Jak wyglądał rynek aut 4x4 dwadzieścia lat temu? Niewielu producentów oferowało wtedy takie pojazdy, a te, które były, w większości odpowiadały prostemu schematowi: rama nośna, sztywny tylny most (lub oba), prosty napęd – na tylną oś z dołączaną na sztywno przednią. Efekty łatwo przewidzieć – samochody świetnie dawały sobie radę w terenie i mogły wytrzymać naprawdę duże obciążenia. Ale komfort na asfalcie okazywał się zaledwie przeciętny, podobnie jak dynamika. Poza tym samochody były kosztowne w zakupie i eksploatacji. Wady znacznie ograniczały krąg potencjalnie nimi zainteresowanych.
Choć wtedy również większość aut nie opuszczała asfaltu lub robiła to tylko okazjonalnie, nikt nie spodziewał się, że lżejsze konstrukcje mogą wzbudzić większe zainteresowanie. Pokazana w 1994 r. Toyota RAV4 miała być tylko zabawką – fun carem dla młodzieży.
Wiele terenówek i tak nie opuszcza asfaltu.
Okazało się jednak, że samochód zbudowany według nowego schematu (samonośne nadwozie, niezależne zawieszenie kół, silnik gwarantujący dobrą dynamikę) wzbudza ogromne zainteresowanie, a byłoby ono znacznie większe, gdyby ciasna karoseria zmieściła nieco więcej niż dwie osoby i podręczny bagaż. Pierwsze RAV4 były bowiem trzydrzwiowe. Choć wygląd sugerował zdejmowaną tylną część nadwozia, można było tylko usunąć dodatkowy panel dachowy nad tylnymi fotelami (zaplanowano dla niego miejsce na drzwiach bagażnika). Bagażnik był symboliczny.
Jeszcze w XX wieku na rynku pojawiło się kilku naśladowców RAV4: z Japonii pochodziły Subaru Forester i Honda CR-V, zaś w Europie taki model zaproponował tylko Land Rover. Freelander był pierwszym autem Brytyjczyków z samonośnym nadwoziem i niezależnym zawieszeniem kół. Subaru wykorzystało część elementów z Imprezy, Honda też posiłkowała się podzespołami z osobówek.
Wersje 5-drzwiowe są bardziej praktyczne.
Przy ocenie nadwozia skupimy się na wariantach pięciodrzwiowych, które oferowali wszyscy czterej konkurenci. Który będzie najlepszą propozycją dla rodziny? Każdy z nich sprawdzi się w tej roli. Choć od czasu, gdy nasi bohaterowie brylowali na rynku, pojawiło się już kilka kolejnych generacji, pierwsze modele również mają sporo do zaoferowania. Jeśli ktoś oczekuje największej przestrzeni, powinien zainteresować się Freelanderem, który ma wzorowo rozplanowane wnętrze.
Świetnie prezentuje się też CR-V, mający zadatki na vana – po złożeniu stolika pomiędzy przednimi fotelami mniejsi pasażerowie mogą nawet przechodzić z przodu do tyłu, i odwrotnie. Toyota również nie jest ciasna, ale do mankamentów należy bardzo wąskie wnętrze, które sprawia, że z tyłu zmieszczą się tylko dwie osoby. W przypadku Forestera ograniczeniem jest niska linia dachu przywodząca na myśl kombi. Z tyłu wygodnie będą miały osoby o wzroście do 180 cm.
Pod względem jakości wykończenia z przodu znajdują się konstrukcje japońskie, choć na porywający dizajn nigdzie nie ma co liczyć. Ubogie (przynajmniej według współczesnych standardów) jest wyposażenie. W większości egzemplarzy znajdują się dwie poduszki powietrzne, choć bywają też auta z jedną, boczne airbagi można spotkać tylko w Subaru. Na pochwałę zasługują fotele Forestera, miękkie siedzenia z Hondy nie gwarantują dobrego trzymania bocznego, a małe w Toyocie obniżają komfort.
Największy bagażnik znajduje się w Toyocie, ale jest krótki i wysoki. Odmiennie do tematu podeszli konstruktorzy Subaru, w którym kufer jest długi, lecz płytki. Dodatkowa zaleta „leśnika” to praktyczne schowki. Najmniej zapakujemy do Freelandera. Plusem jest możliwość osobnego otwarcia klapy i szyby (tej ostatniej – nawet elektrycznie).
W latach 90. nikt nie myślał jeszcze o zestawach naprawczych do kół – poważna „czteronapędówka” powinna mieć prawdziwy zapas. Tylko Subaru schowało go pod podłogę bagażnika, w pozostałych dumnie zdobią klapy bagażników. Niezbyt imponująco wygląda realna ładowność samochodów – to 400-450 kg. Na hak możemy dołączyć zaledwie 1500 kg (Japończycy) lub 1800 kg w Land Roverze.
SUV-y to pojazdy wszechstronne.
Ci, którym wystarczy odmiana 3-drzwiowa, mogą sprawdzić ofertę Toyoty oraz Land Rovera. Muszą jednak wziąć pod uwagę to, że w przypadku RAV4 to znacznie ciaśniejsza wersja, właściwie 2-osobowa (nadwozie zamknięte lub półkabriolet). Freelandery 3d i 5d mają identyczne gabaryty, ale odmiana 3d jest półotwarta i nieco tylko ciaśniejsza niż 5d.
Producenci różnie potraktowali kwestię silników. Honda i Toyota mają tylko dwulitrowy motor benzynowy. Akceptowalne osiągi, podobne spalanie, niezła kultura pracy – walka okazuje się wyrównana, choć w Toyocie jest głośniej. Miłośnicy automatycznych przekładni powinni pamiętać, że skrzynie oferowane w tych modelach to proste, 4-biegowe konstrukcje odbierające sporo dynamiki jazdy i wyraźnie (ok. 1,5 l/100 km) podwyższające spalanie.
Nie ma co liczyć, że auta zużyją mniej niż 12 l w mieście i 8 l na trasie – tyle zresztą wynoszą dane producentów. Ciekawie prezentuje się oferta Subaru. Tradycyjnie dla marki zastosowano tam silnik typu bokser (z przeciwsobnie ustawionymi cylindrami). Efekt? Przyjemne odgłosy pracy i żwawa jazda. Dla bardziej wymagających Subaru przygotowało lekko doładowanego boksera (również 2.0) i większą jednostkę 2.5. Ale w tych nie liczcie na średnie spalanie na poziomie 9,5 l/100 km.
Na inne rozwiązanie zdecydował się też Land Rover. W podstawowych wersjach pracują silniki 1.8. To zbyt słabe jednostki, osiągi i subiektywne odczucia są dalekie od oczekiwanych. Jest za to propozycja alternatywna: widlasty motor 2.5 lub – ewenement wśród porównywanych modeli – diesle 2.0 (początkowo Rovera, później BMW).
Czy na porównywanych autach zawiodą się miłośnicy komfortu? Najmniej wygody oferuje podwozie RAV4, które ma dość sztywne nastawy – przeciwnie niż CR-V. Forester to ciekawy i naszym zdaniem najlepszy kompromis. Do układów kierowniczych aut japońskich nie ma zastrzeżeń (znów mały plus dla Subaru). Freelanderem będziemy przemieszczać się wygodnie, choć mniej pewnie pod względem precyzji prowadzenia.
Przed wytypowaniem zwycięzcy porównania warto poznać ceny i potencjalne usterki. Najłatwiej kupić Freelandera. W ogłoszeniach czeka kilkaset propozycji. Do zakupu zachęcają też niskie ceny wywoławcze – zarejestrowany, 5-drzwiowy samochód benzynowy można kupić już za 7000 zł! Trzeba jednak pamiętać, że wiele aut ma kierownicę z prawej strony, zostały bowiem przywiezione z Wlk. Brytanii, wiele też zostało przerobionych z wersji angielskich. Takie egzemplarze mają znacznie niższą wartość na rynku. Pozytywnie zaskakują też ceny wywoławcze Toyot i Foresterów (odpowiednio: od 8500 zł i 8000 zł), nieco więcej trzeba przygotować na zakup Hondy i w przypadku tej marki na rynku jest najmniej ofert.
7 tys. zł. Jeszcze nigdy wstęp do klasy 4x4 nie kosztował tak mało.
Warto mieć świadomość, że leciwe auta, choćby były nie wiadomo jak dobre w momencie zakupu, po blisko 20 latach muszą się psuć. Bardzo istotna podczas oceny aut jest kondycja karoserii. Wypadkowość to jedno, drugie to zniszczenia korozyjne. Najczęściej można je spotkać we Freelanderze. Kiedyś nie była to również mocna strona producentów z Japonii. W RAV4 felgi korodowały już po… pierwszym sezonie zimowym. Jeśli nadwozia zostaną pozytywnie zweryfikowane, pora na mechanikę.
Niestety, to fatalna konkurencja dla Freelandera. Psuje się w nim wiele kosztownych elementów układu przeniesienia napędu: przekładnia kątowa wyprowadzająca napęd do tylnej osi, sprzęgło wiskotyczne. Silnik 1.8 cierpi na uszkodzenia uszczelki pod głowicą, a jego plastrowa, nietypowa budowa sprawia, że koszt naprawy jest wysoki. Inne wersje silnikowe też są niewiele lepszym rozwiązaniem: stary 97-konny diesel oznacza pasmo awarii, zaś 2.5 jest niesamowicie trudny w serwisowaniu ze względu na utrudniony do niego dostęp.
Każdy egzemplarz wymaga kontroli.
Jeśli dodamy do tego drobne, ale uporczywe awarie podwozia, instalacji elektrycznej czy wyposażenia wnętrza, powstanie niezbyt zachęcający obraz. Dużo pewniejsze są młodsze auta, najlepiej po liftingu. Te kosztują jednak wyraźnie więcej. Są też plusy: bardzo dobra oferta części – zamienników oraz używanych.
Zadowoleni z jazdy są użytkownicy Foresterów – zadbanym pojazdem można pokonać dziesiątki tysięcy kilometrów bez awarii. Niestety, coś za coś – przeglądy są wyraźnie droższe niż u konkurentów, wymiana rozrządu może kosztować nawet 2000 zł (pasek ma 2 m!), sporo trzeba zapłacić np. za amortyzatory tylne wyposażone w większości wersji w funkcję samopoziomowania. Wśród typowych awarii można wymienić też niewiele znaczące zużycie łączników stabilizatorów lub drobne wycieki oleju. Silniki typu bokser nie są problemem.
W Hondzie warto kontrolować zużycie oleju silnikowego, dolewka 2 l na 15 tys. km nie powinna jeszcze niepokoić użytkowników. Inne – niezbyt problematyczne – kłopoty to zużycie gumek czy łączników stabilizatorów. Od usterek nie jest wolna również Toyota. Nierównomierna praca silnika może mieć dość banalną przyczynę – sparciałe przewody podciśnieniowe sterujące jego pracą. Kolejna możliwa usterka to uszkodzona przez kamienie chłodnica płynu. Przyczyną są dość duże otwory na grillu (przed liftingiem), przez które mogą przelatywać kamienie.
Obecnie praktycznie każdy egzemplarz wymaga wnikliwej kontroli. Im tańszy, tym inspekcja powinna być bardziej dokładna, gdyż koszt wymiany choćby kilku części może pochłonąć majątek.
Koszty również będą wysokie, jeśli poprzedni właściciel traktował samochód jako namiastkę terenówki. W takiej roli w ogóle nie widzimy Hondy CR-V, głównie ze względu na słabą wydajność napędu, ponieważ sprzęgło płytkowe działa opieszale. Interesującą propozycją może być Forester z reduktorem, dodatkowe przełożenie ma niewielką wartość, ale przyczyni się do zaoszczędzenia sprzęgła. Parametry terenowe Toyoty prezentują się nieźle, podobnie jak Subaru ma ona centralny dyferencjał, który można zablokować. Land Rover ze sprzęgłem wiskotycznym wypada nadspodziewanie dobrze.
| Ceny części w złotych | ||||
| Honda * | Toyota * | Land Rover ** | Subaru *** | |
| Filtr oleju/powietrza | 22/22 | 15/30 | 20/22 | 17/38 |
| Klocki/tarcze ham. kpl./przód | 130/320 | 90/240 | 120/260 | 130/270 |
| Rozrząd (pasek, rolka, pompa) | 500 | 360 | 360 | 950 |
| Sprzęgło kpl. | 510 | 750 | 840 | 800 |
| Reflektor/błotnik przedni | 250/250 | 190/240 | 550/150 (uż.) | 330 (uż.)/435 |
| *dane dla wersji 2.0 z 1997 roku | ||||
| **dane dla wersji 1.8 z 1997 roku | ||||
| ***dane dla wersji 2.0 z 1998 roku | ||||
Podsumowanie
Ceny aut zachęcają do ich zakupu. Wprawdzie znalezienie zadbanego egzemplarza będzie wymagać wielu zabiegów, ale może się odwdzięczyć mało kłopotliwą eksploatacją. Nie polecamy Freelandera, wybór pojazdu z japońskiego trio pozostawiamy zaś zainteresowanym, to oni bowiem wiedzą, na jakich cechach im zależy. My typujemy Subaru Forestera, choć ma nieco przyciasne wnętrze.
Galeria zdjęć
1/40 Lata: 1995-2002 Ceny: od 9000 zł
2/40 1995: wprowadzenie auta na rynek japoński 1997: debiut modelu w Europie 1999: lifting i wzrost mocy do 147 KM (na foto) 2002: prezentacja CR-V II generacji
3/40 Poruszanie się po w miarę równym terenie nie jest problemem.
4/40 Typowo japońska prostota deski rozdzielczej. Przyzwoita jakość materiałów, akceptowalna ergonomia. Wyposażenie wg współczesnych standardów ubogie.
5/40 Pomiędzy fotelami przednimi znalazł się mały, składany stolik.
6/40 Bagażnik nie imponuje pojemnością. Kanapa tylna dzielona 50/50.
7/40 Benzynowa wersja 2.0 to silnik zbudowany do kompaktowego SUV-a z cienkimi ściankami pomiędzy cylindrami (6 mm).
8/40 Turystyczny akcent: podłogę bagażnika można zmienić w stół piknikowy.
9/40 Szerokość/wysokość: 1750/1675 Szerokość wnętrza p/t: 1460/1440 Rozstaw kół: 1535/1535 Pojemność bagażnika: 374 l
10/40 Plusy: • funkcjonalne nadwozie (ciekawe elementy wyposażenia wnętrza) • dobra dynamika • niezła trwałość Minusy: • niezbyt dobra jazda w terenie • tylko jedna wersja nadwoziowa • tylko jeden silnik • wysoka cena
11/40 Lata: 1997-2006 Cena: od 7000 zł
12/40 1997: debiut auta w wersjach 3d i 5d 2000: modernizacja: 2.5 i diesel 2.0 BMW 2003: obszerny lifting modelu (na foto) 2006: prezentacja Freelandera II
13/40 Tradycja zobowiązuje: jak w teren, to tylko Freelanderem. Jest najdzielniejszy z całej czwórki.
14/40 Kanciasta deska, przeciętnej jakości materiały wykończeniowe. Nie wszystkie egzemplarze mają tak barwną kolorystykę wnętrza, często spotkamy szarości.
15/40 Pojemność 354 l do wysokości szyb nie jest rekordem.
16/40 Benzynowa wersja 1.8 słabo radzi sobie z napędzaniem Freelandera. Na dodatek ma dość skomplikowaną budowę plastrową.
17/40 Terenowy gadżet: kontrola prędkości podczas zjazdu ze wzniesienia.
18/40 Trzydrziowa wersja ma częściowo otwarte nadwozie. Te same gabaryty.
19/40 Szerokość/wysokość: 1809/1708 Szerokość wnętrza p/t: 1430/1440 Rozstaw kół: 1534/1534 Pojemność bagażnika: 354-1319 l
20/40 • dość dobry do jazdy w terenie Plusy: • szeroki wybór wersji (dwa nadwozia, kilka wersji silnikowych) • niska cena zakupu Minusy: • wysoka awaryjność oraz niewspółmiernie duże koszty napraw • słaba dynamika (1.8, 2.0 d) • sporo aut w złym stanie
21/40 Lata: 1997-2002 Ceny: od 8000 zł
22/40 1997: wprowadzenie do sprzedaży 1998: uzupełnienie gamy o 2.0 turbo 2000: delikatny lifting i modernizacja (na foto) 2002: debiut nowego modelu
23/40 Pożeraczem bezdroży auto nie zostanie, ale solidny napęd 4x4 jest tu niewątpliwą zaletą.
24/40 Trudno pasjonować się deską rozdzielczą o takim wyglądzie, jednak warto podkreślić wysoką ergonomię i trwałość. Dizajn zbliżony do Imprezy.
25/40 Bagażnik jest szeroki i długi, lecz płytki. Pojemność 406 l na tle konkurentów wypada przyzwoicie.
26/40 Reduktor w Foresterze? Tak – z wolnossącą dwulitrówką i ręczną skrzynią.
27/40 Wizytówka Subaru: silnik typu bokser. Takie rozwiązanie obniża środek ciężkości auta.
28/40 Dla koneserów: na rynku europejskim nie brakuje wersji 2.0 S-turbo.
29/40 Szerokość/wysokość: 1735/1595 Szerokość wnętrza p/t: 1425/1410 Rozstaw kół: 1475/1465 Pojemność bagażnika: 406-1525 l
30/40 Plusy: • wysoka niezawodność • ciekawe elementy stylizacji, np. drzwi pozbawione ramek szyb • kilka silników do wyboru Minusy: • nieco wyższe koszty użytkowania, np. skomplikowany rozrząd, drogie tylne amortyzatory • przeciętna przestronność
31/40 Lata: 1994-2000 Ceny: od 8500 zł
32/40 1994: debiut odmiany 3-drzwiowej 1995: wprowadzenie auta 5-drzwiowego 1997: delikatne zmiany w wyglądzie (na foto) 2000: kolejna generacja modelu
33/40 Dwulitrowy benzyniak świetnie radzi sobie z napędem RAV. Przyjemnie działa skrzynia.
34/40 Auto sprawdzi się na szutrowej drodze, ale do prawdziwego terenu się nie nadaje.
35/40 Sporo plastiku i nudne kanty, ale funkcjonalność bez większych zarzutów. Suwaki w regulacji ogrzewania nie przeszkadzają.
36/40 Pojemny bagażnik mimo niezbyt imponujących gabarytów zewnętrznych. Krótki, ale wysoki.
37/40 Centralny dyferencjał był wyposażony nawet w mechaniczną blokadę.
38/40 Półotwarty wariant cabrio pojawił się dopiero po liftingu – w 1998 r.
39/40 Szerokość/wysokość: 1695/1660 Szerokość wnętrza p/t: 1350/1360 Rozstaw kół: 1460/1465 Pojemność bagażnika: 409 l
40/40 Plusy: • wybór kilku wersji nadwoziowych • przyjemne zachowanie się na drodze • niezła trwałość • funkcjonalne nadwozie Minusy: • mało aut w dobrym stanie technicznym, bezwypadkowych • tylko jedna wersja silnikowa • dość wysoka cena
