Volkswagen - Porsche 914: sztuka kompromisu

Między Wolfsburgiem a Zuffenhausen

W połowie lat 60. Porsche zaprezentowało niskobudżetowy model 912 z czterocylindrowym silnikiem 1,6/ 90 KM z Porsche 356 i karoserią modelu 911.W tym czasie Volkswagen planował zastąpienie modelu Karmann Ghia nowym coupe. Obydwie firmy współpracowały już od lat, poza powiązaniami kapitałowo -rodzinnymi łączyła je osoba założyciela - profesora Ferdinanda Porsche.

Tylko z pozoru Porsche i VW wydawały się więc markami z różnych segmentów rynku. Głównym rynkiem zbytu projektowanego samochodu były Stany Zjednoczone. W latach 1965 - 67 powstało wiele prototypów z silnikami umieszczonymi centralnie lub z tyłu, jak w przypadku Porsche 911. Jako najbardziej obiecujący projekt inżynierów z Wolfsburga i Zuffenhausen zarządy obydwu firm wybrały prototyp z centralnie umieszczonym silnikiem i zdejmowanym dachem typu Targa oraz chowanymi reflektorami. Źródłem napędu był chłodzony powietrzem silnik 1,7 z czterema cylindrami w układzie Boxer. Zasilana innowacyjnym wtryskiem paliwa Bosch D - Jetronic jednostka pochodziła w projektowanego wówczas VW 411 E i rozwijała moc 80 KM. Alternatywna wersja miała posiadać sześciocylindrową jednostkę z Porsche 911 i nosić nazwę Porsche.

W marcu 1968 roku prototyp został zaprezentowany H. Nordhoffowi, prezesowi zarządu firmy Volkswagen. Miesiąc później Nordhoff zmarł, zaś jego następca Kurt Lotz traktował wspólny projekt VW - Porsche dość chłodno, obawiając się, że niszowy model nie odniesie oczekiwanego sukcesu. W wolfsburskim koncernie działo się wówczas wiele. Trwało właśnie przejmowanie firm Audi i NSU i wprowadzano do produkcji VW 411, który miał stać się modelem przełomu. Mijały miesiące. Obie firmy renegocjowały podpisane wcześniej umowy. Nowy samochód miał odtąd nosić kompromisową nazwę Volkswagen - Porsche. Porsche wycofało ze swojej oferty model 912, a jego następca - VW - Porsche 914 prawie półtora roku pozostawał w stadium jeżdżącego prototypu. Oficjalna premiera odbyła się dopiero pod koniec sierpnia 1969 rok. W tym czasie uruchomiono produkcji nadwozi w zakładach Karmann w Osnabrueck. Dziennie montowano od 40 do 50 aut, jednak w szczytowym okresie produkcji (1970) powstawało nawet 70 samochodów.

Zimne przyjęcie, rynkowy sukces

W RFN nowe coupe przyjęto dość chłodno. Wygląd VW - Porsche 914 wzbudzał liczne kontrowersje, podobnie jak zbyt słaby silnik i kilka innych elementów. Złośliwi dziennikarze pytali z której strony samochód ma tył, a z której przód. Krytykowano słabe osiągi, choć prędkość maksymalną nawet dziś 177 km/h trudno uznać za niską. Wiele osób naiwnie oczekiwało osiągów Porsche za cenę VW. Gwoli ścisłości dodajmy, że były też liczne opinie pozytywne, a wręcz entuzjastyczne. Znacznie lepiej ocenili auto dziennikarze amerykańskiego czasopisma "Road & Track" oraz kilkadziesiąt tysięcy klientów z USA. Wysoko oceniono niemal idealne rozłożenie mas (47 proc./53 proc. na przednią i tylną oś) oraz sztywne dostrojone zawieszenie. W 1970 roku miesięcznik "Motor Trend" przyznał VW - Porsche 914 zaszczytny tytuł "Import Car of the Year".

W Europie i USA "dziewięćset czternastka" trafiła do sprzedaży w salonach Porsche. Dla osób oczekujących więcej wprowadzono montowany w zakładach Porsche model 914/6 z sześciocylindrowym silnikiem 2,0/ 110 KM z Porsche 911 T. W 1969 roku kosztował on 19 tys. marek, gdy bazowy model wyceniono na 12 600 marek. Cena 914/6, którą skalkulowano tak, by nie "skanibalizowała" droższego o zaledwie 970 marek Porsche 911 T okazała się zaporowa dla wielu klientów. W sierpniu 1972 roku VW Porsche 914/6 został zastąpiony modelem 914/2,0 o mocy 100 KM. Rok później podstawowy model zyskał silnik 1,8 o mocy 85 KM, pochodzący z VW 412 S.

Wprowadzone w 1973 roku rygorystyczne normy emisji spalin dla stanu Kalifornia spowodowały przystosowanie silników sprzedawanych tam egzemplarzy do spalania benzyny bezołowiowej. Oferowano tam wyłącznie wersję z wtryskiem paliwa Bosch D - Jetronic. Pod koniec produkcji montowano już katalizator spalin. Po zmianach w amerykańskich przepisach drogowych, w sierpniu 1973 roku do wszystkich wersji 914 wprowadzono masywniejsze zderzaki odporne na zderzenia z prędkością do 8 km/h. W pierwszej połowie 1974 na rynek USA wprowadzono limitowaną serię 914 Can - Am znaną także jako 914 LE. Auta były dostępne w dwukolorowych wariantach: czarny/ żółty oraz kremowy/czerwony. Montowano w nich przedni spoiler, lakierowane na kolor nadwozia obręcze Mahle z lekkich stopów oraz dodatków wskaźniki w środkowej konsoli. Lista opcji była zresztą długa: można było zamówić np. sportowe zawieszenie z amortyzatorami KONI, obręcze Fuchs odkuwane z lekkiego stopu, blokadę mechanizmu różnicowego oraz liczne elementy wyposażenia wnętrza np. radioodtwarzacze Blaupunkt. Produkcję VW - Porsche zakończono pod koniec 1975 roku, stąd ostatnie egzemplarze są traktowane jako rok modelowy 1976. Jego następcą był Porsche 924.

Atleta i wyczynowiec

W 1969 roku, jako dar firmy z okazji 60. urodzin Ferry Porsche powstał egzemplarz VW - Porsche 914/8 z ośmiocylindrowym silnikiem o mocy 260 KM z Porsche 908. Inny egzemplarz z silnikiem o mocy ok. 300 KM trafił do Ferdinanda Karla Piecha z firmy Porsche. W 1972 roku powstało 11 egzemplarzy Porsche 916 z silnikiem 2.3/ 190 KM z Porsche 911 S. Długo przed prezentacją modelu 911 Turbo Porsche testowało turbosprężarki. VW - Porsche 914/6 miało swój sportowy epizod. W czerwcu 1970 roku załoga Ballot-Lena/Chasseuil zwyciężyła klasę GTS i zajęła szóste miejsce podczas w wyścigu w Le Mans. W styczniu 1971 roku Bjorn Waldegard zajął trzecie miejsce w "generalce" Rajdu Monte Carlo w 1971. Na początku lat 70. w USA planowano budowę wersji wyścigowej.

Ostatecznie samochód znalazł zastosowanie jako "pace car" czyli wóz rozprowadzający podczas wyścigów na dystansie 500 mil na torze Daytona (1971),w rozgrywkach Can - Am w Laguna Seca (1972-3) oraz wyścigach IMSA i IROC. Jeszcze w 1975 roku testowano egzemplarze VW - Porsche 914/6 z silnikiem 2,7/210 KM od modelu 911 Carrera.

W cieniu 911

Dziś VW - Porsche 914 jest traktowane łaskawiej niż 40 lat temu. Na całym świecie istnieje wiele klubów. Oryginalny i niedoceniony pojazd jest już traktowany jak prawdziwy klasyk, choć i tak dla wielu osób pozostaje w cieniu legendarnego modelu 911. Pojedyncze egzemplarze trafiły do Polski jeszcze w latach 70. Jednym z nich jeździła Maryla Rodowicz, która wspominała, że było w nim "mniej Porsche, a więcej Volkswagena". Prezentowany na zdjęciach egzemplarz VW - Porsche 914 został odrestaurowany na wzór amerykańskiego modelu LE (1974). Nadwozie w kolorze Hellelfenbein (kość słoniowa L80E) posiada ozdobny pas z napisem "Porsche" w kolorze Phoenix Rot (L32K). W tym samym odcieniu są obręcze pojazdu. Taki schemat malowania to nawiązanie do słynnego już w 1973 roku Porsche 911 RS.

Prezentowany egzemplarz pochodzi z roku 1974 r. Auto należy do miłośnika i kolekcjonera, członka Club Porsche Poland, p. Marka Półtoraka z Warszawy. Auto zostało całkowicie odbudowane przez właściciela, który posiada specjalistyczny warsztat zajmujący się restauracją zabytkowych pojazdów.

Te i inne klasyczne pojazdy będzie można zobaczyć na targach Moto Nostalgia w dniach 28-29 maja w Warszawie. Gorąco zapraszamy.

Dane techniczne samochodu VW - Porsche 914/2.0 (1974):

Silnik: czterosuwowy, czterocylindrowy w układzie Boxer, chłodzony powietrzem

Pojemność skokowa: 1971 ccm

Moc maksymalna: 100 KM przy 5000 obr/min

Maksymalny moment obrotowy: 160 Nm przy 3500 obr/min

Zasilanie: wtrysk paliwa Bosch D - Jetronic

Napęd: na koła tylnej osi

Skrzynia biegów: manualna, synchronizowana, o pięciu przełożeniach

Nadwozie: dwudrzwiowe, dwuosobowe coupe - targa z odejmowanym panelem dachowym

Zawieszenie przednie: wahacze poprzeczne , podłużne drążki skrętne, amortyzatory teleskopowe, na zamówienie: stabilizator

Zawieszenie tylne: wahacz ukośny, sprężyny śrubowe, na zamówienie: stabilizator