Tak wyglądała polska motoryzacja po odzyskaniu niepodległości. Pożar zniweczył ambitny projekt

• Przypominamy najważniejsze auta polskiej konstrukcji z lat 1918-1939. Czy w ogóle trafiły do produkcji?
• Ambitny polski projekt został zniweczony przez pożar
• W Polsce montowano m.in. Fordy, Ople, Buicki i Citroeny
• Dużo czytania, a mało czasu? Sprawdź skrót artykułu

Pierwszy spis statystyczny samochodów przeprowadzono w Polsce w 1924 r., czyli sześć lat po odzyskaniu niepodległości. Wyszło, że mamy zaledwie 7,5 tys. aut. Tymczasem pod koniec 1925 r. ta liczna wzrosła ponad dwukrotnie, do 15,7 tys. sztuk. Czyżby błąd w pierwotnych obliczeniach?

Przeczytaj także: 30 lat temu Toyota Corolla sprzedawała się w Polsce aż 40 razy gorzej od Poloneza. Oto hity 1995 r.

Ile było aut w Polsce w latach 20. XX w.?

Tak czy inaczej, nawet z owymi 15,7 tys. automobilami wypadaliśmy wyjątkowo blado na tle wiodących krajów Europy, nie mówiąc nawet o Stanach Zjednoczonych. W 1925 r. tak bowiem wyglądała liczba samochodów w Polsce i na świecie:

• Stany Zjednoczone: 19 mln 940 tys. sztuk
• Wielka Brytania: 949 tys. sztuk
• Francja: 750,8 tys. sztuk
• Niemcy: 296,5 tys. sztuk
• Włochy: 117,6 tys. sztuk
• Polska: 15,7 tys. sztuk

Polski park samochodowy rósł jednak w szybkim tempie. Pod koniec 1926 r. było już u nas 16,3 tys. aut, pod koniec 1927 r. 21,8 tys., pod koniec 1928 r. 29,4 tys., a pod koniec 1929 r. — 37 tys. samochodów. W 1930 r. padł kolejny rekord: 39,4 tys. sztuk. Potem jednak nastąpiło globalne załamanie gospodarcze i w 1932 r. park samochodowy w Polsce skurczył się do 25,3 tys. sztuk.

Przeczytaj także: Dlaczego Daewoo nie uratowało FSO? Przecież to od początku nie miało prawa się udać

W znakomitym 1930 r. tak wyglądała Polska na tle Europy i USA:

• Stany Zjednoczone: 26 mln 697 tys. sztuk
• Wielka Brytania: 1 mln 529 tys. sztuk
• Francja: 1 mln 464,4 tys. sztuk
• Niemcy: 577,2 tys. sztuk
• Włochy: 245,5 tys. sztuk
• Polska: 39,4 tys. sztuk

Po Wielkim Kryzysie rynek nowych aut zaczął się w Polsce rozwijać wyjątkowo dynamicznie. O ile w 1934 r. sprzedano 1,5 tys. samochodów, o tyle w 1938 r. już dziewięć razy tyle, czyli 14 tys. sztuk. Szacowano, że w 1939 r. Polacy kupią aż 20 tys. nowych aut.

Jakie auta powstały w Polsce między I a II wojną światową?

CWS T1Narodowe Archiwum Cyfrowe

W 20-leciu międzywojennym w Polsce skonstruowano wiele samochodów osobowych. Oto najważniejsze modele i ich dalsze losy:

• CWS T1: samochód klasy wyższej z 3-litrowym silnikiem skonstruowany w latach 1922-1924. Auto produkowano w Warszawie w latach 1928-1931. Powstało ok. 800 sztuk;
• Ralf-Stetysz: 4-cylindrowy samochód, najpierw produkowany we Francji, a następnie w latach 1927-1929 w Warszawie. Powstało ok. 200 sztuk, choć auto mogło odnieść większy sukces. Niestety, pożar stołecznej fabryki definitywnie zakończył produkcję Ralfa-Stetysza;
• AS: W II poł. lat 30. wyprodukowano w Warszawie ok. 200 sztuk;
• SKAF: nieduży samochód z 2-cylindrowym silnikiem skonstruowany w latach 1922-1923. Skończyło się na trzech prototypach;
• Polonia: 6-cylindrowe auto klasy wyższej zaprojektowane w latach 1923-1924. Powstał zaledwie jeden prototyp;
• WM: skonstruowany w latach 1927-1928 minisamochód z 2-cylindrowym silnikiem o pojemności 733 cm sześc. Zbudowano jedynie dwa prototypy;
• Iradam: mały automobil zaprojektowany w latach 1926-1927. Zbudowano jedynie trzy prototypy z 1- i 2-cylindrowymi silnikami;
• Radwan: 3-cylindrowy samochód z 1938 r. Powstał tylko jeden prototyp.

Jakie auta montowano w Polsce w latach 1918-1939?

Na dobrą sprawę w II RP na większą skalę produkowano tylko dwa modele aut osobowych — oba w Warszawie na licencji Fiata. Były to Fiat 508/III (1935-1939) i większy Fiat 518 Mazur (1936-1939). Powstało ok. 3,6 tys. sztuk modelu 508/III (plus ok. 1300 podwozi oraz ok. 1500 sztuk wersji dla wojska).

Znacznie więcej modeli w Polsce montowano. Wśród nich znalazły się m.in.:

• Ford T: w latach 1926-1928 zmontowano w Warszawie kilkaset tych aut;
• Chevrolet: w latach 1928-1931 powstało w Warszawie ok. 8 tys. samochodów osobowych tej marki;
• Citroen: W latach 1930-1932 w Warszawie zmontowano ok. 700 sztuk aut osobowych;
• Praga: w montowni w Oświęcimiu w latach 1929-1931 powstało kilkadziesiąt aut;
• Ople P4, Kadett i Olympia, Buicki 41 i 90, Chevrolety Master Sedan, Master Touring Sedan, Master de Luxe Sedan i Imperial Limousine: w latach 1936-1939 montażem tych modeli zajmowały się warszawskie Zakłady Lilpop Rau i Loewenstein;
• Fiaty 514, 515, 524, 522, 508/I i II, 1500, 500 Topolino, 508 C i 2800: montowano w Warszawie w latach 30.

Materiał powstał dzięki współpracy z partnerem — Narodowym Archiwum Cyfrowym, którego misją jest budowanie nowoczesnego społeczeństwa świadomego swojej przeszłości. NAC gromadzi, przechowuje i udostępnia fotografie, nagrania dźwiękowe oraz filmy. Zdigitalizowane zdjęcia można oglądać na nac.gov.pl