- Nowy 10-kilometrowy odcinek drogi ekspresowej S1 między węzłami Brzeszcze i Oświęcim zostanie otwarty w najbliższych tygodniach
- Równocześnie udostępniony zostanie 4,1-kilometrowy fragment obwodnicy Oświęcimia, łączący węzeł Oświęcim na S1 z rondem w Pławach
- Budowa obejmuje unikalny przejazd pod linią kolejową, realizowany w pobliżu KL Birkenau, z zachowaniem ochrony dziedzictwa UNESCO
W grudniu 2024 r. oddano do użytku pierwszą, wschodnią część obwodnicy Oświęcimia. Ten 2,2-kilometrowy odcinek połączył ronda na ul. Zatorskiej i ul. Jagiełły, umożliwiając szybszy przejazd z przemysłowej części miasta w stronę Kęt. W najbliższym czasie kierowcy będą mogli korzystać z kolejnego, 4,1-kilometrowego fragmentu obwodnicy, prowadzącego od węzła Oświęcim na S1 do ronda w Pławach. Odcinek ten zostanie otwarty równocześnie z nową trasą S1 Oświęcim – Brzeszcze.
Dalszy ciąg artykułu pod materiałem wideoDrugi odcinek obwodnicy Oświęcimia już za kilka tygodni
Obie inwestycje są ze sobą ściśle powiązane — obecnie zjazd z S1 będzie możliwy wyłącznie na węźle Oświęcim w kierunku miasta, ponieważ dalszy odcinek S1 w stronę Bierunia wciąż jest w budowie i ma zostać ukończony pod koniec roku. Z tego powodu fragment obwodnicy między węzłem Oświęcim a rondem w Pławach zostanie udostępniony kierowcom częściowo, w ramach tymczasowej organizacji ruchu.
Nowy, ponad 4-kilometrowy odcinek obwodnicy będzie w pełni dostępny jedynie dla pojazdów o masie do 3,5 t, wyjeżdżających z Oświęcimia, Brzezinki i Pław. Kierowcy wjadą na trasę przez rondo na ul. Wojewódzkiej i pojadą na zachód przez most na Wiśle do ronda na ul. Wolskiej w Jedlinie. Stamtąd będą mogli kontynuować podróż do Woli, Jedliny lub węzła Oświęcim na S1, prowadzącej do Woli i Brzeszcz.
Samochody jadące od strony S1 zjadą na węźle Oświęcim i pokonają 1400-metrowy fragment obwodnicy do ronda na ul. Wolskiej, gdzie będą mogły skręcić w prawo do Woli lub w lewo do Jedliny. Nie będzie jednak możliwości przejazdu na wprost przez most na Wiśle w kierunku Oświęcimia. Takie rozwiązanie zostało wypracowane wspólnie z lokalnymi samorządami, ponieważ lokalna infrastruktura drogowa nie jest przystosowana do przyjęcia dużego natężenia ruchu z S1.
Obwodnica Oświęcimia jest kluczowa dla całego regionu
Oświęcim to czwarte pod względem liczby mieszkańców miasto Małopolski, a droga krajowa nr 44 stanowi jego główną arterię komunikacyjną. Według Generalnego Pomiaru Ruchu z lat 2020-2021, codziennie przez miasto przejeżdża ponad 20 tys. pojazdów, a największe natężenie ruchu notowane jest na Moście Jagiellońskim na Sole, gdzie dziennie przejeżdża 27,5 tys. samochodów.
Nowa, 9-kilometrowa obwodnica od południa ominie Oświęcim i połączy miasto z budowaną drogą ekspresową S1 Mysłowice – Bielsko-Biała. Dzięki temu ruch tranzytowy zostanie wyprowadzony z centrum, co usprawni podróż zarówno w kierunku Beskidów, jak i na północ, do autostrady A4. Obwodnica będzie miała dwie jezdnie z dwoma pasami ruchu w każdym kierunku, a szerokość każdego pasa wyniesie 3,5 m. Trasa zostanie połączona z innymi drogami w sześciu miejscach:
- z S1 poprzez węzeł Oświęcim (początek obwodnicy),
- z ul. Wolską w Jedlinie poprzez rondo turbinowe,
- z ul. Wojewódzką w Pławach poprzez rondo turbinowe,
- z ul. Legionów (DW933) poprzez rondo turbinowe,
- z ul. Jagiełły (DW948) poprzez rondo turbinowe,
- z ul. Zatorską (obecna DK44, koniec obwodnicy) poprzez rondo turbinowe.
Budowa rozpoczęła się w listopadzie 2022 r., a jej zakończenie planowane jest na połowę 2026 r. Aktualnie stopień zaawansowania prac wynosi 86 proc.
Unikatowy przejazd pod torami kolejowymi
Jednym z najbardziej wymagających elementów inwestycji jest przejazd pod linią kolejową Trzebinia – Czechowice-Dziedzice, zlokalizowany zaledwie 800 m od terenu byłego niemieckiego, nazistowskiego obozu koncentracyjnego KL Birkenau. Ze względu na konieczność ochrony tego szczególnego miejsca, nie było możliwości budowy wiaduktu nad torami. Teren wokół obozu musi pozostać jak najbardziej zbliżony do stanu z 1945 r.
Z tego powodu obwodnica poprowadzona zostanie pod torami kolejowymi. Jednak ze względu na strategiczne znaczenie tej linii, nie można było na dłuższy czas wstrzymać ruchu pociągów. Rozwiązaniem stała się budowa ogromnego betonowego prostopadłościanu o wymiarach 22,7 na 38,7 na 8,5 m, który zostanie przeciśnięty pod torami. W konstrukcji znajdzie się sześć pasów ruchu — dwa dla ulicy Ostatni Etap i po dwa dla każdej z jezdni obwodnicy. Przygotowano zjazdy prowadzące do przejazdu pod torami oraz mury oporowe o długości 2 km, stabilizujące teren. Bezpośrednio przed torami droga schodzi niemal 10 m poniżej poziomu gruntu.
W rejonie budowy występuje bardzo wysoki poziom wód gruntowych — woda pojawia się już niespełna 3 m pod powierzchnią ziemi, a w miejscu przejazdu pod torami otacza teren do wysokości 7 m. W celu zabezpieczenia inwestycji wykonano specjalne ściany w gruncie, chroniące przed napływem wód gruntowych. Obecnie trwają przygotowania do betonowania stanowiska pod prostopadłościan, a pod torami zamontowano osłony z rur, wyznaczające obrys przyszłego przejazdu. Betonowa konstrukcja zostanie przeciśnięta pod torami na przełomie 2025 i 2026 r. Jak dotąd w Polsce nie realizowano jeszcze tak dużego przedsięwzięcia pod czynną linią kolejową. Ukończenie tego etapu umożliwi otwarcie całej obwodnicy.
Obwodnica Oświęcimia uwzględnia ochronę Światowego Dziedzictwa UNESCO
Ze względu na bliskość terenów byłych niemieckich, nazistowskich obozów koncentracyjnych KL Birkenau i KL Auschwitz, projekt i realizacja obwodnicy podporządkowane są ochronie tych miejsc o wyjątkowym znaczeniu dla światowego dziedzictwa. Inwestycja prowadzona jest tak, by otoczenie obozów pozostało niezmienione — droga została osłonięta specjalnym wałem ziemnym, a przejazd pod torami zastąpił wiadukt. Most na Sole również zaprojektowano tak, by nie wyróżniał się z krajobrazu.
Przed rozpoczęciem budowy przygotowano „Raport z oceny oddziaływania na dobro światowego dziedzictwa - Auschwitz-Birkenau niemiecki, nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945)”, który określił wytyczne minimalizujące wpływ inwestycji na tereny byłych obozów. To pierwsza tego typu sytuacja w Polsce, gdzie realizacja inwestycji drogowej jest tak ściśle powiązana z ochroną obiektów wpisanych na listę UNESCO.
Na terenie budowy, w pobliżu KL Birkenau, znajdują się również trzy schrony z czasów II wojny światowej, wykorzystywane przez niemieckich żołnierzy ochraniających zakład Deutsche Ausrűstungswerke. Dwa z nich pełniły funkcję schronów przeciwlotniczych, a trzeci był magazynem. Wszystkie powstały w 1944 r. i zostaną przeniesione na tereny zielone sąsiadujące z obwodnicą.
Koszt budowy obwodnicy Oświęcimia wynosi 776 mln zł. Projekt otrzymał 249 369 545,02 zł dofinansowania z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 oraz 150 000 000,00 zł w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko.