Jednym z elementów Inteligentnych Systemów Transportowych (ITS) są znaki zmiennej treści, coraz powszechniejsze w całej Europie. Są one nowoczesną, wizualną formą przekazu informacji pochodzących z urządzeń pomiarowych i kontrolnych. Zastosowanie tej formy, w porównaniu z tradycyjnym oznakowaniem, znacząco wpływa m.in. na usprawnienie organizacji ruchu drogowego, co powoduje wzrost bezpieczeństwa oraz umożliwia zwiększenie średniej przepustowości drogi. Coraz lepiej jest z tym na autostradzie A4, gdzie w maju na dolnośląskim i opolskim odcinku autostrady zamontowano bramowe znaki zmiennej treści.

"W Polsce to pierwszy projekt na taką skalę. Bramowe znaki zmiennej treści wizualizujące parametry ruchu pełnią rolę systemu autostradowej informacji i są ustawiane głównie na węzłach autostradowych lub w okolicach węzłów. System ma na celu poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego. Znaki zmiennej treści informują o zagrożeniach takich jak np. korki, chwilowe ograniczenia prędkości, mgła, śliska nawierzchnia, trudne warunki jazdy" - mówi Artur Mrugasiewicz z biura prasowego Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. "Systemem zarządza Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad poprzez centrum informacyjne, które będzie się znajdować na początku w Katowicach, a w późniejszym terminie w każdym z regionalnych oddziałów GDDKiA w całym kraju" - dodaje Mrugasiewicz.

Bramy będą montowane także na innych odcinkach A4. Łącznie od Bielan Wrocławskich do Gliwic będzie ich 22. Dostawcą systemu dla autostrady A4 jest konsorcjum Trax Elektronik, Imex Bis. Realizacja elementów bezpieczeństwa ruchu (stacje monitoringu ruchu, meteorologiczne i znaki o zmiennej treści) na A4 na odcinku Wrocław (Bielany) - Nogowczyce  to koszt ponad 6 mln euro (netto).

Mimo, że inteligentne systemy na drogach są kosztownym przedsięwzięciem, stanowią wyjątkową możliwość poprawy bezpieczeństwa, kontroli warunków ruch drogowego i usprawnienia przepustowości głównych korytarzy komunikacyjnych oraz poprawy jakości utrzymania dróg (zwłaszcza w okresie zimowym, gdy warunki drogowe ze względu na pogodę są szczególnie trudne). Szybko przekazana, aktualna informacja pozwala na niemal natychmiastową reakcję na zaistniałe zdarzenia drogowe oraz wybór alternatywnej trasy w celu uniknięcia korków i kolizji.

Co prawda, na niezadowalającą jeszcze skalę, ale niektóre rozwiązania ITS funkcjonują już na drogach krajowych w Polsce. Są to:

  • Systemy aktywnego sterowania ruchem (jak np. UTOPIA-SPOT na terenie Oddziału GDDKiA w Gdańsku),
  • Znaki zmiennej treści i tablice świetlne najczęściej stosowane w połączeniu z: drogowymi stacjami meteo, wyświetlając temperaturę nawierzchni i powietrza oraz napisy ostrzegawcze np. "GOŁOLEDZ"; z radarami pomiaru prędkości, wyświetlając napis "ZWOLNIJ" (np. w 4 punktach na terenie małopolskiego Oddziału GDDKiA). Znaki te mogą funkcjonować również niezależnie jak np. bramowe znaki zmiennej treści wizualizujace parametry ruchu (realizowane na autostradzie A4 przez Oddziały GDDKiA w Opolu i we Wrocławiu),
  • Monitoring dróg poprzez kamery video. Wspomagają monitoring ruchu drogowego i zlokalizowane są najczęściej w tych samych miejscach, co stacje pomiarów meteo. Przekazują obraz wideo do zarządców dróg w każdym regionalnym oddziale GDDKiA i jednocześnie na stronę internetową GDDKiA serwisu dla kierowców, co około 10 min.,
  • Kolumny pomocy drogowej SOS rozmieszczone są na większości odcinków autostradowych i wybranych odcinkach dróg ekspresowych,
  • Serwis drogowy dla kierowców na stronie internetowej GDDKiA.

Niestety, na chwilę obecną większość z wymienionych systemów ITS działa lokalnie, na wydzielonych odcinkach dróg krajowych. Co najgorsze elementy te nie są ze sobą zintegrowane, co nie pozwala na sprawną kontrolę działania ze strony centrali GDDKiA. Ponadto funkcjonalność tych systemów ogranicza się do obszaru Polski, ponieważ brakuje stałego przekazu informacji o danych drogowych z krajami sąsiednimi. Jednak w perspektywie najbliższych kilku lat sytuacja powinna ulegać stopniowej poprawie a kierowcy poruszający się głównymi korytarzami transportowymi Europy będą dysponować informacjami o zdarzeniach i warunkach drogowych w odległych regionach na pokonywanej trasie. Przewiduje to projekt euroregionalny pod nazwą CONNECT, którego realizacja pozwoli na koordynację innowacyjnych działań w zakresie ITS w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Projekt ten jest częścią europejskiego projektu koordynacji inteligentnych systemów transportowych - programu TEMPO. Swoim zakresem projekt CONNECT obejmuje tak istotne sprawy jak: rozwój stacjonarnych drogowych stacji pomiarowych, uruchamianie i modernizacja krajowych centrów informacji, plany zarządzania ruchem, system obsługi wypadków drogowych, elektroniczne systemy poboru opłat oraz internetowe i telekomunikacyjne serwisy informacyjne. Niestety, o pełnej i zaawansowanej integracji inteligentnych systemów transportowych będzie można mówić dopiero w momencie, gdy zrealizowany zostanie program budowy sieci autostrad i dróg ekspresowych w Polsce (podstawowa sieć wg planów na lata 2007-2013). Wtedy to poznamy pełne możliwości inteligentnych systemów na naszych drogach pamiętając jednak, że nawet najdoskonalsze systemy mogą tylko pomóc, bo nie zastąpią zdrowego rozsądku, wyobraźni i kultury jazdy kierowcy.