- Obecnie można stracić prawo jazdy za przekroczenie dopuszczalnej prędkości albo za przewożenie pojazdem zbyt dużej liczby pasażerów
- Starosta zatrzymuje prawo jazdy na podstawie decyzji administracyjnej nawet w sytuacji, gdy obwiniony nie przyznaje się do zarzucanego mu czynu
- W praktyce nie ma procedury odwoławczej: w każdym przypadku sąd wyda prawomocny wyrok dopiero po odbyciu kary przez obwinionego
- Więcej takich tekstów znajdziesz na stronie głównej Onetu
O tym, że procedura jest wadliwa, mówiono wielokrotnie. Zmiany przepisów domagali się posłowie, na ich wątpliwą zgodność z konstytucją wskazywało wielu prawników. Nie chodzi przy tym o to, że kara zatrzymania prawa jazdy na trzy miesiące za drastyczne przekroczenie prędkości jest zbyt surowa, tylko o to, że w niektórych wypadkach została ona nałożona niesłusznie, a obwinionym – w praktyce – odmówiono prawa do sprawiedliwego sądu. Przepisy, które pozwalały na zatrzymywanie praw jazdy w trybie administracyjnym, zawarto w Ustawie o kierujących pojazdami:
"Art. 102. 1. Starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem, w przypadku gdy:
(...)
4) kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym;
5) kierujący pojazdem silnikowym przewozi osoby w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji (...)"
Dalsza część tekstu pod materiałem wideo
Co jest złego w zakwestionowanych przepisach?
Wniosek o zbadanie sprawy przez TK złożył Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego. W uzasadnieniu wniosku czytamy:
W ocenie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego (dalej: Wnioskodawca) regulacja zatrzymania prawa jazdy na podstawie art. 102 ust. 1 pkt 4 i 5 u.k.p. (narusza zasadę lojalności państwa względem obywateli, prawo do sprawiedliwego procesu oraz zasadę dwuinstancyjności postępowania. Wnioskodawca uważa, że kwestionowane regulacje pozbawiają kierujących pojazdami, którym zarzuca się przekroczenie prędkości o ponad 50 km/h w terenie zabudowanym lub przewóz nadmiarowej liczby osób, możliwości kwestionowania prawidłowości czynności organu kontroli ruchu drogowego prowadzących do podejrzenia naruszenia przepisów w zakresie prędkości pojazdów lub liczby przewożonych osób.
I dalej:
Wnioskodawca podkreśla, że kierujący pojazdem w rzeczywistości nie ma żadnych możliwości ochrony swoich praw zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak i sądowo-administracyjnym. O treści decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy oraz orzeczeń wojewódzkiego sądu administracyjnego i Naczelnego Sądu Administracyjnego decyduje organ kontroli ruchu drogowego, skoro stwierdzenie dokonane przez ten organ o kierowaniu pojazdem z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym lub przekroczenie dopuszczalnej liczby przewożonych osób nie podlega żadnej weryfikacji. Przyznanie organowi, kontroli ruchu drogowego, kompetencji w zakresie arbitralnego decydowania o zatrzymaniu prawa jazdy jest, w ocenie Wnioskodawcy, nie do pogodzenia z zasadami obowiązującymi w demokratycznym państwie prawnymi (art. 2 Konstytucji RP).
W praktyce: policjantom zdarzają się błędy. Błędna jest też – co do zasady – procedura, w której nie bierze się pod uwagę (na korzyść kierowcy) dopuszczalnego błędu pomiarowego urządzenia. Przykład: jeśli ze wskazania miernika prędkości wynika, iż doszło do przekroczenia prędkości o 51 km/h, policjant musi poinformować o tym starostę, a ten ma obowiązek zatrzymać prawo jazdy kierowcy. Tymczasem miernik ma dopuszczalny błąd pomiaru – plus/minus 3 km/h, powyżej 100 km/h jest to plus/minus 3 proc. Przy wskazaniu na poziomie "za szybko o 51 km/h" realne przekroczenie prędkości to – być może – "zaledwie" 48 km/h.
- Czytaj także: Przekraczasz prędkość o 51 km/h – tracisz prawo jazdy! Posłowie chcą korekty przepisów
Co gorsza, może się zdarzyć, że policjant zmierzy prędkość całkiem innego obiektu, a ukarany kierowca czuje się niewinny i (być może) jest niewinny. To jednak w praktyce bez znaczenia: kierowca traci prawo jazdy na trzy miesiące nawet w sytuacji, gdy kwestionuje pomiar i odmawia przyjęcia mandatu. Może odmówić przyjęcia mandatu, ale to nie powstrzyma starosty od zatrzymania prawa jazdy. Zostanie ukarany nawet w sytuacji, gdy nie dojdzie do ukarania przez sąd (czy to z powodu uniewinnienia, czy też przedawnienia). Co ważne – jak w swoim stanowisku zauważył Rzecznik Praw Obywatelskich – w praktyce rola starosty jest czysto techniczna. To policjant, bez jakiejkolwiek kontroli, decyduje o zatrzymaniu prawa jazdy na trzy miesiące.
Przepisy o zabieraniu praw jazdy niezgodne z konstytucją
13 grudnia 2022 trybunał orzekł, że kwestionowane przepisy nie są zgodne z konstytucją (czekamy na uzasadnienie).
Pytanie też, co z kierowcami, którzy właśnie utracili prawa jazdy? Co z odszkodowaniami dla niesłusznie ukaranych?
