Jaki będzie wpływ wzrostu podatku VAT na polską gospodarkę? Scenariusz, w którym państwo nakłada wyższe podatki, a następnie liczy płynące szeroką strugą przychody, wprowadzany był już wielokrotnie. Tak było, między innymi, z podatkami akcyzowymi - nie przyniosły one spodziewanych wpływów do budżetu, ponieważ jednocześnie obniżyła się wykazywana oficjalnie aktywność gospodarcza. Część biznesu może więc przejść do "szarej strefy", której zdecydowanie nie jest po drodze z branżą wynajmu długoterminowego.

Podniesienie podatku od towarów i usług może również spowodować obniżenie konsumpcji oraz wzrost cen, co w efekcie wpłynie negatywnie na tempo wzrostu gospodarczego. Podobnie jak z potencjalnym wpływem nowej stawki VAT na inflację, wielu ekonomistów marginalizuje te zjawiska podkreślając, że - na podstawie analizy działań i doświadczeń innych gospodarek europejskich - moment wprowadzenia podwyżki podatku jest idealny - mówi Jarosław Oworuszko, dyrektor finansowy LeasePlan Fleet Management. Przepisy wykonawcze Ministerstwa Finansów do zmiany wysokości podatku mogą pojawić się dość późno - oby nie w drugiej połowie grudnia bieżącego roku. Mam nadzieję, że nowa interpretacja przepisów będzie prosta, jasna i precyzyjna. To nie jest szczególnie trudne zadanie, ponieważ chodzi o wyznaczenie stabilnych i jednoznacznych ram działania, a przedsiębiorcy nie oczekują od ustawodawcy, że przewidzi wszystkie zdarzenia biznesowe.

Podobnego zdania jest Mariusz Włodarczyk, członek zarządu BZ WBK Leasing: - Z naszych obserwacji i rozmów z klientami wynika, że przedsiębiorcy nie mają jednoznacznej wiedzy, czy do tańszych o VAT zakupów wystarczy umowa leasingu podpisana przed końcem roku, czy też do tego czasu musi już nastąpić rejestracja auta. A nie mają tej wiedzy, gdyż zasady te nie są w żaden wiążący sposób przedstawione przez Ministerstwo Finansów.

Tylko we wrześniu br. 50% wszystkich samochodów nabytych przez przedsiębiorców to samochody z homologacją ciężarową. I chociaż ponad 60% aut kupionych przez firmy sfinansowały firmy leasingowe i wynajmu długoterminowego, to jednak dla leasingu hamulcem nadal mogą być nieprecyzyjne przepisy prawne, a właściwie ich brak.

Jednym z głównych skutków wprowadzenia zwiększonego podatku będą wyższe koszty wynajmu i leasingu. Rosnący VAT spowoduje wzrost kwoty nieodliczalnej przy niezmienionym limicie odliczalnej części podatku od zakupu i najmu pojazdu osobowego.

Dotyczy to, oczywiście, klientów będących płatnikami podatku VAT. Limit odliczeń ministerstwo pozostawiło bez zmian. W myśl przepisów ustawy o podatku od towarów i usług - która, mówiąc oględnie, składa się w niemałej części z niedomówień - dla podatników użytkujących pojazdy osobowe na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o zbliżonym charakterze kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty podatku naliczonego od czynszu lub innych kosztów wynikających z zawartej umowy i udokumentowanych fakturami VAT. Suma kwot w całym okresie użytkowania (spłacania) samochodów nie może przekroczyć kwoty 6000 zł za jeden pojazd. Ograniczenie w odliczaniu VAT w dalszym ciągu nie ma zastosowania do wydatków związanych z wynajmem pojazdów, ale o innym charakterze niż czynsz najmu i niewynikających z umowy najmu (np. koszty naprawy) - tłumaczy Jarosław Oworuszko z LeasePlan Fleet Management.

Wzrosną także koszty eksploatacji - na przykład przy zakupie paliwa do samochodów osobowych - o kwotę nieodliczalnego, wyższego o 1% podatku VAT. Obciążenia przypadające na jedno auto firmowe nie będą duże, jednak w swojej masie przysporzą budżetowi przychodów, a właścicielom większych flot - dodatkowych kosztów.

- Spróbujmy wykonać prostą analizę, uwzględniając zapowiadane na sezon zimowy 2010-2011 podwyżki cen paliw. Litr oleju napędowego to wydatek rzędu 5 zł brutto. Wartość netto wynosi wówczas 4,10 zł, a kwota VAT - 0,90 zł. Przyjmijmy, że nasz służbowy samochód przejeżdża rocznie 40 000 kilometrów, zużywając średnio 7 litrów paliwa na 100 km. Daje to 2800 litrów w ciągu roku. Wzrost stawki VAT o 1 punkt procentowy wynosi 4 grosze na litrze, czyli kwota podatku jest równa 0,94 zł. Łączny koszt paliwa rośnie więc rocznie o 112 zł. To niedużo, jednak wydatki zmieniają się w zależności od wielkości floty (50-100 pojazdów to dodatkowo 5600-11 200 zł) oraz innych składowych kosztów użytkowania samochodów: przeglądów, roboczogodzin, płynów eksploatacyjnych, opon, napraw bieżących itp. W przypadku towarów, które mają wielostopniowy cykl produkcji, VAT jest naliczany w większej wysokości na każdym etapie i przez każdego kolejnego kontrahenta. Trudno określić dokładny wzrost kosztu zakupu produktu lub usługi dla końcowego nabywcy, ponieważ nie dysponujemy modelem makroekonometrycznym, jednak, moim zdaniem, ceny wzrosną nie o dodatkowy 1% VAT, ale o kilka procent - prognozuje Oworuszko.

Zwróćmy także uwagę na koszty, które dopiero mogą się pojawić, na przykład wzrost kosztu wynajmu samochodów zastępczych. Podobnie jest z efektywnymi kosztami napraw po wypadkach: w przypadku auta ubezpieczonego do wartości netto, ubezpieczyciel pokryje koszty napraw w wartości netto, a przedsiębiorca będzie zobowiązany zapłacić wyższy VAT.

Dla branży wynajmu długoterminowego newralgiczny jest moment zmiany przepisów od 1 stycznia 2011 roku, ponieważ pojawiają się wątpliwości, w jaki sposób traktować usługi świadczone na przełomie okresów (np. od 15 grudnia do 15 stycznia). Nie jest jasne, jaką stawką opodatkowywać tego typu transakcje w zależności od tego, czy fakturowanie odbywa się z góry czy z dołu - mówi Jarosław Oworuszko, LeasePlan. Umowy wynajmu długoterminowego należą do usług świadczonych w sposób ciągły, a większość klientów jest podatnikami VAT. 1 stycznia 2011 r. zmieni się więc podatkowa część rat wynajmu i rat leasingowych, zwykle odzyskiwana przez przedsiębiorcę. Inaczej wygląda sytuacja, jeżeli klient nie jest VAT-owcem, a cena za usługę FSL określona została w umowie w wartości brutto. Ten problem na szczęście nie jest powszechny i dotyczy zwykle branż ubezpieczeniowej i bankowej.

VAT od samochodów z kratką

Samochody z kratką w branży wynajmu długoterminowego nie są zjawiskiem powszechnym. Klienci flotowi rzadko decydują się na użytkowanie tego typu aut, słusznie nie ufając niestabilnym przepisom. Ponadto istotny jest też element HR-owski - raczej trudno byłoby sobie wyobrazić menedżera średniego czy wyższego szczebla w samochodzie z kratką, który tym samym nie gwarantuje odpowiedniego prestiżu. Na kratki decydują się głównie przedsiębiorstwa mikro, nabywające dla kadry kierowniczej czy właścicieli droższe modele - zwykle typu SUV - w których kratka daje pokaźne oszczędności, a korporacyjny prestiż nie jest istotny.

VAT - warto wiedzieć

Przedsiębiorców czekają również techniczne i interpretacyjne problemy z rozliczeniem podatku VAT za świadczone usługi. Oto kilka przykładów:

W niektórych firmach obowiązuje system zamówień oparty na programie SAP, do którego dane wprowadzane są w ustalonych formatach i wielkościach. Przełom bieżącego i następnego roku może spowodować automatyczne odrzucanie przez system faktur lub zamówień uwzględniających 23%, zamiast 22% podatku.

Termin płatności faktury za wydany klientowi w grudniu 2010 r. samochód przypada w styczniu następnego roku. Jaka powinna być stawka podatku w przypadku wypływu z konta przedsiębiorstwa kwoty z innym VAT-em niż obowiązujący?

Kwoty za paliwo czy serwis są zwykle sumowane na koniec miesiąca, a zbiorcze faktury - wystawiane w następnym miesiącu. Realizacja usług odbyła się według starych stawek, ale faktura jest wystawiona w okresie obowiązywania wyższego podatku. Jaki wówczas zastosować VAT?