Zmieniać prawo i świadomość

Niemal co trzecia śmierć na drodze jest skutkiem wypadku z udziałem młodych kierowców. Rządy państw Unii Europejskiej zamierzają do roku 2010 doprowadzić do zmniejszenia liczby śmiertelnych ofiar wypadków drogowych o 50 proc. Polska, realizując Krajowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego GAMBIT 2005, chce osiągnąć ten sam cel do 2013 roku. Jak to zrobić? Problematyce zachowań młodych kierowców i konieczności wypracowania nowych rozwiązań prawnych i społecznych poświecone jest I Forum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, zorganizowane 26 kwietnia przez Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowego i Krajową Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.

Wypadki drogowe są najpoważniejszą pojedynczą przyczyną śmierci osób w wieku 15 do 24 lat w krajach OECD. Wskaźniki śmiertelności kierowców w przedziale wiekowym 18 do 24 lat są około dwukrotnie wyższe niż wśród starszych kierowców. Sytuacja młodych, początkujących kierowców jest lepsza w krajach o ogólnie wyższym standardzie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Sytuacja na polskich drogach nie wypada dobrze w tym zestawieniu i wymaga zwrócenia szczególnej uwagi na młodych kierowców.

Nieproporcjonalnie wysoki udział młodych kierowców w zdarzeniach drogowych i liczbie ofiar śmiertelnych tego rodzaju wypadków jest poważnym problemem społecznym, a także ekonomicznym. Młodzi kierowcy to aż 27 procent ofiar śmiertelnych wypadków drogowych w grupie kierowców w krajach OECD, mimo że osoby z tej grupy wiekowej stanowią jedynie około dziesięciu procent populacji. Ponadto od 20 do 30 procent wszystkich ofiar śmiertelnych wypadków drogowych jest następstwem zdarzeń, w których uczestniczą młodzi kierowcy.

W grudniu 2005 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją A/60/5 „Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego na świecie” zdecydowało o organizacji Światowego Tygodnia Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, który jest kontynuacją poprzednich Tygodni Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego organizowanych przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ od 1990 roku i Światowego Dnia Zdrowia w 2004 roku.

Tegoroczny Pierwszy Światowy Tydzień Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego koncentruje się na problemie bezpieczeństwa dzieci i młodych użytkowników dróg (piesi, rowerzyści, motocykliści, młodzi kierowcy i pasażerowie), stanowiących grupę najwyższego ryzyka.Jednocześnie na całym świecie odbywa się wiele lokalnych i krajowych inicjatyw podejmowanych przez rządy, organizacje pozarządowe i międzynarodowe, sektor prywatny i wszystkich tych, którym bezpieczeństwo ruchu drogowego najmłodszych leży na sercu.

Pierwsze Forum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, zorganizowane przez Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowego i Krajową Radę BRD w ramach Pierwszego Światowego Tygodnia Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, miało na celu wypracowanie konkretnych wniosków i projektów związanych z poprawą bezpieczeństwa młodych użytkowników dróg. Debata na Forum najlepszych specjalistów i autorów bieżących projektów BRD pozwoli na wymianę doświadczeń i wskazanie nowych rozwiązań przyspieszających poprawę sytuacji BRD w Polsce.

Młodzi kierowcy grupą szczególnego ryzyka:statystyka, regulacje prawne i plany zmian

Pierwszy panel „Młodzi kierowcy grupą szczególnego ryzyka: statystyka, regulacje prawne i plany zmian” poświęcony jest status quo i planowanym zmianom prawnym zorientowanym na poprawę bezpieczeństwa, zwłaszcza w odniesieniu do grupy szczególnego ryzyka, jaką stanowią młodzi kierowcy.

Referaty wygłosili i swoje zdanie prezentowali:

• Colin Stacey, Transport Research Centre, OECD, Paryż;Colin Stacey jest analitykiem transportu w Joint Transport Research Centre OECD i Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (ECMT) z siedzibą w Paryżu. Był szefem projektu badawczego OECD i autorem publikacji „Young Drivers: The Road to Safety”. Raport dotyczy rozmiarów i rodzaju problemów młodych kierowców; zawiera rekomendacje rozwiązań opartych na „best practices”. Colin Stacey pracował wiele lat w Departamencie Transportu w Kanadzie;• Tomasz Piętka, Departament Dróg i Transportu Drogowego, Ministerstwo Transportu;• podinspektor Mirosław Maksymiuk, zastępca naczelnika Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Stołecznej Policji;• Jacek Pieśniewski, Redaktor Naczelny tygodnika „Motor”.

Moderacja i wprowadzenie: Ewa Łabno-Falęcka, Prezes Zarządu Partnerstwa dla Bezpieczeństwa Drogowego.

Dyskusja dotyczyła zmian legislacyjnych opracowywanych przez Ministerstwo Transportu. Zmiany te obejmująm.in. kształcenia kierowców i nowych zasad uzyskiwania prawa jazdy:

• obowiązkowe badania psychologiczne dla kandydatów na kierowców;• wymóg wspólnych zajęć szkoleniowych i praktyki za kierownicą z osobą towarzyszącą przed udzieleniem prawa do samodzielnego prowadzenia pojazdu;• okres próbny dla początkujących kierowców, podczas którego za naruszenie przepisów stosowane są surowsze restrykcje;• specjalne oznakowanie pojazdów „młodych kierowców” (powrót "Zielonego listka"...).

Karać czy wychowywać? Jak zmienić świadomość i zachowania młodych kierowców?

Panel drugi, „Karać czy wychowywać? Jak zmienić świadomość i zachowania młodych kierowców?”, ogniskował się wokół problemu skutecznych, trwałych zmian świadomości i zachowań młodych użytkowników dróg.

Referaty wygłosili i swoje zdanie prezentowali:

• Tadeusz Cymański, Poseł na Sejm RP, Zastępca Przewodniczącego Komisji Polityki Społecznej;• dr Dominika Maison, Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski;• Agata Szczech, Renault Polska;Wprowadzenie: Radosław Czapski, koordynator Projektów Transportowych, Bank Światowy

Podczas panelu dyskutowane były m.in. kwestie:

• komunikacji społecznej – oceny konkretnych działań i kampanii;• przyczyn braku miarodajnych badań skuteczności działań komunikacyjnych w obszarze BRD;• wpływu kampanii skierowanych do dzieci na zmianę zachowań, z uwzględnieniem faktu, że wiele postaw związanych z bezpieczeństwem jazdy kształtuje się w dużej mierze pod wpływem naśladowanych wzorów na długo przed wiekiem, w którym można prowadzić pojazd.

Dobrze się stało, że podczas Forum nie brakowało burzliwych dyskusji, wręcz starć poglądów. Bo choć wszyscy obecni zaangażowani są w jakimś stopniu we wspólny cel, jakim jest poprawa bezpieczeństwa na drogach, o tyle środki zmierzające do zrealizowania celu poszczególne grupy widzą inaczej. To wielowarstwowe spojrzenie - jeśli tylko uda się wypracować wspólną platformę porozumienia - może tylko pomóc w osiągnięciu celu!

Debata na Forum była wymianą opinii i zmierzała do sformułowania propozycji zwiększających bezpieczeństwo na drogach. Zasadniczą ideą z kolei jest stworzenie platformy dostałej dyskusji społecznej na temat bezpieczeństwa na drogach oraz poszukiwania skutecznych rozwiązań. Kolejne edycje Forum organizowane będą przez Partnerstwo cyklicznie, co roku na wiosnę. Padły jednak deklaracje z różnych stron, że pewne sprawy zostaną podjęte znacznie wcześniej.

Tak naprawdę - nie stać nas bowiem na tworzenie błędnych, nie skonsultowanych z fachowcami ustaw, z których wkrótce będziemy musieli się wycofywać, lub przynajmniej je poprawiać. Trzymać należy za słowo posła Cymańskiego, który cytując Mrożka stwierdził, że ci, którzy twierdzą, że mają rację w stu procentach są po prostu głupcami...