RDS od podstaw

RDS, czyli Radio Data System, który działa już od ponad 25 lat, stał się powszechnym standardem w Europie. Obecnie korzysta z niego większość nadawców radiowych oraz producentów samochodowego sprzętu audio. Niemal wszystkie nowe radioodtwarzacze oferowane w polskich sklepach są wyposażone w układ RDS. Jeśli trafimy na nowe urządzenie bez RDS, to albo jest to wyjątkowo uboga odmiana, albo sprzęt pochodzi z rynków spoza Europy (np. z USA lub Azji).

System RDS zwykle bywa kojarzony z wyświetlaniem nazw odbieranych rozgłośni (funkcje PI i PS: identyfikacja programu). Identyfikacja stacji radiowej to jedna z wielu przydatnych funkcji RDS, bez których obecnie trudno się obejść. Dzięki RDS odbiorniki radiowe efektywniej wyszukują stacje i utrzymują jak najlepszą jakość odbioru. Ponadto dzięki systemowi można korzystać z wielu funkcji, które są przydatne na co dzień.

Bardzo praktycznym rozwiązaniem jest RDS AF, czyli tzw. system alternatywnych częstotliwości, na których nadaje odbierana rozgłośnia. Dzięki liście tuner utrzymuje odbieraną stację, gdy jeździmy po kraju. Podróżując zatem od miasta do miasta, nie trzeba ręcznie zmieniać częstotliwości, by słuchać tej samej ogólnopolskiej lub ponadregionalnej stacji. Ponadto dzięki AF tuner może porównywać jakość sygnału na poszczególnych zakresach i wybierać optymalny.

Przyjmuje się, że do sprawnego działania funkcji AF niezbędny jest odbiór danej rozgłośni przynajmniej przez kilka minut, tak by tuner mógł pobrać odpowiednie dane. W przeciwnym wypadku tuner może nie zdążyć ze zmianą częstotliwości, jeśli nie będzie miał odpowiednich danych. Lepiej zatem nie przeszukiwać ręcznie pasma, tylko ustawić docelową stację i jej słuchać, a w międzyczasie nasz sprzęt odbierze kluczowe informacje.

Jedną z najistotniejszych funkcji RDS jest system wiadomości o ruchu drogowym. Wystarczy tylko włączyć funkcję TA, by odbiornik wyszukiwał rozgłośnie nadające komunikaty i włączał się w chwili nadawania odpowiednich wiadomości. Niestety, w Polsce nadawcy nagminnie nadużywają funkcji TA, głównie po to, by tuner mógł wyszukać ich stację, co może wpłynąć na lepsze badania słuchalności. Na szczęście nie robią tego wszyscy. Np. Radio Kierowców nadawane przez Polskie Radio prawidłowo korzysta z systemu TA, dzięki czemu można odbierać audycję tylko w chwili emisji.

Funkcja TA powoli traci na znaczeniu. Wraz z rozwojem systemów omijania korków w nawigacjach komunikaty TA będą coraz mniej przydatne.

Funkcją, która działa podobnie jak TA, jest NEWS. W odróżnieniu jednak od TA służy ona do odbioru bieżących informacji i aktualności. Zwykle zatem radio włącza się o pełnej godzinie, kiedy to większość rozgłośni emituje swoje serwisy informacyjne. Tym samym ten, kto lubi słuchać muzyki z płyt, a nie chce przegapić aktualnego serwisu informacyjnego, powinien korzystać z NEWS. Funkcja wywodzi się z katalogu rodzajów nadawanych audycji, który określony jest jako RDS PTY.

PTY jeszcze kilka lat temu traktowany był jak luksusowe wyposażenie i stosowany jedynie w droższych radiach. Obecnie niemal wszystkie radioodbiorniki z RDS mają już funkcję PTY. I dobrze, bo to rozwiązanie również może się przydać. W zamierzeniu twórców PTY ma ułatwiać wyszukiwanie rozgłośni radiowych wg rodzaju nadawanych audycji. Jeśli ktoś poszukuje np. określonego gatunku muzyki, powinien najpierw znaleźć w katalogu właściwy rodzaj, a następnie uruchomić wyszukiwanie. Tuner powinien wówczas odnaleźć odpowiednią rozgłośnię. W praktyce działanie systemu jest uzależnione od samych nadawców. W Polsce większość rozgłośni wysyła informację, że nadaje muzykę POP, więc znalezienie innych rodzajów z katalogu PTY może być bardzo trudne. Znacznie łatwiej będzie poza granicami naszego kraju.

Ciekawym i mało znanym udogodnieniem RDS jest funkcja EON, która powstała po to, by stacje mogły ze sobą współpracować. EON umożliwia czasowe przełączanie się na odbiór innej rozgłośni niż aktualnie słuchana. Wystarczy w tunerze wybrać, jaki rodzaj audycji nas interesuje, by w ramach współpracujących rozgłośni (w Polsce od listopada 2008 roku są to programy Polskiego Radia: „Jedynka”, „Dwójka”, „Trójka” oraz Euro) wysłuchać Radio Kierowców i Radio Nawigator. Równie ciekawa jest funkcja RT. Radio Text to system tekstowych informacji ukazywanych na wyświetlaczu. W odróżnieniu od nazwy stacji Radio Text umożliwia wysyłanie dłuższych komunikatów (kilkadziesiąt znaków).

W Polsce zwykle wykorzystywany jest do nadawania reklam rozgłośni. Niekiedy w ramach RT nadawane są także najważniejsze wiadomości dnia lub informacje o kontakcie do redakcji, gdy emitowana jest audycja na żywo z aktywnym udziałem słuchaczy. Dzięki funkcji Radio Text mogą być również wysyłane informacje o nadawanym nagraniu muzycznym lub audycji.

W ramach RDS jest jeszcze mniej znaczący, ale za to przydatny RDS CT. To zegar sterowany radiowo. Niestety, nie wszyscy nadawcy dbają o aktualizację i precyzję wskazań zegara. Może zatem zdarzyć się, że zegar RDS będzie błędnie wskazywał godzinę lub minuty. Zwykle najbardziej precyzyjne są duże stacje i rozgłośnie w ramach Polskiego Radia.

Przez 25 lat znacznie rozbudowano system RDS. Można się spodziewać, że będą pojawiać się kolejne funkcje, tak by RDS stał się bardziej użyteczny m.in. w unikaniu korków i innych zdarzeń na drogach, a także w nadawaniu ostrzeżeń pogodowych. Wszystko wskazuje na to, że system ma wciąż przyszłość przed sobą. Szczególnie mocno wierzą w niego producenci układów (tzw. chipsety, czyli serce odbiornika). W ub. roku na całym świecie wyprodukowano ponad 600 milionów chipsetów RDS, które stosowane są w sprzęcie samochodowym, domowym i w telefonach komórkowych. W tym roku ma być jeszcze lepiej.

Problemy z RDS

Radio podczas automatycznego programowania pomija większość rozgłośni - Jeśli instalacja antenowa jest właściwa, to wówczas przyczyną problemu może być włączona funkcja TA. Wpływa ona na selekcję rozgłośni. Tuner wówczas pomija wszystkie stacje radiowe, które nie nadają informacji o ruchu drogowym. W praktyce jest to większość rozgłośni. Przed programowaniem radia najlepiej zatem wyłączyć funkcję TA. Niewłaściwe wyświetlanie nazw rozgłośni - Jeśli radio wyświetla listę rozgłośni, a ich nazwy są nieprawidłowe, to wówczas najprawdopodobniej problem dotyczy systemu programowania tunera. W chwili zapamiętywania rozgłośni system może uwzględnić aktualnie wyświetlaną nazwę RDS. Można zatem spróbować zapamiętać poszczególne rozgłośnie, w chwili gdy ich nazwy są wyświetlane na ekranie radia. Niestety, nie zawsze jest to skuteczne rozwiązanie. Gubienie sygnału stacji ogólnopolskiej - Jeśli w trakcie podróży mamy kłopoty z odbiorem ogólnopolskiej rozgłośni, należy sprawdzić, czy włączona jest funkcja AF. Jest ona przeznaczona do zapamiętywania listy częstotliwości, na której nadaje ogólnopolska stacja. Dzięki liście tuner automatycznie sprawdza zapamiętane częstotliwości i wybiera tę, na której nadawany sygnał jest najlepszy. Jeśli AF nie działa, radio nie będzie przełączać się pomiędzy poszczególnymi częstotliwościami. Włączanie się wiadomości w trakcie słuchania muzyki z płyty lub źródła innego niż tuner - Problem dotyczy odbiorników radiowych wyposażonych w funkcję NEWS. Jeśli jest ona aktywna, to wówczas priorytet ma odbiór wiadomości niezależnie od tego, czego słuchamy. Aby zatem np. odtwarzanie płyty nie było przerywane przez tuner uruchamiający się w chwili nadawania bieżących wiadomości, najlepiej wyłączyć funkcję NEWS. Samoczynne włączanie się radia - Zdarza się, że nawet wtedy, gdy funkcja NEWS jest wyłączona, tuner włącza się np. podczas słuchania płyty. Zwykle przyczyną problemu jest uruchomiona funkcja TA, która aktywuje odbiornik radiowy, w chwili gdy otrzymuje sygnał o nadawaniu komunikatu drogowego przez rozgłośnię. W praktyce nadawcy często nadużywają sygnału TA i nadają sygnał niezależnie od tego, czy przekazują informacje dla kierowców. Jedyne, co wówczas można zrobić, to wyłączyć funkcję TA.

PODSUMOWANIE - Trudno obecnie wyobrazić sobie jakiekolwiek radio bez systemu RDS. Szczególnie łatwo przyzwyczaić się do samochodowego sprzętu, który wyświetla na ekranie nazwę odbieranej rozgłośni i krótkie wiadomości tekstowe w ramach systemu Radio Text. Bardzo sobie cenię funkcję NEWS, gdyż podczas podróży samochodem często zapominam odsłuchać bieżące wiadomości.

Dzięki funkcji nie muszę stale zerkać na zegarek, by o pełnej godzinie przełączyć się z odtwarzacza płyt CD na odbiór ulubionej rozgłośni radiowej. Pod tym względem system jest niezastąpiony. Szkoda jednak, że przemyślaną funkcjonalność technologii RDS bezlitośnie wykorzystują niektórzy nadawcy radiowi. Kiedy zamiast komunikatów drogowych TA/TP słyszymy reklamy i muzykę, to mamy do czynienia z poważnym nadużyciem.