które wymierzają karę, mają spokój: nikt się nie kłóci, że jechał np. 89 km/h, a nie 90 km/h. Dopuszczalny czy też potencjalny błąd pomiaru przyjmowany jest na korzyść kierowcy i koniec dyskusji, bo tak każą elementarne zasady praworządności. Czy państwo coś na tym traci? Ależ skąd! Sprawca wykroczenia przyjmuje mandat, płaci karę zgodną z taryfikatorem obliczaną według przyjętego zwyczaju i już. Prawo jest tak skonstruowane, że także policjant cieszy się komfortem pracy – nie jest narażony na zarzuty, że dokonuje nadużycia.
W Polsce jest nowy taryfikator mandatów i są nowe problemy
Poprzedni taryfikator mandatów obowiązujący w Polsce do końca ub. roku stopniował wykroczenia związane z przekroczeniem dozwolonej prędkości co 10 km/h i w każdym wypadku przewidywał widełki, pozwalające policjantowi – według uznania – ukarać kierowcę niższą stawką odpowiednią także do niższego wykroczenia uwzględnionego w taryfikatorze. Policjanci korzystali często z możliwości ukarania kierowcy niższą z dostępnych stawek – mając np. do dyspozycji widełki 200-300 zł, wypisywali mandat na 200 zł. To rozwiązywało masę problemów: po pierwsze, ukarany był nawet wdzięczny ("mogło być gorzej"), a po drugie, gdy jechał np. o 32 km/h za szybko i dostawał mandat z dolnej granicy widełek, nie miał pola do dyskusji. Nawet gdyby faktycznie jechał trochę wolniej, to i tak kara była odpowiednia – zgodna z taryfikatorem.
Obecny taryfikator to potencjalne źródło problemów: mniejsze przekroczenia prędkości (do 30 km/h) stopniowane są co 5 km/h, a wyższe straszą wysokością stawek, nie dając funkcjonariuszowi pola do manewru. Gdy więc kierowca przekroczył o 30 km/h, płaci 400 zł mandatu. Gdy miernik wskaże przekroczenie o 31 km/h, mandat rośnie do 800 zł, a jednocześnie wykroczenie trafia na listę tych, które popełnione w ciągu dwóch lat ponownie karane są podwójną stawką mandatu.
Nowy taryfikator mandatów – pomiar prędkości często jest na granicy!
Przekroczenie prędkości o:
do 10 km/h – 50 zł;
o 11-15 km/h – 100 zł;
o 16-20 km/h – 200 zł;
o 21-25 km/h – 300 zł;
o 26-30 km/h – 400 zł;
o 31-40 km/h – 800/1600 zł;
o 41-50 km/h – 1000/2000 zł;
o 51-60 km/h – 1500/3000 zł;
o 61-70 km/h – 2000/4000 zł;
o 71 km/h i więcej – 2500/5000 zł.
Problem w tym, że dysponując wskazaniem radaru na poziomie "o 31 km/h za szybko" policjant nie ma w ręku wystarczającego dowodu na to, że kierowca popełnił takie wykroczenie. Ma co najwyżej dowód na jazdę za szybką o 28 km/h i jest to stanowisko, którego śmiało można bronić przed sądem, korzystając z zasady: "wszystkie niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego". In dubio pro reo, zasada domniemania niewinności. Proste?
Przy założeniu, że wynik pomiaru znajduje się "na granicy", każdy może zażądać obniżenia mandatu do stawki przypisanej za wykroczenie z niższego przedziału. Policjant nie ma jednak za bardzo pola do manewru: może zgodzić się, wpisując do notatnika niższą prędkość (poświadcza wtedy jednak nieprawdę), albo nie zgodzić się na obniżenie mandatu i sprawa trafi do sądu. W sądzie kierowca ma duże szanse na wygraną (obniżenie kary), a nawet na to, że... sprawa się przedawni. To byłoby w interesie policji.
Sytuację, w której policjant na własną rękę obniża mandat poniżej wskazania taryfikatora, choć jest ona prawnie dopuszczalna, należy traktować jako czysto hipotetyczną.
Błąd pomiaru radarów: posłowie pytają, minister kluczy
Temat niebrania pod uwagę na korzyść kierowców dopuszczalnego błędu pomiaru wraca co jakiś czas i zawsze trafia na barierę udawanego niezrozumienia problemu. W styczniu tego roku na interpelację w tej sprawie skierowaną do ministra spraw wewnętrznych i administracji odpowiadał Maciej Wąsik, sekretarz stanu w MSWiA. Pytanie: "Jakie przepisy nadają funkcjonariuszom policji prawo do niestosowania tolerancji pomiaru prędkości określonych w ww. rozporządzeniu ministra gospodarki?"
A oto obszerne fragmenty odpowiedzi:
Wszystkie przyrządy do pomiaru prędkości pojazdów w ruchu drogowym używane przez Policję zostały dopuszczone do stosowania przez Główny Urząd Miar, który wydając decyzje zatwierdzenia typu, zagwarantował, że konstrukcja i ich metody pomiarowe spełniają wymagania techniczne i metrologiczne.
Każdy się z tym zgodzi i nikt tego nie kwestionuje. Tyle że wymagania metrologiczne mówią o wymaganej dokładności pomiaru w ruchu drogowym na poziomie +/- 3 km/h lub 3 proc., jeśli zmierzona prędkość jest wyższa niż 100 km/h.
W obowiązującym stanie prawnym nie ma przepisu, który upoważniałby policjanta do pomniejszenia wyniku dokonanego pomiaru prędkości pojazdu o wartość dopuszczalnego błędu granicznego urządzenia, o którym mowa w rozporządzeniu w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać przyrządy do pomiaru prędkości pojazdów w kontroli ruchu drogowego, oraz szczegółowego zakresu badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych.
A teraz uwaga:
Żaden wyrok uniewinniający nie był związany z niesprawnością techniczną przyrządu pomiarowego. Do głównych powodów wydawania takich wyroków zaliczono: niewystarczający materiał dowodowy; decyzje sądu oparte na opinii biegłego; ocenę sądu, że urządzenie nie zapewniało identyfikacji pojazdu; błąd policjanta związany z pomiarem czy nieprzygotowanie funkcjonariusza do rozprawy.
Pytanie nie dotyczyło niesprawności mierników prędkości. Rzecz właśnie w tym, że nawet całkowicie sprawny i odpowiednio obsługiwany radar, fotoradar czy laserowy miernik prędkości ma prawi się mylić – jego pomiar nigdy nie jest stuprocentowo dokładny. Gdyby ktoś w taki sposób bronił się przed sądem, jak Maciej Wąsik odpowiedział na pytanie posłów, sąd mógłby przyjąć, że ktoś drwi z jego inteligencji.
Tymczasem więc każdy kierowca na co dzień może być ofiarą nadużycia, a policjant adresatem uzasadnionych pretensji. Pewnie kiedyś to się zmieni, ale czy władze są już na to gotowe? Chyba nie.
PS. Po przeczytaniu tego tekstu zwrócono mi uwagę, że zapomniałem o ważnym narzędziu służącym do ścigania piratów drogowych: chodzi o wideorejestratory. W przypadku tych urządzeń błąd przy odrobinie niestaranności wynosi nie kilka, a kilkadziesiąt procent. Wideorejestrator mierzy co do zasady nie prędkość pojazdu, który jest kontrolowany, lecz tego pojazdu, w którym pracuje. Cała rzecz rozbija się o utrzymanie stałej odległości pomiędzy samochodami, co jest zadaniem kierującego radiowozem. Oczywiście dokładność na poziomie trzech procent jest trudna do osiągnięcia – to chyba jasne. Niemniej z piratami drogowymi się nie dyskutuje, no chyba że pirat odwoła się do sądu. Wtedy okazuje się, że nie jechał 150 km/h, a np. 120 km/h. W przypadku wideorejestratorów też nie ma procedur, które automatycznie jakiś błąd pomiaru zaliczałyby na korzyść kierowcy.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.
